واکاوی رویکرد احتمالی دولت بایدن به برجام
ديپلماسي ايراني/متن پيش رو در ديپلماسي ايراني منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
متيو پتي-نشنال اينترست/ جيک ساليوان، مشاور ارشد سياست خارجي جو بايدن معتقد است که ايالات متحده بايد به توافق هسته اي با ايران بازگردد تا امکان کار روي روابط اين کشور با همسايگانش را داشته باشد. دولت دونالد ترامپ توافق هسته اي ايران را به اين بهانه ترک کرد که برجام مانع از «رفتارهاي شرورانه» ايران در خاورميانه که ارتباطي با برنامه تحقيقات هسته اي ندارند، نمي شود.
ساليوان که از مدت ها پيش به بايدن مشاوره مي داده و حالا هم رهبري تيم سياست خارجي او را بر عهده دارد، به وضوح اعلام کرده که بايدن در صورت پيروزي در انتخابات رياست جمهوري سعي خواهد کرد خيلي زود پرونده هسته اي ايران را به عنوان پيش نياز براي رسيدگي به ساير موضوعات، ببندد. ساليوان در جلسه برگزار شده توسط مرکز امنيت آمريکايي جديد گفت: «فکر نمي کنم هيچ مساله اي با يافتن راهي براي پيشبرد ديپلماسي هسته اي در اوايل سال جديد ميلادي مغايرت داشته باشد و سپس، زمينه را براي مذاکره پيرامون توافقنامه هاي بعدي فراهم مي آيد.» او به صراحت نگفت که از بازگشت آمريکا به توافق سال 2015 حمايت مي کند، اما درباره سناريويي صحبت کرد که در آن، ايالات متحده «در سال 2021» در برابر «بازگشت ايران به برخي از تعهدات آن» تحريم ها را تسهيل مي کند.
آنتوني بلينکن، مشاور ارشد ديگر بايدن، به صراحت متعهد شده است که در صورت تمايل ايران، آمريکا مجدد به توافق 2015 بپيوندد. توافق هسته اي ايران در ازاي محدود شدن برنامه تحقيقاتي اين کشور، تحريم هاي اقتصادي بين المللي اعمال شده عليه آن را برچيده بود. دولت ترامپ در سال 2018 از توافق خارج شد و فشارهاي جديد اقتصادي عليه ايران اعمال کرد.
مايک پومپئو، وزير امور خارجه آمريکا، ادعا کرده که هدف از کارزار «اعمال فشار حداکثري» عليه ايران اين است که اين کشور در برابر فهرست 12 موردي اعلام شده تسليم شود؛ اما جان بولتون، مشاور امنيت ملي پيشين آمريکا، در کتاب خاطرات خود از دوران کار در کاخ سفيد ترامپ نوشته هدف از کارزار اعمال فشار حداکثري در واقع «تغيير نظام» در ايران بوده است.
ساليوان در اظهارات خود «رويکرد حداکثري» پومپئو را محکوم کرد و گفت: «نبايد ديپلماسي هسته اي را براي ديپلماسي منطقه اي در گرو نگه داريم؛ بلکه بايد به روش هايي فکر کنيم که در آنها پيوندهايي وجود داشته باشد که بتوانيم از طريق آنها هر دو ديپلماسي را همزمان پيش ببريم. اولين بار که به اين امر مشغول شديم، دوستان ما در خليج فارس گفتند که مساله منطقه را به موضوع اصلي مذاکرات تبديل نکنيد، چون اگر خودمان پاي ميز نباشيم، اما موضوع ميز مذاکرات خواهيم بود.» ساليوان در زمان مذاکرات اوليه هسته اي به عنوان يک مقام وزارت امور خارجه آمريکا و سپس به عنوان يکي از کارمندان کاخ سفيد کار مي کرد، افزود: «مساله منطقه بايد توسط بازيگران منطقه پيش برده شود.»
مرکز امنيت آمريکايي جديد پس از سخنراني ساليوان يک ميزگرد مباحثاتي درباره گزارش جديد اين انديشکده جناح چپي درباره ايران برگزار کرد. شرکت کنندگان در اين مباحثات بر سر امکان پذير بودن پيوستن مجدد آمريکا به توافق هسته اي سال 2015 اختلاف نظر داشتند. کلسي ديونپورت، مدير سياست منع گسترش تسليحاتي در انجمن کنترل تسليحات، بازگشت به توافق سال 2015 را «بهترين سناريوي موجود» توصيف کرد و گفت اين سناريو قطعا ممکن است. او افزود برجام يک «توافق قدرتمند و موثر» است.
با اين حال، مارک دوبوويتز، مدير اجرايي بنياد دفاع از دموکراسي ها که با جناح ترامپ هماهنگ تر است، وعده داد هر چه در توان دارد براي ممانعت از بازگشت آمريکا به توافق هسته اي در صورت پيروزي بايدن در انتخابات رياست جمهوري به کار بگيرد. او گفت: «جمهوري خواهان به شدت با هر گونه بازگشت به برجام مخالفت خواهند کرد. اسرائيل عليه آن لابي مي کند. ما که مخالف برجام هستيم، عليه آن متحد خواهيم شد.»