سرمقاله هم میهن/ انتظار از خانم دکتر دستجردی
هم ميهن
بروزرسانی
هم میهن/ «انتظار از خانم دکتر دستجردی» عنوان یادداشت روز در روزنامه هم میهن است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
مشکل جمعیت از کجا آغاز شد؟ ۳۰ اردیبهشت سال ۱۳۹۳، مقام رهبری سیاست‌های کلی جمعیت را ابلاغ کردند. سیاست‌ها و مواد جالبی در آن بود.
از همان زمان جمعیت‌شناسان دو رویکرد کلی نسبت به این موضوع داشتند، برخی موافق این نگاه بودند که جمعیت در حال تبدیل شدن به یک مسئله است و برخی دیگر گرچه معتقد بودند دیر یا زود با این مسئله مواجه خواهیم شد ولی چنین برداشتی داشتند که در آن مقطع هنوز با مسئله‌ای به نام جمعیت مواجه نیستیم.
برای اطلاع کافی است بگوییم که در سال ۱۳۹۳ همچنان تعداد موالید رو به افزایش بود، در سال ۱۳۹۳ نسبت به ۱۳۹۲، زاد و ولد ۴ درصد بیشتر شده بود.
رشد جمعیت در سال ۱۳۹۴، حدود 1/5 درصد بود که خیلی خوب بود. کلاً در دهه ۱۳۹۰ آمار متولدین افزایشی بود و این آمار و ارقام نگاه اول را تقویت می‌کرد. ولی برخی متغیرها نشان می‌داد که ما در حال نزدیک شدن به شرایط بدی هستیم.
امروز که ۱۰ سال از ۱۳۹۳ گذشته است رشد جمعیت حدود 0/6 درصد است و در همین سال گذشته، تعداد موالید حدود 7/5 درصد کمتر شده و برای اولین بار تعداد زاد و ولد در ایران در ۶۱ سال گذشته به زیر یک میلیون نفر رسیده است.
حداکثر تعداد متولدین در ایران در سال ۱۳۶۵، برابر 2/3 میلیون نفر بود که اکنون حدود ۵۷ درصد کمتر شده است. این نشان می‌دهد که فهم رسمی از مسئله جمعیت نزدیک‌تر به واقعیت بود.
ولی در ادامه یک مشکل پیش آمد. به جای آنکه اهل علم و دانش را بسیج کنند و راه‌حل‌های علمی برای ماجرا را کشف و بیان دارند، عده‌ای تبلیغات‌چی وارد ماجرا شدند و بسیار ساده‌انگارانه درصدد حل مسئله برآمدند، مسئله‌ای که هیچ شناختی از آن نداشتند.
نتیجه این رویکرد قانون فرزندآوری شد که جز بار مالی بیهوده و اتلاف منابع دستاورد چندانی نداشت؛ و نه‌تنها موجب هیچ افزایشی در تعداد موالید نشد، سهل است که کاهش آن را شاهدیم. کافی است که تعداد موالید را در سال‌های اخیر مقایسه کنیم.
خوب به این آمار نگاه کنید. بیش‌ترین کاهش پیش از اجرای این قانون مربوط به سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ است. علت آن منفی شدن نگاه مردم به آینده است که در این دو سال ناامیدکننده بود. ولی از سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به مرور تعدیل شد و در آخرین سال دولت روحانی به کاهش ۸ هزار نفری رسید.
قانون جوانی جمعیت نیز دقیقاً از همین سال آغاز شد ولی به جای افزایش زاد و ولد، هر سال با کاهش بیش‌تری در زاد و ولد مواجه شده‌ایم که در پایان سال ۱۴۰۳، به ۷۹ هزار نفر نسبت به سال ۱۴۰۲ رسیده است. این قانون نه راه‌حل که عین مسئله است.
البته نکات مثبتی هم دارد ولی سرجمع اثرگذاری آن منفی است، زیرا مطلقاً به علل واقعی کاهش فرزندآوری نپرداخته است و سال گذشته نیز بیش‌ترین کاهش را در زاد و ولد شاهد بوده‌ایم. بدون تردید اگر امید به آینده بهبود یابد، روند مذکور تعدیل یا حتی معکوس خواهد شد.
مسئله مهم‌تر این است که این قانون به جای آنکه فرزندآوری را در زایمان‌های اول و دوم زیاد کند، فرزندآوری‌های چهارم و پنجم را اندکی بیشتر کرده و متأسفانه همین را به عنوان دستاورد خود تلقی کرده‌اند که این در واقع زیان است.
اهداف این قانون رسیدن به نرخ باروری بالا با هدف تحقق نرخ جانشینی 2/1 فرزند است. گرچه برای قوانین مشابه باید زمان داد تا به هدف برسد، ولی به شرطی که تا همین جا یک گام به جلو برداشته باشد، درحالی‌که نتیجه این قانون عقب‌گرد کامل است.
با توجه به اینکه در دولت جدید خانم دکتر دستجردی به عنوان فرد شایسته و کاردانی دبیر ستاد فرزندآوری شده است، انتظار می‌رود که در اولین گام تحلیلی علمی از چرایی کاهش فرزندآوری ارائه نمایند و در گام بعدی مواد هزینه‌زا و حتی غیرعلمی و با رویکرد ضدتوسعه را از قانون موجود حذف نمایند و سیاست فرزندآوری را در مسیر درست قرار دهند.
اخبار بیشتر درباره
اخبار بیشتر درباره
پس از این بخوانید
رویکرد ترامپ در سیاست خارجی و پیامدهای آن برای خاورمیانه و ایران
سوگند اعدام
فعال اصلاح طلب: پیشرفت گفتوگوها در دور چهارم هم ادامه خواهد داشت
خاموشیهای طبقاتی!
افت و خیز طرح کالابرگ
جنگطلبان از کاخ سفید طرد میشوند
چرا قیمت دلار پایین آمد
فعال اصلاح طلب: ایران باید جنگ افروزان را منزوی کند
