برگزیده

کنسرسیوم هسته‌ای یکی از طرح‌های روی میز

فرهيختگان

بروزرسانی 1404/02/22 - 20:12

فرهیختگان/متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر مسائل بین‌المللی با تأکید بر تمایز میان مواضع رسانه‌ای و مذاکراتی طرف آمریکا، معتقد است سخنان تند مقامات آمریکایی مانند ویتکاف اغلب برای مصرف داخلی و جلب نظر لابی‌های سیاسی است، نه بازتاب واقعی مذاکرات. بهشتی‌پور طرح کنسرسیوم هسته‌ای را پیشنهادی قدیمی اما قابل ‌اجرا می‌داند که می‌تواند با مشارکت کشور‌های منطقه، هم غنی‌سازی ایران را حفظ کند و هم نگرانی‌های بین‌المللی را کاهش دهد. او بر لزوم اطلاع‌رسانی دقیق و پرهیز از جنجال‌های رسانه‌ای برای پیشبرد دیپلماسی تأکید دارد. در ادامه متن کامل گفت‌وگوی «فرهیختگان» با وی را از نظر می‌گذرانید.

دو طرف هنوز به بن‌بست نرسیده‌اند
حسن بهشتی‌پور با اشاره به اینکه گفته شده این مذاکرات سخت بوده، ولی در عین حال مفید، گفت: «این از نظر اصطلاح سیاسی یعنی اینکه به‌هرحال دو طرف مواضع خودشان را حفظ کرده‌اند. وقتی می‌گویند «سخت» یعنی دو طرف پای مواضع خودشان ایستاده‌اند، ولی وقتی می‌گویند «مفید بوده»، یعنی اینکه به بن‌بست نرسیده‌اند، بلکه امیدی هست که بتوانند بعد‌ها گفت‌وگو را درباره موضوعات مورد اختلاف ادامه دهند. و چون تاریخ مشخص نکرده‌اند، ارجاع داده‌اند به آقای وزیر خارجه عمان که به‌اصطلاح دور بعدی را مشخص کند. به نظرم چون وارد جزئیات شده‌اند، طبیعی است که اختلاف نظر وجود داشته باشد. اما این حرف‌های آقای ویتکاف متأسفانه در ایران، البته فقط در ایران نیست، کلاً سرخط خبر‌ها در کل دنیا بود. یعنی خبرگزاری‌های مختلف سعی کردند منعکس کنند. منتها من می‌خواهم بگویم ما باید به مخاطبمان درست اطلاع‌رسانی کنیم. یعنی اطلاع‌رسانی درست، به نظر من این است که این حرف‌های ویتکاف، حرف‌های رسانه‌ای است، بهره‌برداری رسانه‌ای می‌خواهد کند، موضعش را در واقع بالا می‌گیرد، که صد را بگیرد تا طرف به ۸۰ راضی بشود. آن‌ها خودشان می‌دانند که اگر قرار بود موضوع غنی‌سازی در ایران متوقف بشود، خب همان زمان که در دوره بوش پسر، خانم کاندولیزا رایس، وزیر خارجه وقت آمریکا می‌گفت «غنی‌سازی را باید متوقف کنید؛ هر زمان، با هر کسی، در هر جا، من حاضرم بنشینم گفت‌وگو کنم، ولی تا زمانی که غنی‌سازی را متوقف نکنید، ما حاضر نیستیم که گفت‌وگو کنیم»، پس بنابراین به نظرم که بازگشت به عقب اصلاً معنی ندارد و آن‌ها خودشان این را خوب می‌دانند. اوباما در سال ۹۰، فکر می‌کنم حدود دی‌ماه ۱۳۹۰ بود، یک نامه فرستاد و رسماً اعلام کرد «ما غنی‌سازی اورانیوم در ایران را می‌پذیریم» و این گره را باز کرد برای مذاکراتی که در دولت دهم انجام شد، در وزارت خارجه آقای صالحی. آقای خاجی با طرف آمریکایی نشستند و با هم صحبت کردند. پس بنابراین، مشخص است که اگر این‌ها بخواهند همین حرف‌های آقای ویتکاف را دنبال کنند، عملاً به جایی نخواهند رسید. پس آنچه که سر میز مذاکره می‌گوید با آنچه که در رسانه‌ها می‌گوید متفاوت است. من این‌طور برداشت می‌کنم و اگر همان را می‌خواست در مذاکره بگوید، اصلاً مذاکره به جایی نمی‌رسید و بن‌بست می‌شد.»

توقف غنی‌سازی شعاری برای لابی‌های صهیونیستی
بهشتی‌پور در ادامه با تأکید بر اینکه ویتکاف بخشی از حاکمیت ایالات متحده آمریکاست، افزود: «همان زمان، روبیو، وزیر خارجه و یکی از مقامات رسمی دولت آمریکا، صراحتاً همین سخنان آقای ویتکاف را در مورد برچیدن زیرساخت‌های هسته‌ای مطرح می‌کرد. بنابراین، از نظر من آنچه اهمیت دارد، این نیست که در رسانه‌ها چه می‌گویند، بلکه ملاک اصلی، مواضعی است که پای میز مذاکره اتخاذ می‌شود. اگر طرف آمریکایی خواهان توقف غنی‌سازی اورانیوم در ایران باشد، معنای آن این است که قصد ندارند مذاکرات به نتیجه برسد و در واقع می‌خواهند عملاً روند مذاکرات را به شکست بکشانند. تصور نمی‌کنم موضع آنان در مذاکرات همین باشد. این سخنان صرفاً برای مصرف رسانه‌ای و خوشایند لابی‌های صهیونیستی در آمریکا مطرح می‌شود. در غیر این صورت، خود آنان نیز به‌خوبی واقفند که توقف کامل غنی‌سازی در ایران اصلاً معنا ندارد.»

کنسرسیوم هسته‌ای؛ طرحی قدیمی برای غنی‌سازی با نظارت منطقه‌ای
این کارشناس مسائل بین‌الملل در بخش پایانی گفت‌وگو به طرح کنسرسیوم هسته‌ای به‌عنوان یکی از گزینه‌های روی میز مذاکرات اشاره کرد و توضیح داد: «این ایده از سال‌های دور مطرح بوده و طرح جدیدی محسوب نمی‌شود. بر اساس این ایده، ایران غنی‌سازی اورانیوم را در داخل کشور ادامه می‌دهد، اما با مشارکت کشور‌های منطقه. این طرح، اگر به‌درستی اجرا شود، می‌تواند بسیار مطلوب باشد؛ زیرا از یک‌سو غنی‌سازی در ایران ادامه خواهد یافت و از سوی دیگر کشور‌های مشارکت‌کننده که نگرانی‌هایی درباره احتمال ساخت سلاح هسته‌ای در ایران دارند، به‌عنوان ناظر و شریک در فرایند حضور دارند و می‌توانند از ابتدا تا انتهای فعالیت‌ها مشارکت داشته باشند. از این رو به نظر می‌رسد این طرح، در صورت موافقت طرف‌ها، قابل بررسی و اجرای جدی باشد. کنسرسیوم هسته‌ای می‌تواند یکی از طرح‌های مورد بررسی در مذاکرات باشد. این موضوع پیش از این نیز مطرح بوده و در حال حاضر نیز در زمره طرح‌های موجود است. دیگر طرحی که روی میز است بحث توافق مرحله‌ای و گام به گام است.»