دیپلمات پیشین: آیا تحولی در مذاکرات رخ می دهد؟

روزنامه سازندگی/متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

عبدالرضا فرجی راد، استاد ژئوپلیتیک در گفت وگو با سازندگی ابعاد پیشنهاد آمریکا به ایران را بررسی کرد

---

بازار

---

سفر بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان به تهران و تحویل پیشنهاد ایالات متحده به مقامات کشورمان، آخرین تحول مهم در عرصه دیپلماتیک با محوریت مذاکرات غیرمستقیم تهران و واشنگتن محسوب می‌شود که حالا زیر ذره‌بین تحلیل‌گران، ناظران بین‌المللی همچنین رسانه‌ها قرار گرفته است. آنچه در این میان باید مورد نظر قرار بگیرد این است که هم‌زمان با ارائه این پیشنهاد به تهران از کانال مسقط، بازی سیاسی اروپایی‌ها با محوریت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وارد فاز جدید شده است که واکنش‌هایی را از سوی مقامات کشورمان به‌دنبال داشته است. با تمام این تفاسیر سازندگی، برای واکاوی ابعاد این پیشنهاد به گفت‌وگو با عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک پرداخته است که به شرح زیر از نظر می‌گذرد:

ریشه و منشا پیشنهاد آمریکا را چگونه باید تحلیل کرد؟
بعد از پنج دور مذاکرت بین ایران و آمریکا چشم‌انداز روشنی از پیشرفت واقعی به چشم نمی‌خورد اما با این حال، امیدهایی وجود دارد که این گره، روزی باز شود. به‌نظر می‌رسد که این گره با اتفاق چند روز گذشته می‌تواند بازشدنی باشد. روز شنبه، وزیر امور خارجه عمان در سفری کوتاه به تهران با دکتر عباس عراقچی ملاقات و پیشنهادات ویتکاف را به او ارائه کرد. حدس‌و‌گمان‌های رسانه‌ای و محافل غربی می‌گوید که پیشنهاد ویتکاف در رابطه با موضوع کنسرسیوم است که در آخرین دور مذاکرات در مسقط پیشنهاد شد و طرف ایرانی درخواست کرد که این پیشنهاد به صورت مکتوب به او ارائه شود تا مورد بررسی قرار گیرد.
با اینکه به‌نظر می‌رسد، پیشنهاد کنسرسیوم، اولین ‌‌بار از سوی میانجی عمانی مطرح شده ولی مذاکره‌کننده ایرانی با احتیاط با آن برخورد کرده و آن را قابل بررسی دانسته است. آنچه که گفته می‌شود و هنوز از سوی مقامات ایرانی مورد تایید قرار نگرفته، این است که کنسرسیومی برای غنی‌سازی با مشارکت ایران، آمریکا، عربستان و امارات عربی متحده که دو کشور آخر در رابطه با ایجاد نیروگاه‌های هسته‌ای فعال هستند، شکل بگیرد و با یک کار مشترک نگرانی‌های طرف آمریکایی از تولید سلاح در ایران برطرف شود.

احتمال دارد پیشنهاد آمریکا شامل چه بندهایی باشد؟
هنوز مشخص نیست در این پیشنهاد، محلی که قرار است در آن اورانیوم غنی‌سازی شود، کجا ایجاد خواهد شد. بعضی خبرها نشان از این دارد که آمریکا خواهان این است که این مکان در خارج از خاک ایران باشد که بسیار بعید است مورد پذیرش جمهوری اسلامی ایران قرار بگیرد. خبرهای محدودتری اشاره می‌کند که آمریکا غنی‌سازی در ایران را در چارچوب کنسرسیوم پذیرفته است اما از ایران می‌خواهد که فعالیت‌های هسته‌ای خود را به‌طور کامل متوقف کند. البته همه این مسائل حدس‌وگمان‌های رسانه‌ای و بعضی محافل سیاسی در آمریکاست که نمی‌توان به‌طور قطعی آنها را تایید کرد. آنچه مسلم است، اینکه پیشنهادی از سوی آمریکا با توجه به گفت‌وگوهای قبلی ارائه شده و بنابر نظر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، پاسخ آن در حال تهیه است. می‌توان حدس زد که تمام محتوای نامه در وهله اول، نمی‌تواند مورد تایید جمهوری اسلامی باشد و احتمالا با تغییراتی که نظر مقامات ایران را تامین کند، از طریق عمان به آمریکا ارائه می‌شود.

پیشنهادی که عمان آن را تقدیم ایران کرده است تا چه اندازه می‌تواند راه‌گشا باشد؟
این راه‌حل پیشنهادی احتمالا می‌تواند بن‌بست مذاکراتی را بشکند و دو طرف با کمک عمان و چکش‌کاری آن شاید به راه‌حلی در هفته‌های آینده برسند. نکته مهم این است که هم‌زمان با این رخداد رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارشی منفی را در رابطه با فعالیت‌های اتمی ایران به شورای حکام ارائه کرد که می‌تواند در نشست قریب‌الوقوع شورای حکام که چند هفته آینده برگزار می‌شود، برای ایران دردسر ایجاد کند و خوراک خوبی باشد برای سه کشور اروپایی که بتوانند با خیالی آسوده‌تر مکانیسم ماشه را فعال کنند. این حرکت گروسی در واقع، در تضاد با گفته‌های ماه‌های اخیر او است که اظهار می‌کرد، مسائل هسته‌ای جمهوری اسلامی فقط باید از طریق دیپلماسی حل‌و‌فصل شود و راه‌حل دیگری ندارد. در واقع، کمک به فعال شدن مکانیسم ماشه و ورود پرونده ایران به شورای امنیت، یک اقدام تنش‌زا به‌شمار می‌رود و نشان از سیاسی‌کاری رئیس آژانس دارد.
معلوم نیست که آیا این حرکت رافائل گروسی در هماهنگی با آمریکا بوده که هم‌زمان با ارائه پیشنهاد ویتکاف، ابزار فشاری باشد برای پذیرش آن از سوی جمهوری اسلامی یا کمکی بوده است به اروپا که بتوانند به‌بهانه اینکه ایران، مخل عدم اشاعه معرفی شود، کار را برای اروپایی‌ها آسان کند. بنابراین، به‌نظر می‌رسد، در یک‌طرف چشم‌انداز به‌نسبت امیدوارکننده‌ای با یک پیشنهاد به‌وجود آمده است که مذاکرات از بن‌بست خارج شود اما در سوی دیگر، با اقدام آژانس، اروپا شرایط را برای مصالحه سخت می‌کند.
اینکه اروپایی‌ها که در چند ماه گذشته با وجود تمایل طرف ایرانی، هیچ رغبتی برای گفت‌وگوی جدی و سازنده از خود نشان نداده‌اند، مکانیسم ماشه را فعال خواهد کرد یا خیر تا اندازه‌ای می‌تواند به توافق ایران و آمریکا نیز ارتباط داشته باشد.
 

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar