سرمقاله سازندگی/ ترامپ آلمان

روزنامه سازندگی/ «ترامپ آلمان» عنوان یادداشت روز در روزنامه سازندگی به قلم مصطفی پهلوانی است که میتوانید آن را در ادامه بخوانید:
حمایت فردریش مرتس از تجاوز غیرقانونی اسرائیل به ایران در حاشیه نشست رهبران جی۷ واکنشهای زیادی را در سطح اروپا و جهان برانگیخت. صدراعظم تازهکار آلمان در مصاحبهای با تلویزیون ZDF با لحنی عامیانه و تند گفت: «این همان کارِ کثیفی (Drecksarbeit) است که اسرائیل برای همه ما انجام میدهد.»
مرتس البته در این گفتوگو که روز سهشنبه ۱۷ ژوئن انجام شد، یادآوری میکند که اگر ایران آماده بازگشت به میز گفتوگو باشد، «ضروری نیست که مداخلات نظامی بیشتری صورت گیرد.» موضعی که مخاطب را به یاد مواضع متناقض و عجیب دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا میاندازد. در خود آلمان هم این مواضع با انتقاداتی روبرو شده است. فارغ از انتقادات تند سبزها، چپها و AFD که اپوزیسیون دولت در بوندستاگ محسوب میشوند، مهمترین واکنش را سخنگوی کمیته سیاست خارجی حزب سوسیالدموکرات، حزب حاکم دولت پیشین و موتلف مرتس و حزب دموکراتمسیحی در دولت کنونی آلمان نشان داد.
مرتس کیست؟
فردریش مرتس، سیاستمدار ۷۰ ساله و محافظهکاری است که از نیمه اردیبهشتماه به عنوان صدراعظم جدید آلمان شروع به کار کرد. او منتقد جدی آنگلا مرکل در حزب راست میانه «دموکراتمسیحی» بود و توسط او در سال ۲۰۰۲ از ریاست فراکسیون پارلمانی این حزب برکنار شد؛ حادثهای که بارها مرتس از آن به عنوان اتفاقی تلخ که موجب انزوای سیاسی وی شد، یاد کرده است. پس از این اتفاق او برای ۱۵ سال از سیاست کناره گرفت.
پس از خداحافظی مرکل از مقام صدارت که مرتس آن را دیرهنگام و آسیبزننده به حزبش توصیف میکند، و با شکست حزب دموکراتمسیحی در انتخابات پارلمانی سال ۲۰۲۱، او یک بار دیگر برای رهبری حزب خیز برداشت و اینبار موفق شد که جایگاه خود را به عنوان رهبر اپوزیسیون دولت اولاف شولتس، صدراعظم سوسیالدموکرات آلمان تثبیت کند. اما داستانهای مرتس و مرکل تمامی نداشت.
صدراعظم سابق آلمان که اعلام کرده بود بعد از بازنشستگی علاقهای به دخالت در سیاست ندارد، در مصاحبههایی به همکاری حزب سابق خود به رهبری مرتس با حزب راست افراطی آلترناتیو برای آلمان (AFD) انتقاد کرده و نسبت به شکسته شدن «حلقه آتش» در آلمان هشدار داد. «حلقه آتش» اشاره به توافقی بین احزاب دموکرات آلمان پس از جنگ جهانی دوم دارد که طی آن بر مرزبندی روشن سیاسی با احزاب افراطی به ویژه راست افراطی تاکید و هرگونه همکاری مستقیم یا غیرمستقیم با این جریانات را ممنوع میکند. حمایت AFD از طرحهای پیشنهادی حزب دموکراتمسیحی در روزهای پایانی پارلمان دوره پیش، برای محدود ساختن ورود پناهجویان به آلمان، مرکل را بر آن واداشت که حتی در آستانه انتخابات هم به مرتس حمله کند. نزدیکی او به راست افراطی در تصویب قوانین سختگیرانه در حوزه مهاجران غیرقانونی، موجبات تظاهراتها و واکنشهای زیادی علیه مرتس و حزبش را فراهم کرد. با این حال، حزب دموکراتمسیحی به رهبری او با کسب ۲۸.۵ درصد آرا، پیروز انتخابات ماه فوریه ۲۰۲۵ شد و پس از ۷۲ روز ملتهب، توانست حمایت رقیب سنتی خود، حزب سوسیالدموکرات را برای تشکیل دولت ائتلافی کسب کند و به عنوان نامزد صدراعظمی به بوندستاگ معرفی شود. اما اینبار هم مرتس همچون برهههای قبلی زندگی سیاسی خود، در تلاش اول شکست خورد. این نخستینبار از زمان جنگ جهانی دوم بود که نامزد صدراعظمی در پارلمان آلمان رای نمیآورد. علیرغم این، با وساطت میانهروها و تغییر آییننامه بوندستاگ، رایگیری دوم در همان روز انجام شد و او حداقل رای لازم را برای کسب این مقام به دست آورد. با این حال، یک نظرسنجی در روز انتخاب مرتس به عنوان صدراعظم آلمان نشان میداد که تنها ۳۲ درصد مردم این کشور، او را برای این سمت مناسب میدانند.
مرتس و ترامپ
وقتی حزب دموکراتمسیحی به رهبری فردریش مرتس پیروز انتخابات شد، دونالد ترامپ که به تازگی به مسند ریاست جمهوری آمریکا بازگشته بود، در شبکه اجتماعی خود آن روز را «روز بزرگی برای آلمان و آمریکا» خواند. گویی ترامپ امیدوار بود که با کسی که چون خود او کهنسال، محافظهکار و اهل پول و اقتصاد است، بهتر از مرکل که در دوره نخستش همدوره بود و در موارد متعددی با هم اختلاف داشتند، همکاری کند. مرتس به مانند ترامپ به بیان صریح و غیررسمی نظراتش علاقه دارد و در نگرانی از ورود پناهجویان به کشورهایشان با او شریک است. در ادامه این فهرست، باید به بیتجربگی ترامپ و مرتس در حوزه دیپلماسی در آغاز ریاست دولت هم اشاره کرد. شاید از همین رو بود که برخلاف معمول، وزیر امور خارجه آلمان از حزب اول ائتلاف حاکم انتخاب شده است. در واقع آخرین باری که وزیر امور خارجه از حزب دموکراتمسیحی بوده، به 62 سال پیش بازمیگردد.