سرمقاله سازندگی/ دیپلماسی ناقص در نیویورک

روزنامه سازندگی/ «دیپلماسی ناقص در نیویورک» عنوان یادداشت روز در روزنامه سازندگی به قلم سیدحسین مرعشی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:

مجمع عمومی سازمان ملل متحد که هر سال برگزار می‌شود، فرصتی مغتنم برای کشورهای عضو است تا در عرصه‌ای بین‌المللی دیدگاه‌های خود را مطرح کنند، مواضع‌شان را به نمایش بگذارند و همزمان فعالیت‌های دیپلماتیک‌شان را پیش ببرند. در شرایط فعلی، تنها معدود کشورهایی هستند که مواضع و کنش‌های دیپلماتیک‌شان در سازمان ملل مستقیماً با مسائل روز جهان گره خورده است که اگر بخواهیم بر اساس اهمیت دسته‌بندی کنیم، سه محور برجسته‌تر هستند:
۱. پرونده هسته‌ای ایران، موضوع اسنپ‌بک و آغاز یا توقف مذاکرات ایران و آمریکا
۲. جنگ اوکراین و مواضع روسیه، آمریکا و اروپا نسبت به آن
۳. مساله فلسطین با دو کانون؛ پایان جنگ غزه و توقف کشتار اسرائیل و تشکیل دولت مستقل فلسطینی در سرزمین‌های اشغالی.

---

بازار

---

این سه موضوع بیشترین ظرفیت را برای تأثیرگذاری بر فضای سازمان ملل داشتند؛ حتی مسائلی مانند سوریه و حضور احمد شرع در سازمان ملل نیز در مقایسه با آنها در حاشیه قرار گرفت.
در این میان، نکته مهم آن بود که آمریکا آشکارا با تشکیل دولت فلسطینی مخالفت کرد و از توقف جنگ در غزه نیز حمایت نکرد. در مقابل، اروپا با آمریکا دچار شکاف جدی شد؛ برخی کشورهای اروپایی رسماً دولت فلسطین را به رسمیت شناختند و همگی بر ضرورت پایان جنگ تأکید کردند. ترکیه، ایران و کشورهای عربی نیز در این جبهه قرار گرفتند و به همین دلیل، فضای بین‌المللی به ‌شدت علیه اسرائیل است. واقعیت آن است که اسرائیل از زمان تأسیس تاکنون هیچ‌گاه مانند دو سال اخیر-که اکنون به اوج خود رسیده- زیر چنین فشار افکار عمومی جهانی نبوده است. با این حال به پشتوانه حمایت کامل آمریکا، خود را ملزم به پاسخگویی نمی‌داند و مسیر دلخواهش را ادامه می‌دهد.
در موضوع اوکراین نیز تحولی مهم رخ داد؛ تغییر غیرمنتظره موضع ترامپ. رئیس‌جمهور آمریکا در ابتدای کار نه با دیپلماسی آشنایی داشت و نه شناختی از تاریخ جنگ‌های جهانی. او جنگ اوکراین را سطحی و شبیه یک معامله تجاری می‌دید و تصور می‌کرد، ظرف یک هفته می‌تواند آن را خاتمه دهد. حتی در شرایطی که هیچ کشور غربی حاضر به گفت‌وگوی مستقیم با پوتین نبود، او تلاش کرد با دعوت پوتین به آلاسکا، مساله را حل کند اما ناکام ماند. ترامپ ابتدا زلنسکی را تحقیر کرد و حتی پیشنهادهایی نظیر واگذاری برخی معادن اوکراین برای تأمین هزینه‌های آمریکا در جنگ مطرح شد که با وجود پذیرش اوکراینی‌ها هم به صلحی منجر نشد.
در نهایت، ترامپ مواضع خود را کاملاً تغییر داد؛ با اروپا هماهنگ شد، بر تقویت ناتو با پشتیبانی تسلیحاتی آمریکا تأکید کرد و حمایت از اوکراین برای بازپس‌گیری سرزمین‌هایش را ضروری دانست. این تغییر رویکرد که ممکن است بتواند مساله روسیه و اوکراین را حل کند، چراکه روس‌ها نیز امکانات لازم برای مقابله با تحقق چنین هدفی را دارند، از اتفاقات مهم نشست امسال بود.
اما درباره ایران؛ با وجود اهمیت پرونده هسته‌ای و تأثیر آن بر خاورمیانه و امنیت منطقه خلیج فارس به نظر می‌رسد ایران آن‌طور که لازم بود، نتوانست در این گردهمایی نقش مؤثری ایفا کند و کشورهای زیادی درگیر مساله ایران نشدند. هرچند دکتر پزشکیان در سخنرانی خود با اشاره به حقانیت ایران در برابر آمریکا و اسرائیل، نقش خود را ایفا کرد اما همه می‌دانند در چنین نشست‌هایی صرفاً نطق‌ها تعیین‌کننده نیست؛ بلکه آنچه اثرگذار است، دیپلماسی پنهان و پشت‌پرده است. امیدوارم نشانه‌ها و نتیجه‌ دیپلماسی موفق ایران را در سازمان ملل ببینیم. تا اینجا که دیپلماسی ایران محدود به رایزنی با تروئیکای اروپایی، دیدار پزشکیان با رئیس‌جمهور یکی از این سه عضو و دیدار مجدد آقای عراقچی با وزیر امورخارجه فرانسه بوده است. این سطح از تحرک با ظرفیتی که گردهمایی سازمان ملل برای ایران داشت، همخوانی ندارد و موجب شد بسیاری از کشورها به‌طور جدی پشت ایران قرار نگیرند. ایران می‌توانست نقش پررنگ‌تری ایفا کند اما به نظر می‌رسد، تمهیدات لازم در سیاست خارجی کشور، پیش‌بینی نشده بود.
پیشنهاد چین و روسیه برای تمدید ۶ ‌ماهه مهلت استفاده از اسنپ‌بک می‌توانست دست‌کم دستاوردی نصیب هیات ایرانی کند، اگر اسنپ‌بک اعمال شود باید نقدی جدی به برنامه‌ریزان سفر رئیس‌جمهور وارد کرد. چنانچه دفتر ریاست‌جمهوری، وزارت خارجه و شورای امنیت ملی نتوانسته باشند، زمینه‌ای فراهم کنند تا رئیس‌جمهور در بازگشت از نیویورک با یک دستاورد حداقلی وارد کشور شود و بنا باشد، پزشکیان بعد از اعمال اسنپ‌بک بگردد نه تنها نتیجه‌ای ضعیف بلکه دستاوردی منفی و غیرقابل قبول خواهد بود و به این معناست که یا مسئولان دیپلماسی، پیگیری‌های لازم را انجام نداده‌اند یا دستگاه سیاست خارجی، آمادگی ایثار و فدا کردن اعتبار خود را برای جلوگیری از گرفتار شدن کشور در مخمصه تحریم‌های سازمان ملل و بازگشت به ذیل فصل هفتم نداشته است.

🔹"آخرین خبر" در روبیکا
🔹"آخرین خبر" در ایتا
🔹"آخرین خبر" در بله