اشتباهات ۱۲ میلیون نفر در مواجهه با معتادان

خراسان/ رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران گفته که ۲.۸ میلیون نفر بهطور مستقیم با اعتیاد درگیر هستند و ۱۰ تا ۱۲ میلیون نفر در کشور با تبعات اعتیاد مواجهند؛ چند توصیه به اطرافیان معتادان داریم
اعتیاد یکی از آسیبهای جدی اجتماعی است که تنها به زندگی فرد محدود نمیماند و تمام اطرافیان او را تحتتأثیر قرار میدهد. خانواده در این میان جایگاهی ویژه دارد؛ جایی که میتواند امنترین پناه برای فرد در مسیر درمان باشد یا برعکس، بهدلیل برخی خطاهای رفتاری، او را بیشتر در گرداب مصرف فروببرد. بسیاری از خانوادهها بهخاطر خستگی، ناآگاهی یا حتی دلسوزیهای نادرست، رفتارهایی نشان میدهند که نتیجهای معکوس دارد. بهتازگی رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران گفته بر اساس آمار رسمی، ۲.۸ میلیون نفر بهطور مستقیم با اعتیاد درگیر هستند و اگر خانوادهها و وابستگان آنها را نیز در آمار درنظر بگیریم، ۱۰ تا ۱۲ میلیون نفر در کشور با تبعات اعتیاد مواجهند(منبع خبر: تسنیم). به همین بهانه چند توصیه به اطرافیان معتادان داریم.
۵ اشتباه رایج خانوادهها در برخورد با فرد معتاد
۱ طرد کردن فرد| بسیاری از خانوادهها به محض آنکه متوجه اعتیاد یکی از اعضای خود میشوند، واکنششان این است که او را بهطور کامل کنار میزنند. فکر میکنند با بیرون کردن فرد از خانه یا قطع ارتباط، او به خودش میآید و به اجبار تصمیم به ترک خواهد گرفت. اما واقعیت این است که طردشدن، درست مثل این است که فرد را در دریایی توفانی تنها بگذاریم. از طرفی، طرد اجتماعی و خانوادگی موجب میشود که فرد بیشتر به سمت گروههای مصرفکننده کشیده شود، چون تنها جایی است که احساس تعلق پیدا میکند. درست است که زندگی با یک فرد معتاد سخت و طاقتفرساست، اما رها کردن کامل او، به معنای بستن آخرین درِ امید است. خانواده بهجای طرد، باید فاصلهای منطقی و سالم برقرار کند؛ یعنی نه غرق در حمایت افراطی، نه رهاسازی مطلق. این تعادل است که میتواند راه را برای تغییر باز کند.
۲ بیاحترامی و برچسبزنی| وقتی فرد معتاد با عباراتی مانند «بیاراده»، «تباهشده» یا «هیچوقت درست نمیشوی» مواجه میشود، پیامد آن فراتر از یک انتقاد ساده است. این جملات باعث تقویت احساس ناکامی و بیارزشی در او میشود و بهطور مستقیم انگیزه برای ادامه مسیر درمان را کاهش میدهد. روانشناسان معتقدند که عزتنفس پایین و شرم، از مهمترین عوامل بازگشت به مصرف و ادامه چرخه اعتیاد هستند. بنابراین زبان تحقیرآمیز، حتی اگر بهظاهر با هدف اصلاح رفتار باشد، بهطور ناخودآگاه شرایطی ایجاد میکند که فرد بیشتر به مصرف مواد پناه ببرد تا از فشار روانی رها شود.
۳ نادیدهگرفتن نیازهای روانی و عاطفی| تمرکز صرف بر مصرف مواد و بیتوجهی به نیازهای عاطفی، سومین خطای رایج در خانوادههاست. اعتیاد در بسیاری از موارد ریشه در ناکامیهای هیجانی، آسیبهای دوران کودکی یا روابط ناکارآمد دارد. اگر این لایههای عمیقتر نادیده گرفته شوند، حتی ترک جسمی هم پایداری لازم را نخواهد داشت. فرد معتاد بیش از هر چیز نیازمند تجربه شنیدهشدن، درکشدن و دریافت همدلی است. تحقیقات نشان دادهاند که وجود حمایت اجتماعی و عاطفی، یکی از مهمترین عوامل پیشبینیکننده موفقیت در ترک است.
۴ نادیدهگرفتن مسئولیت فرد در فرایند ترک| گاهی خانوادهها تصور میکنند با کنترل کامل یا انجام همه کارها به جای فرد معتاد، مسیر درمان سریعتر پیش میرود. این رویکرد، اگرچه از سر دلسوزی است اما در عمل باعث میشود فرد مسئولیت انتخابها و اقدامات خود را تجربه نکند.
۵ ناامیدی از درمان| بسیاری از خانوادهها زمانی که فرد معتاد در مسیر ترک با لغزش یا شکست مواجه میشود، دچار ناامیدی میشوند و به او پیام میدهند که «هیچ راهی برای بهبود نیست». این واکنش، بهطور ناخودآگاه احساس درماندگی، بیکفایتی و شرم را در فرد تقویت میکند و انگیزه او را برای ادامه درمان کاهش میدهد. اعتیاد یک اختلال مزمن و پیچیده است و بازگشت به مصرف در طول فرایند ترک امری طبیعی و قابل پیشبینی است. پژوهشها نشان میدهند خانوادههایی که حتی پس از لغزش، امید واقعبینانه خود را حفظ میکنند و حمایت مستمر را ارائه میدهند، نه تنها انگیزه فرد را برای تلاش دوباره تقویت میکنند، بلکه شانس موفقیت ترک پایدار را افزایش میدهند.