کودک/ اثرات زیان بار مصرف غذاهای پرنمک و شور در کودکان

سلامت نيوز/ : طبق اعلام وزارت بهداشت در زمان حاضر مصرف زياد غذاهاي چرب و سرخ شده، انواع فست فودها و نيز مصرف زياد نمک از جمله مشکلاتي است که در الگوي غذايي دانش آموزان وجود دارد. طبق اعلام دکتر «علي اکبر سياري » معاون بهداشت وزير بهداشت در آبان ماه امسال ، بطورکلي 2 / 5 درصد دانش آموزان مبتلا به فشارخون هستند که يکي از دلايل اصلي آن، مصرف زياد نمک است. مصرف زياد نمک، زمينه را براي فشارخون بالا در بزرگسالي فراهم مي کند؛ مصرف زياد روغن و چربي هم علاوه بر بالا بردن چربي خون و بيماري هاي قلبي و عروقي به دليل کالري زياد موجب اضافه وزن و چاقي مي شود. کودکان سنين مدرسه ، علاوه بر سه وعده غذايي اصلي به ميان وعده هم نياز دارند؛ در اين سنين ، کودکان بايد هر چهار تا شش ساعت براي نگهداشتن غلظت قندخون در حدطبيعي، غذا بخورند تا فعاليت سيتم عصبي و عملکرد مغز در حد مطلوب باقي بماند. در کودکان اين سنين ، کبد که مسوول ذخيره گلوکز به صورت گليکوژن و آزادسازي آن به خون در صورت نياز است، تنها براي حدود چهار ساعت گليکوژن ذخيره مي کند. بنابراين دانش آموزان در اين سنين به خوردن غذا در وعده هاي بيشتر نياز دارند و بايد بين صبح تا ظهر و نيز بين ظهر تا شب ، ميان وعده مصرف کنند. **وعده ها و ميان وعده هاي نامنظم حذف وعده هاي غذايي ، رفتاري رايج در نوجوانان است؛ حذف وعده صبحانه در دانش آموزان بسيار شايع است و با عواقب نامطلوبي از جمله اضافه وزن و چاقي، کاهش تمرکز و عملکرد درسي ضعيف و دريافت ناکافي مواد مغذي به ويژه کلسيم همراه است. حذف وعده هاي غذايي و رو آوردن به مصرف غذاهاي آماده موجب شده است تا طبق آخرين آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي ، 15 درصد دانش آموزان چاق باشند. چاقي زمينه ابتلا به سکته هاي مغزي و قلبي و نارسايي کبد و قلب را فراهم مي کند. دانش آموزاني که يک وعده غذايي خود را حذف مي کنند، در پاسخ به گرسنگي اغلب از ميان وعده هايي استفاده مي کنند که از لحاظ ويتامين، مواد معدني و فيبر در حد پايين هستند و در ضمن سرشار از چربي ، شکر و نمک است. **پيشگيري از بيماري دانش آموزان با ميان وعده سالم براي پيشگيري از فشارخون بالا و بيماري هاي قلبي و عروقي و اضافه وزن و چاقي در بزرگسالي ، ميان وعده دانش آموزان بايد شامل آندسته از مواد غذايي باشد که علاوه بر تامين نيازهاي تغذيه اي، کم نمک و کم روغن و کم شيرين نيز باشند. به همين علت موادي مانند چيپس، چوب شور، فراورده هاي غلات حجيم شده و ساير تنقلات چرب و شور و شيرين ، ميان وعده هاي مناسبي به شمار نمي آيند. ميان وعده ها بايد علاوه بر دارا بودن ارزش غذايي، از يک يا چند گروه اصلي غذايي تهيه شده باشند. استفاده از انجير خشک، توت خشک، نخودچي، کشمش، انواع مغزهاي بو نداده و بدون نمک ، برگه زردآلو و انواع ميوه ها مانند سيب ، پرتقال، نارنگي ، هلو، زردآلو و ليموشيرين ، سبزي هايي مانند هويج، کاهو، خيار و ساندويچ هايي مانند نان و پنير و سبزي، انواع کوکو و کتلت ، نان و حلوا شکري، نان و پنير کم نمک و خرما مي تواند به عنوان ميان وعده در برنامه غذايي دانش آموزان قرار گيرد. ساندويچ هايي که در منزل تهيه مي شود ، علاوه بر ارزش غذايي بالا ، کم هزينه است و به راحتي در دسترس اغلب خانواده ها قرار دارد. **مصرف بي رويه تنقلات غذايي کم ارزش متاسفانه برخي تنقلات تجاري مانند انواع فرآورده هاي غلات حجيم شده به طور بي رويه توسط کودکان و دانش آموزان مصرف مي شود. مصرف چيپس و اين فرآورده ها به ويژه پيش از وعده هاي غذايي به دليل ايجاد سيري کاذب ، دانش آموزان را از خوردن غذاهاي اصلي مغذي و مورد نياز رشد باز مي دارد.از سوي ديگر نمک موجود در آنها ذائقه را به خوردن غذاهاي شور عادت مي دهد. مطالعات انجام شده ، رابطه بين مصرف نمک و افزايش فشارخون در دوران بزرگسالي را به اثبات رسانده است. **والدين چه کنند؟ والدين بايد دانش آموزان را به مصرف تنقلات سنتي مانند نخودچي کم نمک يا بدون نمک ، کشمش، گردو، بادام، پسته (از انواع بو نداده و بدون نمک) ، گندم برشته، برنجک، عدس برشته شده، توت خشک ، انجير خشک و برگه ها تشويق و سر سفره نمکدان را حذف کنند. همچنين به جاي نوشابه هاي گازدار براي افراد خانواده از دوغ کم نمک و بدون نمک استفاده کنند. **اثرات زيان بار مصرف غذاهاي پرنمک و شور نمک ، ماده ضروري و تامين کننده سديم در انسان است؛ سديم در انتقال جريانات عصبي و انقباض عضلاني نقش دارد. اگرچه نمک ماده اي ضروري براي بدن است و نياز بدن به اين ماده حدود سه تا پنج گرم در روز (نصف يا يک قاشق مرباخوري) است ، اما اضافه دريافت آن خطرات عمده اي دارد که افزايش فشارخون از آن جمله است. ثابت شده است که مقدار مصرف نمک با ميزان شيوع سکته قلبي در جامعه مرتبط است؛ دريافت زياد نمک و سديم و مصرف غذا و تنقلات شور و پرنمک موجب کاهش بازجذب کلسيم از کليه شده و دفع ادراري آن را افزايش مي دهد. اين موضوع عامل مهمي در کاهش تراکم استخواني و پوکي استخوان است. خطر ابتلا به سرطان معده نيز با مصرف غذاهاي پرنمک افزايش مي يابد؛ جلوگيري از اثرات زيان بار دريافت بالاي نمک از دوران کودکي و سنين مدرسه بايد آغاز شود. دانش آموزان بايد تلاش کنند که هنگام انتخاب مواد غذايي، نوع کم نمک آن را برگزينند. **اثرات زيان بار مصرف غذاهاي پرچرب اگرچه چربي ها در برنامه غذايي دانش آموزان به علت توليد انرژي بالا و خاصيت سيرکنندگي و طعم دهندگي حائزاهميت هستند اما برخي مواد غذايي حاوي چربي هاي نامطلوب هستند و به همين دليل نبايد زياد استفاده شوند. امروز بسياري از موادغذايي موجود در بازار به ويژه مواد غذايي فراوري شده آماده يا نيمه آماده، حاوي مقادير زيادي روغن و چربي هاي مضر است. انواع فست فودها مانند سوسيس ، کالباس، پيتزا، همبرگر و سيب زميني سرخ شده داراي چربي اشباع شده و نمک زياد هستند که تنگي، انسداد عروق و بروز بيماري هاي قلبي و عروقي را به دنبال دارند. **رعايت نکاتي در تغذيه دانش آموزان متخصصان دفتر بهبود تغذيه وزارت بهداشت اين توصيه ها را براي الگوي غذايي دانش آموزان ارائه داده اند که يکي از اين توصيه ها اين است که دانش آموزان بايد مصرف فست فود را بسيار محدود کنند. همچنين دانش آموزان بايد در کنار استفاده از فست فودها ، انواع سبزي يا سالاد مصرف کنند . به جاي خيارشور از گوجه فرنگي ، خيار ، کاهو و ساير سبزي ها نيز استفاده کنند. دانش آموزان بايد بجاي نوشابه هاي گازدار از نوشيدني هاي سالم تر مانند دوغ کم نمک و بدون گاز استفاده کنند. دانش آموزان به جاي سيب زميني سرخ شده بايد از سيب زميني تنوري استفاده کنند. دانش آموزان نبايد هنگام مصرف غذا از نمکدان استفاده کنند. دانش آموزان نبايد تنقلات شور مانند انواع چيپس، پفک و چوب شور را مصرف کنند. دانش آموزان بايد به انواع آجيل و مغزهاي بو نداده و خام به جاي انواع پرنمک و شور آنها توجه کنند و همچنين بايد مصرف سس مايونز و سس کچاپ - حاوي نمک (سديم) زياد - را کمتر کنند. البته توجه به غذاهاي ارايه شده در بوفه هاي مدارس نيز در اين ميان بسيار مهم است و تاثير بسزايي در سلامت دانش آموزان دارد. ضمن اينکه دکتر «سيدحسن قاضي زاده هاشمي » وزير بهداشت آبان ماه امسال نسبت به مواد غذايي عرضه شده در بوفه هاي مدارس اعتراض کرد و خواستار اصلاح آنها شد.