دریاچه گهر در مسیر ثبت کنوانسیون بین‌المللی رامسر

ایرنا/ دریاچه گهر، نگین فیروزه ای اشترانکوه جلوه ای بی نظیر از تلاقی آب و آسمان در میان رشته کوه های سربه فلک کشیده زاگرس است که طی سال های گذشته در مسیر ثبت در کنوانسیون بین المللی رامسر قرار گرفته و پرونده این اثر طبیعی و اکوسیستم غنی در وزارت امور خارجه در حال پیگیری است.

دریاچه گهر جاذبه ای طبیعی با ویژگی های اکولوژیکی منحصر به فرد یکی از زیباترین دریاچه های کوهستانی ایران است که در کوه سن بران بلندترین رشته کوه اشترانکوه ۱۲۱ کیلومتری شرق لرستان و در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر دورود واقع شده و همچون نگینی فیروزه ای آیینه تمام نمای آسمان آبی را در میان آبی زلال و خنک به نمایش گذاشته است.

---

بازار

---

دریاچه گهر در منطقه حفاظت شده اشترانکوه در ارتفاع ۲ هزار و ۳۶۰ متری از سطح دریا قرار دارد که شامل ۲ بخش به نام های گهر بزرگ و گهر کوچک یا گهر بالا و پایین است که وسعت دریاچه گهر بزرگ حدود ۱۰۰ هکتار و عمق دریاچه بین چهار تا ۲۸ متر و عرض آن بین ۴۰۰ تا ۸۰۰ متر و طول آن یک هزار و ۵۰۰ متر است.

گفته می شود این دریاچه در اثر زمین‌لرزه‌ای بزرگ به وجود آمده باشد؛ چراکه این دریاچه روی گسل اصلی زاگرس قرار گرفته و به احتمال قوی جنبش گسل و بسته شدن دره توسط یک سنگ ریزش عظیم، عامل شکل‌گیری آن شده است.

در گویش محلی، «گهر» به‌معنای آب جمع شده در گودی با عمق زیاد است ؛ میزان بارش سالانه در منطقه حدود ۹۳۱ میلمتر است که بیشتر به صورت بارش برف ثبت می شود که در فصول سرد سال، موجب یخ‌زدی سطح دریاچه می‌شود و مناظر بدیعی را پیشکش طبیعت‌گردها و گردشگران می‌کنند.

دریاچه گهر کوچک با وسعت تقریبی پنج هکتار، حدود ۲ کیلومتر با گهر بزرگ فاصله دارد؛ عمق این دریاچه به‌حدی کم است که با کمی دقت می‌توانید ماهی‌های کف آن را مشاهده کرد و با اینکه شنا در دریاچه گهر وسوسه‌انگیز به نظر می‌رسد، خطرناک است و می‌تواند منجر به مرگ شود. به همین دلیل مدیریت مجموعه و اداره محیط زیست استان لرستان شنا در دریاچه گهر را ممنوع کرده‌اند.

آب دریاچه از طریق رودخانه تاپله‌ تامین می‌شود که آب شفاف و بسیار خنک آن در ابتدا به دریاچه کوچک و در ادامه با طی مسافتی کوتاه به دریاچه گهر بزرگ می‌ریزد؛ آب دریاچه نیز بسیار شفاف است؛ به‌طوری که در برخی جاها امکان دیدن کف آب و حتی رفت‌وآمد ماهی‌ها نیز وجود دارد و همین شفافیت باعث شده است که آب آن در بازتاب نور خورشید، به‌ رنگ فیروزه‌ای درآید.

دریاچه گهر در ضلع غربی و شرقی دارای ساحل ماسه‌ای است و در سایر نقاط ساحل صخره‌ای دارد؛ یکی از چشم‌اندازهای خارق‌العاده دریاچه رو به جنگلی انبوه است که در قسمت پایین و بالای دریاچه، جلوه‌ای باشکوه به آن بخشیده‌ است.

آب این دریاچه تا حدی زلال است که در مکان‌های کم‌عمق می‌توان کف دریاچه را به خوبی مشاهده کرد بنابراین با وجود آب زلال، بستر سنگی و همچنین بازتاب نور، دریاچه گهر به رنگ فیروزه‌ای دیده می‌شود که این موضوع یکی از جنبه‌های فوق‌العاده زیبای دریاچه به شمار می‌آید.

آب حاصل از سر ریز دریاچه بزرگ ابتدا وارد دریاچه کوچک شده، سپس به سمت دره‌های رشته‌کوه اشترانکوه سرازیر می‌شود و به عنوان سرچشمه برخی رودخانه‌های فصلی در دره‌های اشترانکوه شناخته می‌شود.

ساحل این دریاچه هم به صورت صخره‌ای و هم به صورت ماسه‌ای است و امکان شنا در در قسمت‌های ماسه‌ای دریاچه وجود دارد و علاوه بر شنا امکان قایقرانی در دریاچه بزرگ نیز وجود دارد.

بیشتر بخش‌های دریاچه کوچک باتلاقی است و متوسط عمق آن به ۲ متر می‌رسد، میزان آب موجود در هر ۲ دریاچه گهر وابسته به میزان بارش سالانه است، به عبارت دقیق‌تر باید گفت بارش‌های سالانه منبع تامین آب دریاچه گهر هستند و بارش برف ماه‌های سرد سال در ارتفاعات اشترانکوه به درون کوه‌ها نفوذ کرده و سپس از مسیرهای زیرزمینی به درون دریاچه راه پیدا می‌کنند.

مسیر ماشین‌رو برای رسیدن به این دریاچه زیبا و خارق‌العاده وجود ندارد و همین مساله باعث شده طبیعت گهر بعد از گذشت چندین سال از کشف، همچنان بکر و دست نخورده باقی بماند و به دلیل سخت گذر بودن مسیر رسیدن، معمولا کوهنوردان حرفه‌ای و طبیعت گردان با قدرت بدنی بالا می‌توانند از مسیر اصلی آن خود را به دریاچه برسانند.

آب شیرین دریاچه گهر و دور بودن منطقه از دسترس انسان‌ها باعث شده است به یک زیستگاه عالی برای حیوانات تبدیل شود، همچنین آب زلال گهر مکان مناسبی برای زندگی قزل‌آلا به شمار می‌رود که همین امر باعث شده است بسیاری از گردشگران و مسافران گهر در مدت زمان اقامت خود در کنار دریاچه مشغول ماهیگیری شوند.

بر اساس مطالعات انجام شده ۶۸ گونه گیاه انحصاری و بیش از ۶۰۰ گونه گیاه و ۵۳ گونه درخت و درختچه و ۴۵ گونه پستاندار و ۳۰ گونه خزنده و ۱۹۵ گونه پرنده و ۵ گونه دوزیست و تعداد زیادی ماهی در این منطقه شناسایی شده است.

علاوه بر قزل‌آلا، این منطقه زیستگاه آبزیان دیگر مانند لاک پشت و قورباغه و حیوانات دیگری از جمله قوچ و میش، بزکوهی، خرس قهوه‌ای، گرگ، روباه، گراز و خرگوش و انواع پرندگان مانند کرکس، عقاب، کبک و شاهین زرد و گونه‌های دیگر حیوانی است.

پوشش گیاهی گهر مانند دیگر مناطق رشته کوه اشترانکوه شامل گونه‌های بلوط، بید، بادام وحشی، پسته وحشی، سرو کوهی، زبان گنجشک، گون، آویشن و پونه کوهی است و البته در فصل بهار و اوایل تابستان می‌توان در این منطقه گل‌های کوهی مخصوصا گل شقایق و لاله واژگون را در مسیر رسیدن به دریاچه مشاهده کرد.

دسترسی به دریاچه گهر از ۲ مسیر دورود و ازنا امکان پذیر است که برای رفتن به این شهرستان‌ها علاوه بر ماشین می‌توان از خطوط راه آهن نیز استفاده نمود، اما مسیر اصلی گهر، حرکت از شهرستان درود است که این مسیر تا ۱۷ کیلومتری دریاچه گهر آسفالت و بعد از آن باید از مسیر مال رو، پیاده روی یا با حیوانات که توسط افراد بومی منطقه کرایه داده می‌شود مسیر را طی کرد.

پیگیری برای ثبت دریاچه «گهر» در کنوانسیون رامسر

معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور در بازدید از دریاچه گهر گفت: روند پیری دریاچه «گهر» در منطقه حفاظت شده «اشترانکوه» سرعت گرفته است.

احمدرضا لاهیجان زاده اظهار داشت: باتوجه‌به وضعیت اکولوژیکی شکننده و حساس دریاچه گهر از جمله عوامل طبیعی چون ورود رسوبات به بستر و حوضه‌ی آبریز دریاچه و همچنین عوامل انسانی چون حضور خارج از ظرفیت تحمل در اطراف دریاچه، روند پیری این دریاچه سرعت گرفته است.

وی با اشاره به اینکه سازمان محیط‌ زیست توان خود را برای حفاظت بهتر از این منطقه به کار خواهد گرفت، افزود: در صورت کنترل موارد ناشی از ورود رسوبات به بستر و حوضه‌ی آبریز دریاچه و با اقدامات کارشناسی شده می‌توان این دریاچه زیبا را به‌عنوان نگین زاگرس سال‌ها زنده نگه داشت.

معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، ادامه داد: این معاونت در تأمین امکانات و تجهیزات لازمه در برای احیا و حفاظت بهتر از تالاب‌های «بیشه دالان» بروجرد، «تنوردر» دورود و تالاب‌های پلدختر تلاش خود را به عمل خواهد آورد.

لاهیجان زاده در خصوص ثبت دریاچه گهر در کنوانسیون بین‌المللی رامسر، بیان داشت: مراحل ثبت این دریاچه در حال پیگیری و در دستور کار سازمان است و برای رفع موانع و مشکلات ثبت این دریاچه ارزشمند به‌عنوان تالاب بین‌المللی پیگیری‌های لازم را انجام خواهیم داد.

مراحل پیگیری ثبت دریاچه گهر در کنوانسیون رامسر در وزارت خارجه در حال انجام است

مدیرکل حفاظت محیط‌ زیست لرستان گفت: مراحل ثبت دریاچه گهر بعنوان ظرفیتی اکولوژیک در این استان با توجه به شاخص ها و مطالعات انجام شده در حال انجام است.

کامران فرمان پور افزود: اقدامات لازم جهت ثبت این دریاچه در رامسر سایت بعنوان دریاچه ای منحصر به فرد در ارتفاع کوهستان انجام شده و در حال حاضر پرونده این ظرفیت طبیعی جهت ثبت در کنوانسیون رامسر در وزارت خارج در حال پیگیری است.

وی اظهار داشت: مطالعات و بررسی های لازم جهت تکمیل پرونده دریاچه گهر در سازمان حفاظت محیط زیست انجام و تلاش می شود در اسرع وقت مراحل ثبت این دریاچه انجام شود.

مدیرکل حفاظت محیط‌ زیست لرستان با اشاره به بازدید اخیر انجام شده در خصوص ثبت دریاچه گهر در کنوانسیون رامسر عنوان کرد: در این بازدید مقرر شد چالش ها و مشکلات موجود پیرامون این دریاچه به سازمان حفاظت محیط زیست اعلام تا اعتبارات لازم برای حفاظت و احیا از دریاچه گهر هرچه سریعتر تامین اعتبار شود.

فرمان پور با اشاره به اینکه کنترل رسوبات و واریزه ها عمده ترین موضوع جهت رفع مشکلات این دریاچه محسوب می شود، ادامه داد: در این راستا مطالعات مورد نیاز جهت کنترل رسوبات و واریزه ها و اقدامات شیمیایی در این دریاچه انجام خواهد شد.

دریاچه گهر دارای ارزش اکولوژیک منحصر به فرد است

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان گفت: دریاچه گهر هرساله پذیرای تعداد زیادی از پرندگان مهاجر است که این مکان را در فصل مهاجرت بعنوان زیستگاهی امن انتخاب می کنند چراکه این دریاچه یکی از منابع آبی غنی این استان برای مهاجرت ایمن پرندگان مهاجر به شمار می رود.

فرمان پور افزود: همچنین دریاچه گهر هر ساله شاهد حضور گردشگران بسیاری از نقاط مختلف به این جاذبه بی نظیر طبیعی و گردشگری است و تلاش می شود به منظور حفظ و احیای این دریاچه گردشگران با ارزش اکولوژیک این دریاچه هر چه بیشتر آشنا و در حفظ و حراست آن کوشا باشند.

وی با تاکید بر اینکه دریاچه گهر علاوه بر اینکه ظرفیت قابل توجهی در حوزه طبیعی و اکولوژیک دارد، همچون نگینی در میان رشته کوه های اشترانکوه گردشگران بسیاری را به خود جذب کرده است، اظهار داشت: آشنایی گردشگران با ارزش زیست محیطی و لزوم حراست از این ظرفیت غنی طبیعی امری ضروری است که در این راستا گردشگران در سه ماه از سال می توانند به این منطقه سفر کنند.

وی ادامه داد: هر ساله حضور گردشگران در دریاچه گهر از ۱۵ خرداد ماه تا پایان شهریور امکان پذیر و در ماه های دیگر سال ورود گردشگران به این منطقه ممنوع اعلام می شود.

فرمان پور تاکید کرد: منطقه حفاظت شده اشترانکوه دارای طرح تفصیلی جامع منطقه است و در این راستا موضوع رسوبات به دریاچه و حفاظت و احیا مورد تاکید است.

وی افزود: موضوع پیشگری از ورود مواد شوینده به دریاچه گهر بسیار مورد تاکید است، چراکه ورود مواد شوینده به این دریاچه موجب ایجاد نیزار و پیری دریاچه خواهد شد.

دریاچه گهر حاصل تحولات زمین شناسی در رشته کوه های زاگرس است

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان بیان کرد: دریاچه گهر ظرفیت طبیعی منحصر به فردی است که در میان رشته کوه های زاگرس به دلیل تحولات زمین شناسی شکل گرفته و به احتمال زیاد در اثر زمین‌لرزه‌ای بزرگ به وجود آمده است.

وی افزود: دریاچه گهر به عنوان بزرگترین چشمه کوهستانی و دریاچه آب شیرین کوهستانی به شمار می رود که حاصل تحولات زمین شناسی در این منطقه است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان گفت: باتوجه‌ به ظرفیت باارزش و بی‌نظیر دریاچه گهر در منطقه حفاظت شده اشترانکوه تلاش‌های زیادی در خصوص معرفی آن به‌عنوان تالاب بین‌المللی در کنوانسیون رامسر صورت‌ گرفته است؛ اما تاکنون به دلایل مختلف این تلاش‌ها به نتیجه نرسیده است؛ لذا این پیگیری می‌بایست تا حصول نتیجه مطلوب ادامه یابد.

فرمان پور با اشاره به بازدید اخیر مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست از دریاچه گهر افزود: در این بازدید مقرر شد پس از ارزیابی روش‌های کنترلی و اصلاحی انتقال رسوبات به مخزن تالاب گهر، برنامه‌های بیومکانیکی فازبندی شده طی ۲ سال متوالی با حمایت‌های مالی و مکفی معاونت محیط‌ زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌ زیست کشور اجرایی و عملیاتی شود.

آلودگی ها موجب تسریع روند پیری و توالی دریاچه گهر می شود

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان گفت: دریاچه گهر یک تالاب کوهستانی است که در میان منطقه حفاظت شده اشترانکوه قرار دارد و در اثر اتفاقات زمین شناسی حدود میلیون ها سال قبل ایجاد شده است.

امیر زند افزود: این دریاچه به وسعت ۱۰۰ هکتار و عمق متوسط ۲۸ متر مربع دارای آب شیرین و شرایط بسیار مناسبی برای معرفی به کنوانسیون رامسر است که در این راستا طرح معرفی به رامسر سایت در سال های اخیر تهیه و به دفتر کنوانسیون های سازمان حفاظت محیط زیست معرفی شده است.

وی اظهار داشت: این طرح در سامانه کنوانسیون ثبت و بارگذاری شده و در حال حاضر در وزارت امور خارجه اقدامات مورد نیاز انجام شده است.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان با اشاره به اینکه در نهایت این طرح یا تایید نهایی شده و یا اینکه مشکلاتی جهت برطرف شدن مطرح خواهد شد، ادامه داد: پس از برطرف شدن مشکلات احتمالی این دریاچه بعنوان یکی از تالاب های جهانی ثبت می‌شود.

زند با اشاره به برخی معضلات پیش روی دریاچه گهر عنوان کرد: فصل تابستان با توجه به حجم ورود گردشگران به این منطقه شرایط گردشگری ناپایدار رخ می دهد و حجم آلودگی هایی که در اثر ورود گردشگران به این دریاچه وارد می شود، باعث ایجاد مشکلاتی می شود.

وی با اشاره به اینکه این آلودگی ها شامل نیترات؛ مواد شوینده؛ ته مانده مواد غذایی و در مواردی فضولات دام های وارد شده به این منطقه است، افزود: ورود این مواد به دریاچه به دلیل افزایش نیزارها در این منطقه موجب تسریع در روند پیری و توالی این دریاچه می شود.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان با بیان اینکه افزایش مواد شوینده و آلودگی ها منجر به افزایش نیزارها می شود، ادامه داد: نیزار موجب پیری دریاچه و پایان عمر تالاب می شود که برای حفاظت از دریاچه گهر باید در این خصوص اقدامات لازم انجام شود.

زند گفت: در راستای حفاظت از دریاچه گهر اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان و میراث فرهنگی؛ صنایع دستی و گردشگری با آگاهی دادن به گردشگران در این سایت در جهت گردشگری پایدار تلاش می کنند و به همنی منظور نیز راهکارهایی در نظر گرفته شده تا گردشگران از بالادست به این سایت ورود و اسکان نداشته باشند.

وی تاکید کرد: ورودگردشگران به سایت دریاچه گهر باید متناسب با ظرفیت این منطقه باشد، در حالیکه طی برخی روزها تعداد گردشگران این سایت روزانه بیش از پنج هزار نفر ثبت شده است که این موضوع باید باید جدیت کنترل و مدیریت شود.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان افزود: ورود رسوبات؛ واریزه های بالادست به مخزن تالاب؛ سازندهای نامناسب زمین شناسی و تردد گردشگران به پایین دست و ورود این رسوبات به مخزن دریاچه از عمده ترین مشکلات پیش روی این دریاچه و به صدا درآمدن زنگ خطر در این منطقه هستند.

زند اظهار داشت: در این راستا اقدامات آبخیزداری مکانیکی و بیومکانیکی ؛ نهال کاری؛ بوته کاری به منظور حراست از دریاچه گهر طی سال های گذشته انجام شده است که متاسفانه چندان جوابگو نبوده و باید تردد از بالادست این دریاچه ممنوع شود.

وی با تاکید بر اینکه حذف سازندها؛ تثبت و کنترل رسوبات باید به صورت جدی برای دریاچه گهر پیگیری شود که در غیر اینصورت عمر دریاچه گهر چندان طولانی نیست، اضافه کرد: در مسیر دسترسی دورود به دریاچه گهر اقداماتی در حال انجام است و علاوه بر اینکه ورود گردشگران باید متناسب با ظرفیت سایت در نظر گرفته شود؛ تمهیدات مدیریتی بیشتر و آموزش های لازم نیز برای مسیر ورود به دریاچه انجام شده است.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان با اشاره به جلسه هفته گذشته در خصوص ساماندهی دریاچه گهر افزود: برای ساماندهی و حفاظت دریاچه گهر با حضور مسوولان مربوطه در استان مقرر شد هر هفته چالش ها و مسایل سایت گهر بررسی و طی سه ماه فصل گردشگری در این منطقه گردشگری پایدار با جدیت پیگیری و اجرایی شود.

زند با اشاره به بازدید معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور از دریاچه گهر افزود: مقرر شد کمبود و کاستی ها؛ خودرو جهت مدیریت و کنترل منطقه؛ تجهیزات حفاظتی؛ اعتبارات عمرانی جهت احیا و حفاظت دریاچه و کنترل رسوبات در راستای تسریع در روند ثبت تالاب در سایت رامسر تامین شود.

اکوسیستم گهر، زاد بوم بی نظیر گونه های جانوری و گیاهی

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان گفت: سایت گهر در منطقه حفاظت شده اشترانکوه بعنوان زیستگاهی غنی از گونه های گیاهی و جانوری قرار دارد.

زند با اشاره به گستردگی تنوع زیستی در این منطقه اظهار داشت: گونه گیاهی منحصر به فردی در این منطقه با عنوان درخت "اورس"، میراث طبیعی کهن سرزمین ایران وجود دارد که زیستگاه این درخت در سطح لرستان منطقه اشترانکوه است.

وی با بیان اینکه درخت اورس گونه گیاهی بسیار حساسی است ، ادامه داد: این درخت به لحاظ ژنتیکی و بانک ژن بسیار ارزش و تنها در ارتفاعات اشترانکوه وجود دارد که برنامه مدیریتی ویژه ای نیز برای این گونه درختی در این منطقه در نظر گرفته شده است که در سال آینده این برنامه اجرایی می شود.

وی یادآور شد: این گونه منحصر به فرد تنها در چند نقطه ایران وجود دارد که در منطقه زاگرس نیز این گونه تنها در اشترانکوه و دریاچه گهر موجود است.

آخرین خبر لرستان در اینستاگرام :
https://instagram.com/lorestan_todayy