سقوط ۵۰ درصدی تولید گندم در خراسان‌شمالی؛ داس‌ها بیکار، خانواده‌ها نگران

ایرنا/ تولید گندم در خراسان‌شمالی از ۲۳۵ هزار تن به ۱۱۰ هزار تن سقوط کرده و ۶۲ هزار هکتار از اراضی کشاورزی نابود شده‌اند و در پنج شهرستان هیچ مزرعه دیمی جان سالم به در نبرده اند و این ارقام نه فقط آمار، که فریاد خاموش هزاران کشاورزی هستند که نان‌شان را خاک بلعیده است.

آفتاب بی‌ملاحظه می‌تابد بر دشت‌هایی که روزگاری زیر گام‌های سبز گندم جان می‌گرفتند؛ اینجا خراسان شمالی‌ است، جایی که خاکش سال‌ها نان هزاران سفره را فراهم می‌کرد، اما خاکش امسال نفس نمی‌کشد.

---

بازار

---

خوشه‌ای در دشت‌های ترک‌خورده و مزارع سوخته برای درو نمانده است؛ کشاورزان دیگر داس به دست نمی‌گیرند با بغض به زمین نگاه می‌کنند و آسمان، ماه‌هاست چشم‌هایش را بسته و زمین در بی‌پناهی مطلق فرو رفته است.

امسال بیش از ۶۲ هزار هکتار از اراضی گندم استان از چرخه تولید خارج شد و تولید گندم نسبت به سال گذشته از ۲۳۵ هزار تن به ۱۱۰ هزار تن رسیده است؛ یعنی سقوطی سهمگین در معیشت هزاران خانواده‌ای که گندم را نه‌تنها محصول که نان و امید می‌دانستند.

تمام مزارع دیم در پنج شهرستان استان نابود شده‌اند و در سه شهرستان دیگر بیش از ۹۰ درصد اراضی کشاورزی زیر سایه خشکسالی جان داده‌اند؛ گویی داس‌ها باید این‌بار نه خوشه که رویای کشاورزان را درو کنند.

گندم نروئید، نان نماند، امید خشکید

اردیبهشت ماه با گرمای سوزانی سپری می شود و روستایی حسین آباد شیروان را پشت سر می‌گذاریم؛ باد می‌وزد، اما بوی گندم نمی‌آورد، بوی خاک سوخته می‌آید.

اولین کسی که می‌بینیم، حسن برات‌زاده اهل روستای حسین آباد که ۵۵ سال سن دارد و سال‌هاست نان خود و خانواده‌اش را از خاک گرفته است.

او کنار مزرعه‌ای ایستاده که دیگر فقط خاک است و چند ساقه خشک با نگاهی شکسته می‌گوید: من پنج هکتار زمین دیم داشتم که پارسال پنج تن گندم برداشت کردم و امسال هیچی... هیچی! جز افسوس چیزی توی این زمین نروئیده و سه ماهه هر شب خواب می‌بینم بارون میاد، اما صبح که چشم وا می‌کنم، آفتاب تا مغز استخون می‌سوزونه.

او بغضش را فرو می‌برد، اما صدایش می‌لرزد: «به‌خدا گندم نخواستیم، فقط بارون می‌خواستیم و این زمین از تشنگی مرده است.»

چند کیلومتر آن‌سوتر در روستای زوارم، علی‌اکبر تیموری، کشاورز ۳۸ ساله، کنار تریلی خالی‌ای ایستاده که سال‌های قبل پر از خوشه‌های زرد بود و حالا فقط یک بیل روی آن افتاده و کمی خاک.

او با لحن تلختری می‌گوید: بذر، کود و سم قسطی گرفتم و حالا هم بدهکارم و اینک که در اردیبهشت ماه به سر می بریم و محصول ما نیاز به آب دارد بسیاری از چاه های آب به دلیل ناترازی انرژی خاموش و البته درد خشکسالی به حدی زیاد است که فعالیت شبانه روز چاه ها هم دردی را دوا نمی کند.

او با انگشت به مزرعه‌اش اشاره می‌کند: این فصل از سال مزارع سرسبز بود و حالا گندم بدون اینکه به بار نشسته باشد به دلیل گرما و خشکسالی زرد شده و کیفیت آن نیز بسیار پایین آمده است.

شمارش معکوس نابودی کشاورزی خراسان شمالی

براساس آمار رسمی، خشکسالی سهمگین امسال ۶۲ هزار هکتار از اراضی گندم خراسان شمالی را از چرخه تولید خارج کرده است و خوشه‌هایی که هر یک امیدی بودند برای سفره‌ یک خانواده، بی‌ثمر و خشکیده بر زمین افتاده‌اند.

۶۲ هزار هکتار از اراضی گندم خراسان شمالی را از چرخه تولید خارج کرده است

بیش از ۹۰ درصد اراضی کشاورزی سه شهرستان استان بی‌آب و بی‌رمق‌اند و در پنج شهرستان دیگر، خشکسالی ۱۰۰ درصد اراضی را در بر گرفته است، گویی آسمان چشم‌هایش را بر روی خراسان شمالی بسته است.

نوربخش داداشی، مدیرکل هواشناسی استان می‌گوید: ۸۶ درصد استان تحت تأثیر خشکسالی است و ۳۰ درصد آن درگیر خشکسالی بسیار شدید و تنها ۹۳.۶ میلیمتر باران از ابتدای سال آبی جاری ثبت شده؛ عددی که در مقابل نیاز زمین تنها قطره‌ای در کویر است.

سقوط آزاد تولید گندم؛ از ۲۳۵ هزار تن به ۱۱۰ هزار تن

تولید گندم در استان از ۲۳۵ هزار تن در سال گذشته به ۱۱۰ هزار تن کاهش یافته است؛ یعنی سقوطی نفس‌گیر در معیشت هزاران خانواده را ترسیم می کند و ۴۵ هزار هکتار از مزارع دیم و ۱۳ هزار هکتار از اراضی آبی به طور کامل نابود شده‌اند.

مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در این خصوص می گوید: برآورد اولیه از میزان تولید گندم در سال زراعی جاری حدود ۱۱۰ هزار تن است که از این مقدار، حدود ۴۸ هزار تن گندم مازاد بر نیاز توسط کشاورزان به سیلوها تحویل داده خواهد شد.

برآورد اولیه از میزان تولید گندم در سال زراعی جاری حدود ۱۱۰ هزار تن است

مهدی صباغ افزود: این میزان تولید نیز ممکن است در صورت تداوم شرایط دمایی نامناسب و کاهش بارش‌ها دستخوش تغییر شود.

وی خاطرنشان کرد: سال زراعی گذشته کشاورزان استان ۲۳۵ هزار تن گندم برداشت کردند که از این میزان ۱۸۵ هزار تن به سیلوهای استان تحویل داده شده بود.

صباغ اظهار کرد: در سال زراعی جاری، گندم در سطح ۱۴۶ هزار هکتار از اراضی استان کشت شده است که از این مقدار، ۴۹ هزار و ۵۰۰ هکتار آبی و ۹۶ هزار و ۵۰۰ هکتار دیم است.

چه باید کرد؟

این خاک روزی زنده بود، گندم‌هایش می‌رقصیدند در باد و کشاورز با داس در دست، آینده را درو می‌کرد، حالا اما هر وجبش روایتی از اندوه است.

امروز کشاورزی خراسان شمالی بعنوان ستون فقرات اقتصاد استان در حال فروپاشی‌ است و با کاهش بارش، گرمای بی‌سابقه و نوبت‌های کم آبیاری، حتی زمین‌هایی که منابع آبی دارند نیز دیگر محصول نمی‌دهند.

دیگر در برابر این خشکسالی مهیب زمان شعار دادن نیست، استان نیازمند برنامه‌ای منسجم و بلندمدت برای مقابله با بحران آب است.

اصلاح کانال‌های آبیاری، گسترش آبیاری قطره‌ای و بارانی، توجه به کشاورزی دیم و مقاوم‌سازی خاک در برابر خشکسالی، تنها بخشی از راهکارهایی‌ است که باید بی‌درنگ اجرایی شود.

اما مهمتر از همه، باید صدای کشاورزان را شنید و آنان که سال‌هاست در سکوت، زمین را با دست‌های پینه‌بسته آباد کرده‌اند، اکنون نیازمند حمایتند.

این گزارش، روایتی‌ بود از یک استان زخم‌خورده، اما نه پایانی‌ بر آن؛ اگر چاره‌ای نیندیشیم، اگر سیاست‌گذاری‌ها تنها در قالب نشست‌های بی‌حاصل باقی بماند، این بحران به زودی گریبان دیگر نقاط کشور را نیز خواهد گرفت.

آخرین خبر خراسان شمالی در اینستاگرام :
https://instagram.com/bojnord_today