کاهش ۴۰ درصدی بارش‌ها و افت منابع آبی در خراسان جنوبی

ایرنا/ بیرجند - ایرنا - مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی گفت: میزان بارش‌های سال آبی جاری در استان تنها ۶۴ میلی‌متر بوده که نسبت به میانگین بلندمدت ۴۰ درصد کاهش و نسبت به سال گذشته نیز حدود ۵۰ درصد کاهش داشته است.

به گزارش خبرنگار ایرنا عباس سارانی روز سه‌شنبه در نشست شورای برنامه‌ریزی استان با حضور استاندار و نمایندگان استان، اظهار کرد: با توجه به افزایش دمای ۱.۳ درجه در استان و کاهش محسوس بارش‌ها، مدیریت مصرف آب و بهره‌وری از منابع آبی به‌عنوان اولویت اصلی باید مورد توجه قرار گیرد.

---

بازار

---

وی ادامه داد: مقایسه بارش‌ها در دو بازه ۲۱ ساله اخیر با دوره ۲۱ ساله گذشته نشان‌دهنده کاهش ۱۴ درصدی است که این وضعیت استان را در معرض خشکسالی‌های متناوب و شدید قرار داده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی تاکید کرد: استان در بازه ۱۰ ساله منتهی به اردیبهشت سال جاری در میان هشت استان کشور از نظر خشکسالی در وضعیت متوسط تا بسیار شدید قرار دارد که این شرایط بحرانی، ضرورت صرفه‌جویی در مصرف آب و اجرای برنامه‌های مدیریت منابع آبی را دوچندان می‌کند.

وی با اشاره به ظرفیت سدهای استان اظهار کرد: خراسان جنوبی دارای هشت سد مخزنی است که با ظرفیت اسمی ۷۵ میلیون مترمکعب، در حال حاضر تنها ۱۳.۶ میلیون مترمکعب آب ذخیره دارند که معادل ۱۷ درصد ظرفیت کل است.

سارانی عنوان کرد: بیش از ۹۵ درصد تامین آب استان از منابع زیرزمینی صورت می‌گیرد که این امر فشار زیادی بر منابع زیرسطحی وارد کرده است.

وی با اشاره به وضعیت برداشت از منابع آبی استان یادآور شد: بیش از ۳۰۰ هزار منبع آبی شامل چاه، قنات و چشمه در استان وجود دارد که برداشت سالانه از این منابع بالغ بر ۷۸۰ میلیون مترمکعب است که بیشترین میزان در بخش کشاورزی مصرف می‌شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی درباره وضعیت دشت‌های استان بیان کرد: اکنون تمامی دشت‌های استان کسری مخزن دارند و سالانه حدود ۱۴ میلیون مترمکعب کسری مخزن به ثبت رسیده است.

وی با بیان اینکه سطح آب‌های زیرزمینی استان به شدت در حال کاهش است افزود: مصرف آب در بخش کشاورزی بیش از ۸۸ درصد کل مصرف آب استان را به خود اختصاص داده که نیازمند تجدید نظر و مدیریت دقیق است

سارانی بیان کرد: تمامی شهرستان‌ها در وضعیت بحرانی منابع آبی هستند و میزان برداشت از آب قابل برنامه‌ریزی بیش از ظرفیت مجاز است.

وی همچنین به مشکلات فرونشست زمین اشاره کرد و گفت: از ۳۵ محدوده آب زیرزمینی استان، ۱۷ محدوده دچار فرونشست شده‌اند که تهدید جدی برای پایداری منابع آبی و زیست‌محیطی منطقه به شمار می‌رود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی بیان کرد: اگر روند برداشت بی‌رویه آب ادامه یابد، با چهار چالش جدی مواجه خواهیم شد که شامل کاهش منابع آب، کاهش کیفیت آب، بی‌آبی مناطق کشاورزی و عدم توسعه پایدار صنعتی است.

وی با تاکید بر ضرورت اهتمام جدی مسئولان استان به مدیریت منابع آب گفت: تلاش جمعی برای صرفه‌جویی، اصلاح الگوی مصرف و توسعه فناوری‌های نوین آبیاری ضروری است تا بتوانیم آینده آبی استان را تضمین کنیم.

بالا بودن هزینه بهره‌برداری و تامین آب در خراسان جنوبی

سرپرست شرکت آب و فاضلاب خراسان جنوبی هم با اشاره به موقعیت جغرافیایی و جمعیتی استان افزود: به دلیل پراکندگی زیاد جمعیت و وسعت بالا، استان سهمی حدود چهار درصد از خطوط انتقال آب کشور و دو درصد مخازن ذخیره را دارد که هزینه‌های بهره‌برداری و تامین منابع آب در این استان به مراتب بالاتر از میانگین کشوری است.

حسین توکلی به مشکلات ناترازی هزینه‌ها در بخش آب و فاضلاب به دلیل پراکندگی و توزیع نامتوازن اشاره کرد و گفت: حدود ۴۲ درصد جمعیت استان تحت پوشش شبکه فاضلاب هستند که از متوسط کشوری (۵۴ درصد) کمتر است.

وی ادامه داد: به‌ویژه در بخش روستایی تنها حدود ۱.۲ درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب قرار دارند که نسبت به میانگین کشوری عقب‌تر است، این امر ناشی از تاخیر در اجرای پروژه‌های فاضلاب است که به طور خاص در شهرستان فردوس مشهود است.

سرپرست شرکت آب و فاضلاب خراسان جنوبی بیان کرد: پروانه برداشت آب در بخش شهری حدود ۲ هزار و ۳۲۰ لیتر بر ثانیه است، اما برداشت واقعی کمتر از این مقدار است که نشان‌دهنده شکنندگی منابع آبی استان است.

وی تصریح کرد: ضریب برخورداری از آب شرب در بخش شهری نزدیک به ۹۹.۸ درصد است و این رقم در بخش روستایی حدود ۷۹ درصد است که از متوسط کشوری بالاتر است، همچنین بیش از ۱۵۷ هزار اشتراک آب در استان فعال است.

توکلی با اشاره به پروژه‌های آبرسانی مهم استان عنوان کرد: در سال ۱۴۰۱، قراردادهایی برای توسعه آب‌رسانی در سه شهرستان مرزی منعقد شده که شامل ۲۳ مجتمع آبرسانی با بیش از ۳۱۸ کیلومتر خط انتقال، ۵۶ مخزن ذخیره و بیش از ۲۰ ایستگاه پمپاژ می‌شود، این پروژه‌ها قادر خواهند بود بیش از ۸ هزار خانوار را تحت پوشش قرار دهند.

وی همچنین به نقش قرارگاه‌های سازندگی در اجرای پروژه‌های آبرسانی اشاره و گفت: بخشی از پروژه‌های مهم استان توسط قرارگاه‌های شهید ناصری و بسیج سازندگی با پیشرفت قابل توجه در حال اجراست.

سرپرست شرکت آب و فاضلاب خراسان جنوبی درباره چالش‌های اجرایی افزود: برخی پروژه‌ها با مشکلات اعتباری و تاخیر در بهره‌برداری مواجه شده‌اند که به ‌ویژه در برخی روستاها و نقاط مرزی به چشم می‌خورد.

وی از تلاش برای رفع مشکلات تأمین آب شرب شهرستان‌های مرزی و روستایی خبر داد و اظهار کرد: در یک سال گذشته بیش از ۲۲۰۰ انشعاب شهری و حدود ۱۲۷۸ انشعاب روستایی نصب شده و بیش از ۹۷ کیلومتر خط انتقال و ۱۴۹ کیلومتر شبکه توزیع در استان احداث یا بازسازی شده است.

توکلی از پیشرفت بیش از ۷۰ درصدی ۳۷ مجتمع ملی آبرسانی خبر داد و افزود: همچنین ۲۶ پروژه در روستاهای محروم استان در دست اجرا است که پوشش آب‌رسانی به ۴۹ روستا را بهبود خواهد بخشید.

وی به رشد اعتبارات حوزه آب و فاضلاب استان اشاره کرد و گفت: امسال اعتبارات حوزه آب و فاضلاب با رشد بیش از ۱۰ درصد نسبت به سال گذشته همراه بوده و این موضوع باعث تسریع در اجرای پروژه‌ها و بهبود خدمات‌رسانی به مردم شده است.

سرپرست شرکت آب و فاضلاب خراسان جنوبی ضمن قدردانی از حمایت‌های استاندار و مسئولان استان، تأکید کرد: شرکت آب و فاضلاب استان با تمام توان در تلاش است تا چالش‌های آب و فاضلاب را بهبود بخشد و شرایط زندگی مردم استان را ارتقا دهد.