دلالان، برنده اصلی بازار گیاهان دارویی خراسان شمالی

ایرنا/ زعفران، باریجه، گل محمدی و دیگر گیاهان دارویی خراسان شمالی در نبود صنایع فرآوری، پیش از آنکه به ارزش واقعی برسند با بهای اندک راهی بازار می‌شوند؛ سودی که باید به سفره کشاورزان برسد، به جیب دلالان سرازیر می‌شود.

استان خراسان شمالی با وجود ظرفیت‌های کم‌نظیر در حوزه کشاورزی و گیاهان دارویی، همچنان از نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی رنج می‌برد.

---

بازار

---

خلایی که باعث شده دسترنج کشاورزان به‌جای تبدیل شدن به محصولات ارزشمند و صادراتی با کمترین قیمت در اختیار دلالان قرار گیرد و سود اصلی بازار نه به جیب تولیدکنندگان بلکه به حساب واسطه‌ها و مافیای خام‌فروشی واریز شود.

این استان به دلیل موقعیت جغرافیایی، تنوع آب و هوایی و خاک مناسب بستر رویش و کشت گونه‌های متنوعی از گیاهان دارویی همچون زعفران، گل محمدی، باریجه، زیره، موسیر، آنغوزه و بابونه است.

اما نبود صنایع فرآوری در زمینه تولید عصاره، اسانس، عرقیات و سایر محصولات تکمیلی، عملا کشاورزان را ناچار کرده محصول خود را خام بفروشند.

در این شرایط، کشاورزی که با زحمت فراوان زمین را زیر کشت می‌برد با کمترین سود سهم خود را از بازار می‌گیرد و این دلالان هستند که تعیین‌کننده قیمت نهایی می‌شوند.

صدای کشاورز؛ سود در جیب دلالان

مریم صفامنظر، یکی از کشاورزان فعال در حوزه زعفران اظهار کرد: سال‌هاست که در استان تنها زعفران خشک و نهایتا بسته‌بندی می‌شود، در حالی‌که از این محصول می‌توان ده‌ها فرآورده ارزشمند دیگر تولید کرد.

حتی گلبرگ‌هایی که اکنون دور ریخته می‌شوند، قابلیت تبدیل به محصولات دارویی و غذایی دارند. اما نبود صنایع تبدیلی باعث می‌شود سالانه بخش بزرگی از این ظرفیت‌ها هدر برود.

وی ادامه داد: با توجه به هزینه‌های بالای تولید از جمله کود، سم، آب و نیروی انسانی، کشاورز به سختی سود ناچیزی به دست می‌آورد و در نهایت، این دلالان هستند که محصول را ارزان می‌خرند و با قیمت گزاف روانه بازار می‌کنند.

به گفته این کشاورز، نبود بسترهای حمایتی دولت و افزایش هزینه‌های تولید سبب شده برخی کشاورزان از ادامه کار منصرف شوند و به سمت مشاغل غیرکشاورزی یا مهاجرت به شهرها روی بیاورند.

روایت باریجه؛ از کوه‌های آلاداغ تا عطرهای پاریس

یکی از نمونه‌های شاخص خام‌فروشی «باریجه» است؛ گیاهی کم‌آب و دیرزیست که در ارتفاعات شیروان، اسفراین، مانه و سملقان، بجنورد و جاجرم می‌روید.

صمغ کهربایی و خوش‌بوی این گیاه پس از برداشت، راهی طولانی را از کوه‌های سنگلاخی استان تا کارگاه‌های عطرسازی اروپا طی می‌کند.

امروز باریجه خراسان شمالی به دلیل کیفیت و خلوص بالا، در ترکیب عطرهای لوکس پاریس و میلان نقش کلیدی دارد. با این حال، سود این تجارت نه برای کشاورز محلی بلکه برای واسطه‌ها و عطرسازان اروپایی رقم می‌خورد.

نگاه کارشناسی؛ ضرورت توسعه صنایع تبدیلی

فریده حکمتی، کارشناس حوزه کشاورزی در این باره می‌گوید: کشاورزی یکی از ارکان توسعه اقتصادی کشور است، اما تا زمانی که صنایع تبدیلی و تکمیلی در کنار آن شکل نگیرد، نمی‌توان انتظار رونق داشت. متاسفانه از گردش مالی بزرگ گیاهان دارویی در کشور و جهان، سهم چندانی نصیب کشاورزان خراسان شمالی نمی‌شود.

وی همچنین به ضعف در برندسازی اشاره کرده و افزود: محصولات گیاهان دارویی استان با نام و نشان دیگر مناطق یا حتی کشورهای خارجی به بازار می‌رسند، در حالی‌که هویت تولیدکننده اصلی در این چرخه گم می‌شود.

تلاش برای تغییر؛ احداث پالایشگاه گیاهان دارویی

با وجود این چالش‌ها، روزنه امیدی برای کشاورزان در حال شکل‌گیری است.

صفدر صفدری، مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی از احداث نخستین پالایشگاه گیاهان دارویی استان با سرمایه‌گذاری ۱۰ هزار میلیارد ریال در روستای عبدآباد بجنورد خبر داد.

وی تصریح کرد: این پالایشگاه در زمینی به مساحت ۱۵ هزار متر مربع احداث می‌شود و محصولات آن شامل عصاره، اسانس، مواد مؤثره و صمغ خواهد بود که در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی کاربرد دارد و حتی باقی‌مانده گیاهان دارویی نیز می‌تواند به عنوان کود یا خوراک دام استفاده شود.

به گفته صفدری؛ تاکنون خواص ماده مؤثر ۷۵ گونه از ۴۲۳ گونه گیاه دارویی شناسایی‌شده در استان کشف شده و بسیاری از آن‌ها قابلیت صنعتی شدن دارند. زعفران، گل محمدی، اسطوخودوس، بابونه، نعناع فلفلی و زیره سبز از مهم‌ترین محصولات کشت‌شده در این منطقه هستند.

بازنده کشاورز، برنده دلال

خراسان شمالی استانی است با ظرفیت‌های بی‌نظیر در حوزه گیاهان دارویی، اما نبود صنایع تبدیلی و حمایت‌های لازم سبب شده کشاورزان در جایگاه بازنده قرار گیرند و دلالان برنده اصلی این بازار باشند.

با این حال، توسعه واحدهای فرآوری و ایجاد پالایشگاه گیاهان دارویی می‌تواند نقطه عطفی در تغییر این معادله باشد؛ معادله‌ای که اگر درست مدیریت شود، نه‌تنها کشاورزان استان به سود واقعی می‌رسند، بلکه خراسان شمالی می‌تواند به یکی از قطب‌های اصلی تولید و صادرات گیاهان دارویی کشور و حتی منطقه تبدیل شود.

آخرین خبر خراسان شمالی در اینستاگرام :
https://instagram.com/bojnord_today