اردبیل بر لبه تیغ تشنگی/ همکاری بین‌بخشی برای گذر از بحران ضروری است

ایرنا/ اردبیل - ایرنا - استان اردبیل که روزگاری به واسطه پاییزها و زمستان‌های پر بارش دارای منابع متعدد آبی و اقتصادش بر پایه کشاورزی استوار بود، همانند سایر نقاط کشور در گیر و دار خشکسالی و بحران آب قرار گرفته و به اذعان کارشناسان گذر از این شرایط نیازمند همکاری بین‌بخشی و همراهی بیش از پیش مردم است.

به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار ایرنا، استان اردبیل که در حال حاضر جمعیتی افزون بر یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر را در خود جای داده است، بخش مهمی از اقتصاد ساکنان و تولید ناخالص آن را محصولات زراعی و باغی تشکیل می‌دهد.

این استان که سالانه ۴.۵ میلیون تن محصول تولید کرده و علاوه بر نیاز منطقه، بخشی از بازار سایر نقاط ایران و برخی کشورهای همسایه را نیز تامین می‌کند، در ۲ دهه گذشته به تدریج محوریت اقتصادش از کشاورزی به صنعت و خدمات (به ویژه گردشگری) در حال تغییر بوده است.

با وجود برداشته شدن بخشی از بار سنگین تامین معیشت از روی دوش کشاورزی استان اردبیل در این سال‌ها، به گواه شرایط نه تنها تغییری مشاهده نشده است، بلکه سال به سال بر میزان اراضی زیر کشت و برداشت از منابع آبی با حفر چاه‌ها یا ایجاد ده‌ها سد و آب‌بند بزرگ و کوچک برای آبیاری زمین‌ها افزوده شده است.

چنین رویکردی اگرچه به ظاهر در بازه‌ای میان مدت موجب تقویت امنیت غذایی و حتی در مرتبه‌ای بالاتر وفور انواع محصولات زراعی و باغی با قیمتی پایین در سطح بازار شده، اما تجمیع اثرهای عواملی مانند حاکم شدن رویکرد توسعه محور یک‌جانبه در بخش‌های صنعت و کشاورزی همچنین افزایش جمعیت با وجود تغییرات اقلیمی اکنون شرایط دیگری را برای استان اردبیل رقم زده است.

البته در چند سال‌ اخیر گام‌هایی مانند نصب کنتور بر روی چاه‌ها، مقابله با چاه‌های غیرمجاز، تغییر شیوه‌های آبیاری، مقابله با تصرف اراضی و اقدام‌هایی دیگر صورت گرفته اما شرایط کنونی نشان می‌دهد که اقدام‌ها نه از روی برنامه که بیشتر واکنشی و دیر هنگام بوده، چنان که این روزها استان اردبیل بر روی لبه تیغ تشنگی ایستاده است.

بر اساس گزارش‌های رسمی، با وجود حاکم شدن چنین شرایطی همچنان بخش قابل توجهی از منابع آبی استان اردبیل به ترتیب در بخش‌های کشاورزی، صنعت و خانگی مصرف می‌شود و به همین منوال هم به طور طبیعی بیشترین هدر رفت آب به ترتیب در همین بخش‌ها در حال رقم خوردن است.

اینها در حالی است که برخی هزینه استحصال و انتقال آب از منابع رو به اتمام استان اردبیل را مبلغی حدود ۶۲ هزار ریال به ازای هر مترمکعب تخمین می‌زنند، در حالی که دولت آن را با مبلغی حدود ۲۲ هزار ریال به دست مصرف‌کنندگان خانگی و تجاری- خدماتی می‌رساند که در این بخش هم با چالش‌های جدی مواجه هستیم.

چالش از آن رو که برخی مصارف غیرضروری که در حکم هدر رفت آب است، در این بخش رقم می‌خورد که در عین حال تاثیر آن از دید پنهان است و از جمله آن می‌توان به آبیاری غیراصولی فضاهای سبز یا شستن خودروها با آب شرب شهری در مجموعه‌های دولتی، شرکت‌های خصوصی، واحدهای صنفی مانند نمایشگاه‌های فروش خودرو، مجتمع‌ها و واحدهای مسکونی اشاره کرد؛ تصویری که روزانه بسیاری از ما چه به عنوان مسئول و چه به عنوان شهروند بی‌تفاوت از کنارش عبور می‌کنیم.

در همین راستا خبرگزاری جمهوری اسلامی در نشستی با حضور «داور بستام»مدیر حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب شرکت آب منطقه‌ای استان اردبیل و «کاوه نظام خیاوی» مدیر دفتر بهره‌برداری آب بدون درآمد شرکت آب و فاضلاب استان اردبیل به بررسی شرایط کنونی منابع آبی از نظر چالش‌های پیش‌رو و راهکارهای موجود پرداخت.

وضعیت منابع آب استان اردبیل در مجموع خوب نیست

ایرنا: در مورد آخرین وضعیت بارش‌ها و سدهای استان اردبیل توضیح دهید.

مدیر حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب شرکت آب منطقه‌ای استان اردبیل: باید این نکته را در نظر داشت که منابع پشت سدها به معنای آب تولید شده نیست، بلکه معنای آن میزان منابع مدیریت شده است که با همکاری شرکت آب و فاضلاب، آب منطقه‌ای و کمک مردم ذخیره شده است ولی آن هم پایدار نیست و نمی‌توانیم بگوییم مشکل ما با آن حل خواهد شد.

وضعیت بارش‌ها نیز نسبت به سال گذشته که ۳۶۲ میلی‌متر بود، امسال به حدود ۲۲۷ میلی‌متر رسیده است و در مجموع ۳۷ درصد کاهش بارش داشتیم که نشان می‌دهد میزان آب ذخیره شده ما کم خواهد بود، چون روان‌آب آن‌چنانی نداشتیم که پشت سدها جمع شود تا منابع را پایدارتر کند.

با در نظر گرفتن مسائل مورد اشاره در مجموع حجم سدهای استان اردبیل ۵۷۵ میلیون مترمکعب است که شامل ۴۳ سد کوچک و ۱۱ سد بزرگ می‌شود ولی در حال حاضر ۱۸۴ میلیون مترمکعب آب در آنها وجود دارد و وضعیت منابع آب در مجموع خوب نیست.

ایرنا: سفره‌های آب زیرزمینی استان اردبیل در چه وضعیتی قرار دارد؟

بستام: شرایط منابع آب زیرزمینی استان نیز مناسب نیست و ممکن است در برخی نقاط ظرفیتی ناشناخته وجود داشته باشد اما به احتمال ۹۹ درصد مقطعی است و چون این سفره‌ها در زیر زمین مدفون هستند، نمی‌توانیم برنامه‌ریزی خود را بر روی آنها قرار دهیم؛ زیرا ممکن است آن سفره پس از چند سال به پایان برسد و دیگر امکان بهره‌برداری نداشته باشد.

در کل وضعیت آبخوان دشت اردبیل در حال حاضر خوشایند نیست و بیشتر چاه‌های پیزومتری (اندازه‌گیری و مشاهده) هم در حال خشک شدن است و این امر مساله نزولی و افت سطح آب در این منطقه را نشان می‌دهد؛ در مجموع چهار محدوده مطالعاتی مغان- پارس‌آباد، خلخال- طارم، مشگین‌شهر و اردبیل را در استان داریم که از نظر منابع آب زیرزمینی بیشتر محدوده مطالعاتی اردبیل و سپس مشگین‌شهر حائز اهمیت است.

در میان آنها نیز شرایط آبخوان دشت اردبیل از نظر کمی و کیفی بسیار بحرانی است؛ به طوری که از نظر کمی در حال حاضر ۸۰۰ میلیون مترمکعب کسری مخزن داریم که بیشتر آن هم (بیش از ۹۰ درصد) از سوی بخش کشاورزی مصرف می‌شود و باقی حجم مصرف مربوط به بخش‌های شرب و صنعت است.

افت سالانه سطح آب هم حدود ۲۷ سانتی‌متر شده و افت کلی از زمان آغاز رصد آبخوان در سال ۱۳۵۰-۵۱ تا کنون به حدود ۱۳ متر رسیده است و امکان تثبیت آن هم وجود ندارد؛ چون شرایط طوری است که بارندگی کاهش یافته، از سوی دیگر گرمایش جهانی حاکم است و تغییر اقلیمی که اتفاق افتاده (افزایش ۱.۵ درجه سانتی‌گرادی دمای هوا نسبت به سال‌های گذشته) موجب کاهش و حتی حذف تغذیه آبخوان‌ها شده است.

از لحاظ کیفی هم شرایط آبخوان‌ها مناسب نیست و نسبت به دهه‌های گذشته تا ۲ برابر کاهش یافته است و برای نمونه در منطقه‌ای که ای‌سی (سختی و شوری) آب حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ بود الان به یک هزار و ۴۰۰ تا یک هزار و ۵۰۰ رسیده است و در نقاطی حتی بهره‌برداری به دلیل ای‌سی بالای آب امکان‌پذیر نیست.

آبخوان دشت اردبیل تیپیک (یکپارچه) است اما در مشگین‌شهر آبخوان تیپیک نداریم و منابعی که در دشت‌ها وجود دارد نیز الان فاقد ظرفیت لازم شده‌اند که بیشتر آن به بارندگی بازمی‌گردد؛ چون شرایط مشگین‌شهر با اردبیل فرق می‌کند و به دلیل رسوبات آذرآواری که آن دشت را تشکیل داده است، به محض بارندگی آب به زیر زمین می‌رود و منابع را تقویت می‌کند اما در اردبیل عمق آبخوان به حدود ۱۰۰ متر رسیده است و بارش‌ها تا رسیدن به زیر زمین و تقویت سفره به سال‌ها زمان نیاز دارد و در چنین شرایطی آنچه که این منابع را تحت تاثیر قرار می‌دهد، میزان مصرف است.

ایرنا: شرایط آبی شمال استان اردبیل چگونه است؟

بستام: شمال استان اردبیل به واسطه سد ارس در حال حاضر شرایط خوبی دارد اما این امر دلیل نمی‌شود که صرفه‌جویی و مدیریت مصرف را رعایت نکنیم.

باید برنامه‌ریزی شده کار را پیش ببریم تا در آینده با مشکل روبه‌رو نشویم؛ زیرا همان طور که اطلاع دارید، بخشی از آن منابع آبی تامین کننده نیاز شمال استان از کشورهای همسایه به ایران سرازیر می‌شود و البته دیپلماسی آب از سوی وزارت نیرو در حال انجام است و امیدواریم رایزنی‌ها با کشورهای ترکیه، آذربایجان و ارمنستان به نتیجه برسد تا این منابع در آینده دچار تهدید نگردد، ولی این نباید موجب غفلت از مساله مدیریت مصرف شود.

سیاست‌های آب و کشاورزی با یکدیگر همخوانی ندارد

ایرنا: علت به وجود آمدن این شرایط را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

بستام: متاسفانه سیاست‌های مرتبط با حوزه آب و کشاورزی با یکدیگر همخوانی ندارد؛ برای نمونه برنامه هفتم پیشرفت کشور از یک سو جهاد کشاورزی را ملزم به افزایش تولیدات کرده و از سوی دیگر وزارت نیرو را مکلف به کاهش مصرف آب کرده است.

یا در بحث شیوه‌های آبیاری، برای توسعه آبیاری تحت فشار به عنوان نمونه مجوزی برای برداشت پنج لیتر در ثانیه داده شده و بعد فرد با مراجعه به جهاد کشاورزی چندین هکتار از اراضی پایاب را تحت فشار کرده است؛ در حالی که صرفه‌جویی که از بابت آبیاری تحت فشار به دست می‌آید، قرار بود در منابع زیر زمینی ذخیره شود اما آن را صرف توسعه اراضی کشاورزی می‌کنیم و با این شرایط تا زمانی که وزارت نیرو و جهاد کشاورزی زیر یک چتر نروند، امکان تعامل موثر بین آنها وجود نخواهد داشت.

ایرنا: با توجه به این شرایط چه اقدام‌هایی انجام داده‌اید، آیا سایر متولیان در جریان قرار دارند؟

بستام: سوای تلاش برای اطلاع‌رسانی، با توجه به مصرف بخش قابل توجهی از منابع آب در بخش کشاورزی در این زمینه نشست‌های متعددی با جهاد کشاورزی داشتیم و مسائل در قالب شورای حفاظت از منابع آب نیز تشریح شده است و این سوای کارگروه‌های تخصصی است.

تجمیع اراضی و تعریف الگوی کشت ضروری است

ایرنا: چه پیشنهاد یا توصیه‌ای برای مدیریت شرایط بحرانی استان اردبیل در بحث آب دارید؟

بستام: نخست اینکه کشاورزان عزیز در این زمینه باید پای کار باشند، زیرا کشاورزی در اراضی خرد دیگر با این شرایط توجیهی ندارد و باید به سمت کشاورزی‌های قراردادی برویم که در قالب آن اراضی تجمیع می‌شود و به صورت برنامه‌ریزی شده بر اساس منطقه الگوی کشت برای آنها تعریف می‌کنند؛ کشاورزان می‌توانند با تشکیل اتحادیه و تشکل در این زمینه اقدام کنند؛ تحقق این امر می‌تواند بازار محصول را هم تضمین کند؛ تدوین برنامه‌ریزی‌های جهاد کشاورزی هم باید به این سمت برود و در کنار آن به سمت فرهنگ‌سازی بین کشاورزان و ارتقای فرهنگ عمومی حرکت کنیم.

در بحث پایداری منابع آبی و بهبود سطح آبخوان در گذشته اقداماتی در استان اردبیل انجام دادیم اما دیگر تغذیه‌ای برای شارژ آبخوان‌ها نداریم؛ وقتی هم که آبخوان شارژ نشود، یعنی هرچه آب برداشت می‌کنیم از منبع اصلی استفاده می‌شود و در مجموع در حال حاضر کفگیر به ته دیگ خورده است و اکنون صدای دلخراش کم‌آبی را مردم و کشاورزان به عینه می‌شنوند.

الان بر اساس سیاست‌های وزارت نیرو، شرکت مدیریت منابع آب و گزارش سازمان زمین‌شناسی کشور، اردبیل در محدوده‌ای با نرخ فرونشست زیاد واقع شده است و هر آن احتمال وقوع فرونشست در آبخوان وجود دارد که اردبیل هم بر روی بخشی از آن واقع است.

در چنین شرایطی تعمیق چاه‌ها ممنوع شده است و با اتمام آب یک چاه، کشاورزی در اراضی مجاور در عمل تعطیل خواهد شد و از همین رو کشاورزان باید قدر منابع در دسترس را بدانند و با برنامه‌ریزی و بر اساس پروانه صادر شده استفاده کنند؛ باید قدردان منابع در اختیارمان باشیم و با مدیریت درست آنها را برای نسل‌های آینده حفظ کنیم.

کشاورزی قراردادی، کشت‌ در محیط‌های مسقف (گلخانه‌ای) و ارتقای بهره‌وری منابع آب و خاک به جای توسعه اراضی پایاب باید مورد توجه قرار بگیرد؛ چون هم مصرف آب و خاک کاهش می‌یابد و هم با افزایش بهره‌وری، سطح درآمد کشاورزان افزایش خواهد یافت؛ همچنین تغییر نگاه بهره‌برداران به موضوع آب و درک این موضوع که به آخر خط رسیده‌ایم، ضروری است تا برداشت بر اساس پروانه و کشت بر اساس نیاز انجام شود که این هم باز نیاز به همراهی مردم دارد.

در حال حاضر ۱۸۷ میلیون مترمکعب از آبخوان‌های سطح استان اردبیل آب برمی‌داریم که بیشترین آن در اردبیل اتفاق می‌افتد؛ چهار هزار و ۱۴۵ چاه کشاورزی دارای پروانه داریم که ۱۲۷ میلیون مترمکعب از آنها برداشت می‌شود و حدود ۱۰ میلیون مترمکعب تا ۱۵ میلیون مترمکعب نیز اضافه برداشت داریم، با اینکه می‌دانند آب نیست و قرار هم نیست که عمق چاه‌ها را افزایش دهیم.

مردم باید کمک کنند تا اضافه برداشت‌ها صورت نگیرد و استفاده‌ها دست‌کم بر اساس پروانه‌های صادر شده انجام شود؛ زیرا به طور قطع شرایط کنونی قابل بهبود نیست و آبخوان اردبیل دیگر امکان بازیابی و رسیدن به وضعیت مطلوب را ندارد اما می‌توان همین وضع موجود را حفظ کنیم.

همراهی مردم عامل اصلی پایداری شبکه توزیع آب است

ایرنا: نظر شما در مورد مسائلی که مطرح شد چیست؟ با در نظر گرفتن این نکته که بیشترین مصرف منابع آبی از سوی بخش کشاورزی صورت می‌گیرد.

مدیر دفتر بهره‌برداری آب بدون درآمد شرکت آب و فاضلاب استان اردبیل: ۹۰ درصد مصرف آب در بخش کشاورزی است و باید ببینیم چقدر از این کشاورزی عایدی داریم؛ ما به طور معمول صادرکننده آب مجازی هستیم و این امر به واسطه صادرات محصولات سیفی و باغی صورت می‌گیرد، زیرا همه محصولات در حجم‌های متفاوت از منابع آبی استان استفاده می‌کنند ولی همه تولیدات در این استان مصرف نمی‌شود و بخشی از آن را صادر می‌کنیم؛ از همین رو نهادهای مسئول باید بررسی کنند که در برابر این همه صادرات آب، واردات ما چقدر است.

باید به این پرسش‌ها پاسخ دهیم که در برابر فرونشست سالانه‌ای که به ازای این مصرف آب صورت می‌گیرد، چه آورده‌ای برای استان اردبیل داشته است؟ رسیدگی به این مسائل کارگروهی تخصصی می‌خواهد که باید مسئولان امر در قالب آن به بررسی چنین مسائلی بپردازند.

موضوع دیگر رعایت الگوی کشت است که انتظار می‌رود از سوی جهاد کشاورزی جدی گرفته شود و در مجموع اگر هر استان به فکر پایداری منابع خود باشد، برای کشور کفایت می‌کند؛ چنان که در همه نقاط هم مسئولان چنین رویکردی دارند و هر کدام به محیط، محیط زیست، درآمد و امکانات خود توجه دارد، ما هم باید چنین مسیری را طی کنیم.

ایرنا: کمی در مورد وضعیت تولید و مصرف آب در استان اردبیل توضیح دهید.

نظام خیاوی: در کل استان از حدود ۳۱ شهر و یک هزار و ۲۰۰ روستای زیر پوشش سالانه بیش از ۱۲۰ میلیون مترمکعب آب دریافت و در شبکه توزیع می‌کنیم که با توجه به ذخیره کنونی ۱۸۴ میلیون مترمکعبی، در لبه تیغ قرار داریم و در بحران هستیم؛ زیرا بخشی از منابع مرده محسوب می‌شود و همه آن ذخیره‌ها قابل استفاده نیست.

سال گذشته شرایط سد یامچی به حدی رسیده بود که در مقطعی دیگر امکان تصفیه وجود نداشت که البته امسال با راه‌اندازی برج، تغییر در مزه و طمع آب در سطح شهر اردبیل خود را نشان می‌دهد.

در مجموع از لحاظ تولید آب در لبه تیغ قرار داریم و به ویژه تیر و مرداد پارسال و امسال به طور کامل سر به سر سپری شد، به طوری که اگر حدود یک هزار نفر مسافر اضافه به استان سفر می‌کردند، با کمبود و شاید حتی جیره‌بندی روبه‌رو می‌شدیم.

وقتی آب در شبکه کم باشد، افت فشار اتفاق می‌افتد و به صورت خود تعادلی پوشش می‌دهد، یعنی در افت فشار خروجی با حجم کم است و به طور طبیعی مصرف هم کاهش می‌یابد اما وقتی تا حدی پیش می‌رود، دیگر اوضاع فرق می‌کند و بحث به سمت جیره‌بندی می‌رود؛ زیرا مردم با تصور قطعی آب نسبت به ذخیره‌سازی تا حد امکان اقدام می‌کنند که همین امر روند تمام شدن منابع را تسریع می‌کند.

چنین شرایطی موجب بروز قطعی آب در شبکه می‌شود و از همین رو همیشه به مردم توصیه می‌کنیم در مواقعی که افت فشار داریم، مصارف غیرضروری خود را به سایر اوقات موکول کنند؛ زیرا همیشه شاهد افت نیستیم و تنها در ساعاتی از شبانه‌روز افت داریم و این نکته بسیار مهمی است که کمک شایانی به ما می‌کند.

تاکید بر صرفه‌جویی آب شرب به دلیل هزینه بالای تولید است

ایرنا: چه راهکاری برای گذر از چنین شرایطی وجود دارد؟

کاوه خیاوی: راهکار فقط خود ما هستیم؛ باید آب و فاضلاب به مردم و مردم به آب و فاضلاب کمک کنند تا بتوانیم از این شرایط سخت عبور کنیم و اگر به هم کمک نکنیم، نمی‌توانیم از شرایط گذر کنیم.

الان در استان اردبیل بحث انتقال آب فراحوزه‌ای مطرح است که بهتر است به جای آن داشته‌های خود را درست مدیریت کنیم و از صادرات آب مجازی هم غافل نشویم تا به جای فروش مجانی منابع خود در قالب محصولات کشاورزی ارزان، از منابع موجود استفاده بهینه داشته باشیم.

در حال حاضر حدود ۶۰۰ هزار مشترک در استان اردبیل داریم که ۵۰ درصد آنها در شهر اردبیل ساکن هستند و الان ظرفیت شبکه توزیع در چالش است و مدیریت شرایط کنونی و سال گذشته ناشی از کمک مردم بوده است و ما به واقع مردم نجیبی داریم که در همه عرصه‌ها همراه هستند؛ اینکه چهار تا پنج میلیون آب اضافه داریم، بر اثر کمک مردم به ما بوده وگرنه بارش‌ها کاهش داشته و منابع هم بیشتر نشده و در این میان تنها عامل کمک مردم به ما بوده است که سال گذشته به واقع ایثار کردند.

ایرنا: این آب چقدر هزینه در بر دارد و چرا با اینکه بیشتر مصرف مربوط به بخش کشاورزی است، به همان میزان مدام به بخش شرب و ضرورت صرفه‌جویی در آن اشاره می‌شود؟

کاوه خیاوی: برای آب که قیمتی نمی‌توان گذاشت و مبلغی که از این بابت از مردم اخذ می‌شود، تنها به هزینه‌های بالای تبدیل آن مربوط می‌گردد، از همین رو با وجود اینکه ۶ درصد مصرف آب مربوط به بخش شرب است، اما تمرکز بر این بخش به دلیل هزینه‌های استحصال و انتقال آب است و با توجه به این مهم نباید بگذاریم که منابع آب شرب هدر برود.

ایرنا: از فرسودگی شبکه هم به عنوان یکی از عوامل هدر رفت نام برده می‌شود، چرا در این زمینه اقدامی نشده است؟

کاوه خیاوی: در حال حاضر بیش از ۶ هزار کیلومتر شبکه توزیع داریم که ۳۰ درصد آن فرسوده شده است یا دیگر جوابگوی نیازها نیست؛ در حالی که به طور میانگین اصلاح هر یک کیلومتر از شبکه حدود ۲۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد که مبلغ قابل توجهی است و با این وجود سال گذشته با وجود بضاعتی که داشتیم حدود ۱۵۰ کیلومتر از شبکه را بازسازی کردیم؛ اما امکان اصلاح یک‌باره شبکه وجود ندارد، زیرا نرخ و تعرفه آب تحویلی تکلیفی است.

ایرنا: در مورد هدر رفت آب کمی توضیح دهید.

کاوه خیاوی: اهمیت جلوگیری از هدر رفت آب شرب به خاطر صرف هزینه‌های مورد اشاره است، از سوی دیگر منابع آب شیرین بسیار محدود شده است، به طوری که الان در اطراف اردبیل با وجود حفر چاه آب کیفیت لازم را ندارد.

اما هدر رفت شامل ۲ بخش واقعی و ظاهری می‌شود و از واقعی منظور هدر رفت فیزیکی آب است که از جمله می‌توان به ترکیدگی لوله‌ها و یا نشت مخزن‌ها اشاره داشت که هر گونه هدر رفت از آن در واقع، هدر رفت پول از جیب دولت و مردم است.

البته با وجود اینکه گروه‌های امدادی به صورت ۲۴ ساعته در آماده‌باش هستند، ولی به هر حال تعدادشان محدود است و اگر مردم به ما گزارش ندهند، امکان اقدام سریع نداریم و از این رو از مردم درخواست داریم که همچنان کمک حال باشند و هرجا ترکیدگی و نشتی یا استفاده غیرمجاز مشاهده کردند، تلفن ۱۲۲ آماده دریافت گزارش‌ها است.

اما یک هدر رفت ظاهری هم داریم که منظور از آن مصارفی است که آب و فاضلاب نمی‌تواند بهای آن را دریافت کند و از جمله می‌توان به انشعاب‌های غیرمجاز یا دستکاری در کنتورها اشاره داشت؛ اهمیت موضوع در آن است که تا زمانی که شرکت اطلاع دقیقی از همه منابع و مصارف نداشته باشد، نمی‌تواند پیش‌بینی و برنامه‌ریزی دقیقی برای آن انجام دهد.

شناسایی انشعابات غیرمجاز و تبدیل آنها به مصارف مجاز ضروری است، زیرا هم از نظر شرعی غیرمجاز است و هم نوعی ناهنجاری اجتماعی محسوب می‌شود و از سوی دیگر هم شرکت آب و فاضلاب را با چالش‌هایی در زمینه وصول هزینه‌ها و اختصاص آنها به تعمیر و نگهداری شبکه روبه‌رو می‌کند.

صرفه‌جویی نکنیم، با قوه قهریه طبیعت روبه‌رو می‌شویم

ایرنا: آب و فاضلاب چه اقدامی برای مدیریت این شرایط انجام داده است؟

کاوه خیاوی: چنان که پیش‌تر هم عنوان شد، بیشتر از ۳۰ درصد آب تولیدی ما هدر می‌رود و بر همین اساس سالانه بین ۲۰ تا ۳۰ بودجه به مقوله هدر رفت آب اختصاص می‌یابد که اگر به آن توجه نکنیم، این آمار به صورت جهشی افزایش پیدا خواهد کرد.

تکلیف سالانه یک درصد است که همین اعمال کاهش اندک، کار بسیاری نیاز دارد و سال گذشته با وجود همه تلاش‌ها نتوانستیم آن یک درصد را محقق کنیم؛ به هر روی نیازمند کمک مردم در این زمینه هستیم وگرنه در آینده مجبور به استفاده از قوه قهریه برای مدیریت منابع آبی خواهیم شد و حتی اگر خودمان این کار را نکنیم هم با قوه قهریه طبیعت روبه‌رو خواهیم شد.

ایرنا: به هر حال این مشکل یک‌شبه به وجود نیامده، چه اقدام‌هایی برای مدیریت بحران آب پیش‌بینی شده است؟

کاوه خیاوی: قانون بازتخصیص آب می‌گوید که باید به سمت استفاده از پساب در بخش صنعت برویم که البته با توجه به مسائل فرهنگی در این زمینه کمی مقاومت و اکراه وجود دارد؛ در کنار آن هم باید استفاده از لوازم کاهنده مصرف در خانه‌ها برویم که در سال‌های گذشته مورد توجه قرار گرفته است و الان هم هر شخص یا شرکتی که ایده‌ای نو یا اختراعی در بحث آب داشته باشد، از آن حمایت می‌کنیم.

البته برای کنترل منابع بر اساس وظیفه ذاتی از سال ۱۳۸۴ تاکنون حدود ۲ هزار و ۱۸۰ حلقه چاه غیرمجاز را بستیم که به صرفه‌جویی حدود ۵۶ میلیون مترمکعب آب منجر شده است؛ ۷۵۸ حلقه چاه مجاز هم که منصوبات غیرمجاز داشتند را شناسایی و اصلاح کردیم که در حدود ۲۷.۵ میلیون مترمکعب آب صرفه‌جویی شده است.

در حال حاضر نیز پنج هزار و ۴۰۰ حلقه چاه در دست بهره‌برداری داریم که ۲ هزار و ۶۰۰ دستگاه کنتور روی آنها نصب شده و تجهیز سایر چاه‌ها هم جزو برنامه است که باید با کمک کشاورزان به تدریج به کنتورهای هوشمند مجهز گردد تا مدیریت مصرف در شرایط بهتری اعمال شود.

آخرین خبر اردبیل در اینستاگرام :https://instagram.com/ardabil__today