اقتصاد روستایی عشایری، ظرفیت‌های بکر استان اردبیل در مسیر توسعه

ایرنا/ اردبیل - ایرنا - استان اردبیل با دارا بودن یک هزار و ۸۵۹ روستا و گستره وسیعی از مناطق ییلاقی مورد استفاده عشایر، خاستگاه ظرفیت‌های عظیم و بالقوه اقتصادی است که در صورت برنامه‌ریزی هدفمند، می‌تواند موتور محرکه توسعه و اشتغال‌زایی در منطقه باشد.

به گزارش ایرنا، بافت اجتماعی و اقتصادی استان اردبیل، بیش از آنکه صنعتی باشد، ریشه در ساختار روستایی و کشاورزی دارد. همین ویژگی، فرصتی بی‌بدیل برای تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و رفع محرومیت از چهره مناطق روستایی و عشایری فراهم آورده است.

---

بازار

---

در این راستا مدیران استان اردبیل برنامه‌های مدون توسعه اقتصادی و تقویت چهار محور اصلی کشاورزی، دامداری، گردشگری و صنایع دستی را در روستاها و مناطق عشایر این استان در دستور کار قرار داده‌اند.

محورهای سه‌گانه اشتغال روستایی:

بر اساس طرح‌های توسعه تدوین شده برای بخش روستایی استان، ظرفیت‌های بومی هر منطقه در چهار حوزه اصلی شناسایی و هدف‌گذاری شده‌ است:

کشاورزی و دامداری (ستون فقرات معیشت):

اقتصاد غالب مناطق استان اردبیل از ایام قدیم بر پایه کشاورزی و دامپروری استوار است. مراتع سرسبز سبلان و مناطق عشایری، بستر مناسبی برای دامداری سنتی و نیمه‌صنعتی فراهم کرده است. عشایر استان به عنوان تولیدکنندگان اصلی گوشت و لبنیات، نقش محوری در تأمین امنیت غذایی منطقه دارند. تمرکز بر تکمیل زنجیره ارزش در این بخش، شامل فرآوری محصولات دامی و کشاورزی، می‌تواند جهش بزرگی در درآمدزایی ایجاد کند.

عشایر استان با ۲۰ هزار خانوار و با بیش از ۶۶ هزار و ۵۰۰ نفر جمعیت ۵.۴ درصد جمعیت استان و ۵.۶ درصد جمعیت عشایر کشور بوده و از ۲ ایل شاهسون و قره داغ و ۲ طایفع مستقل شاطرانلو و فولادلو تشکیل شده است

طبق اعلام مدیرکل امور عشایر استان اردبیل، عشایر استان با ۲۰ هزار خانوار و با بیش از ۶۶ هزار و ۵۰۰ نفر جمعیت ۵.۴ درصد جمعیت استان و ۵.۶ درصد جمعیت عشایر کشور بوده و از ۲ ایل شاهسون و قره داغ و ۲ طایفه مستقل شاطرانلو و فولادلو تشکیل شده است.

علی پیرجاهد افزود: عشایر استان اردبیل اغلب ساکن در ۱۱ شهرستان ، دارای ۴۵ طایفه بوده و در ۵۷۲ قشلاق، ۲۳۷ ییلاق، هفت زیست بوم، ۵۱ سامانه، هزار و ۵۲۷ "اوبه" (اقامتگاه موقت) هستند و با حفظ آداب و رسوم خود زندگی می‌کنند.

وی ادامه داد: عشایر استان اردبیل سالانه ۱۰ هزار و ۵۰۰ تن گوشت قرمز، ۴۳ هزار و ۵۰۰ تن شیر، هزار و ۵۰۰ تن پشم، پنج هزار و ۴۰۰ تن پنیر، هشت هزار و ۱۰۰ تن محصولات باغی، ۹۲ هزار تن محصولات زارعی و ۲۳ هزار متر مربع صنایع دستی مانند فرش، گلیم و جاجیم تولید می‌کنند.

او تصریح کرد: هم‌اکنون عشایر استان در بین ۱۲۰ ایل شناسنامه‌دار کشور در جایگاه سوم، از لحاظ مرتع در رتبه چهارم، تعداد دام در رتبه پنجم و از لحاظ جمعیت در جایگاه هشتم قرار دارد و یکی از ایل‌های بزرگ کشور محسوب می‌شود.

مدیرکل امور عشایر استان اردبیل اظهار کرد: عشایر استان اردبیل نیمی از سال را در قشلاقات شمال استان و نیمی دیگر را در ییلاقات سبلان و ارتفاعات کوه‌های باغرو و بزغوش سپری می‌کنند و شغل اصلی آنها دامپروری بوده و به نگهداری ۱.۵ میلیون واحد دامی مشغول هستند.

گردشگری (فرصتی برای بوم‌گردی):

اردبیل به واسطه جاذبه‌های طبیعی و اقلیمی خاص خود، از جمله آب‌های گرم معدنی، طبیعت بکر ییلاقات، و میراث تاریخی و مذهبی، ظرفیت بالایی در جذب گردشگر دارد. توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی در روستاهای هدف و معرفی فرهنگ اصیل عشایری و سبک زندگی آنها، مسیر مؤثری برای رونق اقتصادی و ایجاد درآمدهای پایدار برای اهالی روستا محسوب می‌شود.

صنایع دستی (تنوع فرهنگی و تولیدی):

صنایع دستی روستایی و عشایری استان، از جمله تولیدات پشمی، گلیم، جاجیم و انواع بافته‌های دامی، نشان‌دهنده غنای فرهنگی و هنری این مناطق است. حمایت از تعاونی‌های روستایی و عشایری برای بسته‌بندی و بازاریابی این محصولات، به ویژه در بازارهای ملی و بین‌المللی، می‌تواند این ظرفیت‌های فرهنگی را به منابع درآمدی تبدیل کند.

حمایت مالی از طرح‌های درآمدزا

همزمان با شناسایی ظرفیت‌ها، حمایت‌های مالی نیز برای تحقق این اهداف بسیج شده است. در همین راستا، تسهیلات قابل توجهی (مانند تخصیص یک هزار و ۲۹۰ میلیارد ریال تسهیلات به طرح‌های درآمدزای روستایی) به منظور پشتیبانی از کارآفرینان و طرح‌های اشتغال‌زا در نقاط روستایی استان اختصاص یافته است.

این حمایت‌ها به ویژه با هدف توانمندسازی جمعیت روستایی و جلوگیری از مهاجرت صورت می‌گیرد و ماندگاری و حتی بازگشت مهاجران به روستاها و مناطق عشایری می تواند به تقویت بافت های اجتماعی جمعیت روستایی و عشایری و توانمندی تولید و اقتصاد استان سبب شود.

نقش توسعه زیرساخت‌ها در محرومیت‌زدایی

مسئولان استان اردبیل معتقد هستند توسعه اقتصادی روستاها و عشایر، فراتر از تولید، نیازمند بهبود زیرساخت‌های رفاهی و عمرانی است. تلاش برای محرومیت‌زدایی از چهره استان، با کمک به توسعه همه‌جانبه روستاها، نه تنها ابعاد اقتصادی، بلکه جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی را نیز در بر می‌گیرد تا استان اردبیل بتواند از تمام ظرفیت‌های خود برای پیشرفت منطقه‌ای بهره ببرد.

مدیرکل امور عشایر استان اردبیل در راستای توجه به نیازمندی‌های عشایر منطقه و رفع تاثیرات ناترازی برق در حوزه زندگی آنها، از آغاز توزیع یک هزار پنل خورشیدی در میان عشایر این استان خبر داد و این اقدام را راهکاری برای رفع مشکل روشنایی در ییلاقات و قشلاقات بدون برق دانست.

علی پیرجاهد اظهار کرد: این طرح با مشارکت عشایر و حمایت دولت، بخشی از نیازهای روز این جامعه را تامین خواهد کرد ، عشایر در ییلاقات فاقد امکانات پایدار روشنایی هستند و سبک زندگی آنها تغییر کرده است، به همین دلیل نمی‌توان تنها به چراغ‌های نفتی و فتیله‌ای اکتفا کرد.

مدیرکل امور عشایر استان اردبیل با اشاره به حرف و حدیث‌هایی مبنی بر انحلال سازمان عشایر، اظهار کرد: کاهش تولید، تهدید امنیت غذایی، افزایش مهاجرت معکوس، آسیب به فرهنگ و هویت جامعه عشایری و تضعیف امنیت مرزی و محیط‌ زیست از پیامدهای انحلال و حذف سازمان امور عشایر است.

پیرجاهد با اشاره به فرمایش حضرت امام خمینی (ره) مبنی بر اینکه " عشایر ذخایر انقلاب هستند" بیان کرد: طبق فرمایش حضرت امام راحل ذخایر انقلاب باید بیش از پیش حمایت و تقویت شود.

استان اردبیل با بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر جمعیت و با ۱۲ شهرستان در شمال‌غربی ایران و همجوار با استان‌های آذربایجان‌شرقی، زنجان، گیلان و کشور جمهوری آذربایجان قرار دارد.