تلاش‌های موفق برای حفظ تنوع زیستی/ پرورش گونه‌ بز در معرض انقراض

ایرنا/ سنندج- ایرنا- پهلوان سالهای دور کشتی و وزنه برداری و قهرمان امروز عرصه اقتصادی است که با وجود سود کم، تلاش خود را به حفظ و نجات گونه جانوری در معرض انقراض "بز مرخُز" معطوف کرده است.

به گزارش خبرنگار ایرنا، تا پیش از سال ۱۳۶۴ در عرصه کشتی قهرمان بود و در هر گودی که وارد می‌شد، بدون مدال پا بیرون نمی‌گذاشت، تا اینکه ماشین جنگی دشمن علیه جمهوری اسلامی ایران به حرکت درآمد و او هم مانند هزاران کرد غیور ایرانی نتوانست دست روی دست بگذارد و شاهد تجاوز دشمن به حریم کشورش باشد، پس برای مقابله با دشمن به جبهه رفت و سال ۱۳۶۴ بود که جانباز شد و یک پایش را برای همیشه در خاک ایران جا گذاشت.

---

بازار

---

خاک برایش ارزش داشت و برای همین دست از آن نشست و این بار سرباز اقتصادی شد و با تشکیل تعاونی خانوادگی، راه دیگری را برای خدمت و دفاع از آب و خاک ایران اسلامی انتخاب کرد. آقای حسن ارشدی به همراه خانواده خود یک تعاونی تشکیل داد و کارش را با کشاورزی شروع کرد و بعدها کم کم به پرورش دام هم پرداخت.

همزمان با کار اقتصادی دست از ورزش نکشید و او این بار در رشته وزنه‌برداری فعالیتش را شروع کرد و هفت سال قهرمانی وزنه برداری ایران را بدست آورد.

کارش را در یک مزرعه پنج هکتاری و در منطقه دهگلان شروع کرد؛ جایی که زمین دیم و بدون آب بود و با وجود اینکه خیلی از مردم، او را دلسرد و ناامید می‌کردند اما توجهی نکرد و شبانه‌روز تلاش کرد تا زمین دیمش را آباد کند.

آقای ارشدی ۱۰ هکتار باغ سیب پایمالی که نهال آن را ار مشهد آورده بود، کشت کرد و در هر هکتار، ۶۰ تن سیب در رنگ‌های مختلف برداشت کرد.

او حالا در مجموع، ۴۵ هکتار زمین دارد که ۱۵ هکتار آن گندم، ۱۵ هکتار جو و ۱۰ هکتار باغ است.

این کشاورز صاحب ذوق می‌گوید: با توجه به اینکه زعفران در منطقه دهگلان مدتی کشت نمی‌شد، کشت این گیاه باارزش را شروع کردم و اتفاقا جوابگو هم بود.

ارشدی، فعالیت کشاورزی‌اش همچنان ادامه می‌یابد و به صورت آزمایشی، پنج هزار مترمربع زرشک کاشت می‌کند و می‌گوید: بهترین برداشت را از این محصول باارزش داشتیم و سعی کردم کشاورز برتر معرفی شوم، هر چیزی که در کردستان کم باشد و یا نباشد، بصورت آزمایشی کشت می‌کنم و اگر جواب بدهد، حتما آن را توسعه می‌دهم.

پرورش گونه در معرض انقراض

او در کنار کار کشاورزی، به سمت پرورش بز مرخز رفت، کاری که کمترین سود را برایش دارد ولی نجات این گونه جانوری مختص کردستان و ایران، باعث شد تا او واحد پرورش گاو را تعطیل و به پرورش بز بپردازد.

ارشدی می‌گوید: نژاد بز مرخز در ایران داشت از بین می‌رفت و با پرورش آن را حفظ کردم.

این فعال حوزه تولید ادامه می‌دهد: با راه‌اندازی این واحد پرورش برای ۱۰ نفر در دهگلان و ۲۵ نفر خانم در بانه اشتعالزایی ایجاد کرده‌ام و بانوان با استفاده از موی این بز، به بافتن شال و جوراب و کلاه و می‌پردازند.

ارشدی ادامه داد: تولیدات این بز وارد بازار می‌شود و برای حدود ۳۰ تا ۴۰ نفر اشتغالزایی شده است.

او تاکید می‌کند: این بز خیلی باارزش است؛ کارم را با ۱۸ راس شروع کردم و حالا به هزار راس رسیده است و زمانی که این تعداد به ۲ هزار راس برسد، آن را در سطح منطقه توزیع می‌کنم تا تعداد بزهای مزخر بیشتر و بیشتر شود.

حرکت به سمت برندسازی و صنعتی کردن لباس‌ کردی تولیدی از پشم بز مرخز از برنامه های مهمی است که او در نظر دارد.

پیام امیدبخش

بز مرخز نه تنها از نظر زیست‌محیطی گونه‌ای کلیدی است، بلکه از نظر فرهنگی و اقتصادی نیز برای جوامع محلی اهمیت دارد.

موفقیت آقای ارشدی، نه تنها گامی بزرگ در حفظ گونه‌های در معرض انقراض است، بلکه الگوی الهام‌بخشی برای سایر دامداران و فعالان محیط زیست به شمار می‌رود.

با وجود موفقیت‌ها، آقای ارشدی با چالش‌هایی از جمله تسهیلات بانکی برای راه اندازی مجدد واحد پرورش گاو خود روبروست و می‌گوید: اگر حمایت شوم بخش زیادی از گوشت مورد نیاز استان و حتی استانهای همجوار را تولید می‌کنم.

او معتقد است که حمایت دولت می‌تواند نقش کلیدی در گسترش اینگونه تلاش‌ها ایفا کند.

ارشدی پیام امیدبخشی برای همه دارد: «با تلاش، تعهد و استفاده از روش‌های علمی، می‌توانیم به رشد اقتصادی کمک کنیم؛ برای همین مزرعه من فقط یک مزرعه سنتی نیست بلکه بستر و کلاس درس برای دانشجویان رشته های دامداری و کشاورزی است و هر کس دیگری که بخواهد می‌تواند از امکانات این مزرعه استفاده کند.

مزرعه آقای ارشدی نمونه‌ای از توسعه پایدار و اقتصاد مقاومتی به شمار می‌رود که حالا تنها واحد پرورش گونه بز مرخُز در ایران است و علاوه بر افزایش جمعیت بز مرخز، تعاونی توانسته است با ایجاد فرصت‌های شغلی، به کاهش خطر انقراض این گونه کمک کند.

به گزارش ایرنا،‌ بز مرخز تنها نژاد بز تک پوششی کشور و مولد الیافی براق ظریف و نرم با نام محلی (مَه رَه ز) که فقط توسط این نژاد تولید می شود. گسترش الیاف در این نژاد قابل توجه است به طوری که زیر گردن، زیر شکم و دست و پاها نیز پوشیده از الیاف است. از ویژگی های برجسته الیاف بز مرخز خاصیت ضدسرطان پوست است چون آن الیاف از اشعه ماوراء بنفش خورشید جلوگیری می کنند و همچنین خواص عایق بندی مناسبی در برابر هوای سرد و گرم از خود نشان می دهد.

جمعیت و پراکنش جغرافیایی بز مرخز

براساس مطالعات صورت گرفته مشخص شده است که این نژاد قبلا در جنوب غربی استان آذربایجان غربی، بخش های غربی استان کردستان و شمال غربی استان کرمانشاه حضور داشته ولی در حال حاضر فقط در تعدادی از روستاهای جنوب غربی استان آذربایجان غربی و بالاخص بخش های آلوت و آرمرده شهرستان بانه استان کردستان پراکنده است.