ژل رویال؛ محصولی سبک با وزن سنگین در اقتصاد خراسان‌شمالی

ایرنا/ بجنورد- ایرنا- ژل رویال، ماده‌ای شیری‌رنگ که غذای اختصاصی ملکه‌هاست، امروز نه‌تنها نمادی از طبیعت متنوع خراسان‌شمالی، بلکه فرصتی اقتصادی با وزن سنگین در معیشت زنبورداران این استان به شمار می‌رود.

به گزارش ایرنا، در دل کندوهای زنبورعسل، جایی میان همهمه بال‌ها و نظم شگفت‌انگیز طبیعت، ماده‌ای متولد می‌شود که اگرچه وزن و حجم اندکی دارد، اما ارزش اقتصادی و راهبردی آن می‌تواند معیشت زنبورداران را متحول کند؛ ژل رویال یا شاه‌انگبین، محصولی که امروز به‌عنوان یکی از ظرفیت‌های کمتر دیده‌شده اقتصاد کشاورزی خراسان‌شمالی در حال مطرح شدن است.

---

بازار

---

ژل رویال، ماده‌ای شیری‌رنگ و مغذی است که از غدد مغزی زنبورهای کارگر جوان ترشح می‌شود و غذای اختصاصی ملکه زنبورها را تشکیل می‌دهد؛ ماده‌ای که به ملکه امکان می‌دهد عمر طولانی‌تر، قدرت باروری بیشتر و مقاومت بالاتری نسبت به سایر زنبورها داشته باشد. همین ویژگی‌ها سبب شده است تا ژل رویال در سال‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای در صنایع دارویی، درمانی، غذایی و آرایشی و بهداشتی پیدا کند.

در سطح ملی، سالانه حدود ۱۲۷ هزار تن عسل و نزدیک به ۱۰ تن ژل رویال در کشور تولید می‌شود و ایران با این میزان تولید عسل، رتبه سوم جهان را به خود اختصاص داده است.

اگرچه سهم کشور در تولید جهانی ژل رویال از نظر کمی محدود است، اما کیفیت بالای این محصول، آن را به گزینه‌ای قابل رقابت در بازارهای تخصصی داخلی و خارجی تبدیل کرده است.

کارشناسان حوزه زنبورعسل معتقدند ژل رویال ایرانی از نظر ترکیبات زیستی و خواص درمانی، در سطح مطلوبی قرار دارد و توسعه فرآوری این محصول می‌تواند ارزش افزوده آن را چندین برابر کند. در حال حاضر فرآورده‌هایی نظیر قرص، کپسول و محصولات آرایشی و بهداشتی مبتنی بر ژل رویال در کشور تولید می‌شود و توسعه این زنجیره نیازمند دانش فنی و نیروی متخصص است.

خراسان‌شمالی؛ زیست‌بوم مناسب شاه‌انگبین

خراسان‌شمالی با برخورداری از حدود یک میلیون هکتار مرتع و ۴۰۰ هزار هکتار جنگل، یکی از استان‌های مستعد کشور در پرورش زنبور عسل به شمار می‌رود. تنوع اقلیمی در گستره‌ای نزدیک به ۲ میلیون هکتار و وجود رشته‌کوه‌های آلاداغ، سالوک و شاه‌جهان، بستر مناسبی برای تولید عسل و فرآورده‌های جانبی آن فراهم کرده است.

مدیرکل جهاد کشاورزی خراسان‌شمالی در این باره گفت: سالانه حدود سه هزار تن عسل طبیعی در استان تولید می‌شود که این رقم نشان‌دهنده جایگاه مهم این استان در صنعت زنبورداری کشور است.

محمد محمدزاده اظهار کرد: اکنون حدود ۲ هزار زنبوردار با ۱۴۲ هزار کندو در استان فعالیت دارند و در کنار تولید عسل، سالانه حدود ۲۱۸ کیلوگرم ژل رویال نیز برداشت می‌شود؛ محصولی کم‌حجم اما با ارزش اقتصادی بالا که می‌تواند نقش موثری در افزایش درآمد زنبورداران داشته باشد.

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌شمالی با تاکید بر اینکه صنعت زنبورعسل نباید تنها به تولید عسل محدود شود، اظهار کرد: ژل رویال از پرخاصیت‌ترین مواد طبیعی است و با بهره‌گیری از فناوری و آموزش زنبورداران، می‌توان ارزش اقتصادی این محصول را به‌طور چشمگیری افزایش داد.

محمدزاده با اشاره به تاثیر خشکسالی بر این بخش گفت: خشکسالی شدید سال‌های اخیر فشار زیادی بر زنبورداران وارد کرده است، اما با وجود این شرایط، استمرار تولید عسل و ژل رویال در استان نشان‌دهنده ظرفیت و تاب‌آوری بالای این بخش است.

چالش‌ها و حلقه‌های مفقوده

در کنار چالش‌های اقلیمی، ضعف در بسته‌بندی، نبود برندسازی و کامل نبودن زنجیره ارزش از مهم‌ترین موانع توسعه محصولات زنبورعسل در خراسان‌شمالی به شمار می‌رود؛ مسائلی که سبب شده بخش قابل توجهی از تولیدات استان بدون هویت تجاری مشخص وارد بازار شود.

خام‌فروشی محصولات یکی از دغدغه‌های اصلی زنبورداران استان است و سالانه تا ۳۰۰ کیلوگرم ژل رویال در خراسان‌شمالی تولید می‌شود که هنوز بخش زیادی از آن فرآوری نشده است.

استاندار خراسان‌شمالی نیز با اشاره به این موضوع گفت: عسل و ژل رویال استان از نظر کیفیت و تنوع گیاهان دارویی، توان رقابت با نمونه‌های مطرح داخلی و خارجی را دارند، اما برای حضور موثر در بازارهای ملی و بین‌المللی، برندسازی و هویت تجاری مشخص یک ضرورت است.

بهمن نوری افزود: تولیدات زنبورداران استان عمدتاً خرد است و محصولات باید مشتری‌مدار، استاندارد و دارای بسته‌بندی مناسب باشند تا بتوانند در بازار رقابتی امروز جایگاه پیدا کنند.

وی با تاکید بر اهمیت اعتمادسازی در بازار اظهار کرد: مشتری امروز تنها به کیفیت توجه نمی‌کند، بلکه نوع بسته‌بندی، برند و اعتبار تولیدکننده برای او اهمیت دارد و این موضوع نیازمند تصمیمات مدیریتی و علمی است.

ژل رویال؛ محصولی دانش‌بنیان

استاندار خراسان‌شمالی با اشاره به ارزش بالای اقتصادی ژل رویال گفت: این محصول نیازمند فرآیند دقیق کیفیت‌سازی و نگاه دانش‌بنیان است و حضور در بازارهای بین‌المللی تنها با برنامه‌ریزی علمی و هدفمند محقق می‌شود.

نوری خاطرنشان کرد: تکمیل زنجیره ارزش محصولات زنبورعسل، می‌تواند ژل رویال را از یک فرآورده جانبی به کالایی استراتژیک در اقتصاد استان تبدیل کند؛ محصولی سبک از نظر وزن، اما سنگین از نظر نقش‌آفرینی در توسعه صادرات، افزایش درآمد زنبورداران و رونق اقتصاد روستایی خراسان‌شمالی.

زنبورداران به عنوان تولیدکنندگان بخش کشاورزی خراسان شمالی نیاز دارند تا با تنوع‌بخشی به فعالیت، منابع درآمدی را توسعه دهند در این میان ژل رویال فرصت‌ طلایی است که اگر به درستی مدیریت شود، زمینه ساز جهش در رونق این صنعت خواهد شد.

خراسان شمالی رتبه ۱۲ استان های کشور در زمینه تولید عسل را به خود اختصاص داده است، میزان تولید عسل در این استان در سال گذشته ۲ هزار و ۳۰۰ تن بود.

در این استان ۱۸۳ هزار کندوی زنبور عسل و ۲ هزار زنبوردار وجود دارد. بیشترین تراکم فعالیت زنبورداران در شهرستان اسفراین است.

براساس اعلام مسوولان، میزان درآمد زنبورداران خراسان شمالی در سال ۴۰۲، چهار هزار میلیارد ریال بود که اکنون این رقم به ۶ هزار میلیارد ریال رسیده است.