فلاحت‌پیشه: ای کاش فرصتی ۶ ماه برای دیپلمات‌ها فراهم شود تا به توافق برسند

ايلنا

بروزرسانی 1404/03/18 - 11:36

فلاحت‌پیشه: ای کاش فرصتی ۶ ماه برای دیپلمات‌ها فراهم شود تا به توافق برسند

ایلنا/ نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی گفت: آنچه که قابل تحلیل است، این است که اعضای شورای حکام نمی‌خواهند پرونده ایران را به شورای امنیت ارجاع کنند، بلکه می‌خواهند برای اولین بار نام شورای امنیت را در قطعنامه شورای حکام بیاورند تحت این عنوان که تخطی‌های ایران را باید آن ‌جا مورد ارزیابی قرار داد، به عبارتی سعی می‌کنند پرونده ایران را به درگاه شورای امنیت سوق دهند، اما آن را در دستور کار شورای امنیت قرار ندهند. زیرا اگر از این مسیر وارد شوند، نتیجه‌ای که برای غربی‌ها مطلوب است، حاصل نخواهد شد؛ زیرا در نهایت با چالش حق وتو چین و روسیه مواجه خواهند شد.

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه عضو سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با ایلنا، در رابطه با آینده چالش‌های پیش آماده میان ایران و آژانس بین المللی اتمی، احتمال صدور قطعنامه از سوی شورای حکام آژانس بین‌المللی اتمی و احتمال ارجاع پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل، تصریح کرد: شرایط کلی به گونه‌ای تحلیل می‌شود که آژانس و کشورهای اروپایی به یک هدف مشترک رسیده‌اند و آن این است که اروپایی‌ها از طریق آژانس به دنبال حفظ جایگاه برجامی خود هستند. می‌دانید که در این دوره از مذاکرات، اراده آمریکایی موجب شد که تمامی بازیگران شرقی و غربی از برجام کنار گذاشته شوند و مذاکرات به مذاکرات دوجانبه تبدیل گردد. این موضوع، به نوعی، اقدامی بود که بارها من به آن اشاره کرده‌ام و امیدوار بودم که انجام شود. در زمانی که ایران دست برتر را در مذاکرات داشت، باید مذاکرات را به شکل دوجانبه پیش می‌برد، ولی این کار صورت نگرفت.

نگاه آمریکا به شورای حکام نگاهی ابزاری برای فشار به ایران است

وی ادامه داد: اکنون که رویکرد اقتدارطلبانه‌ای از سوی ترامپ شکل گرفته و اراده آمریکایی عملاً طرف‌های اروپایی و چین و روسیه را از میز مذاکره کنار گذاشته است، کشورهای اروپایی به دنبال حفظ جایگاه برجامی خود هستند و در تلاشند در یکی از پرونده‌های بزرگ امروز جهان، یعنی موضوع هسته‌ای ایران، حضور داشته باشند. امروز دنیای ما با سه بحران اصلی مواجه است: اوکراین، فلسطین و ایران. در سمت دیگر، نوع نگاهی که ترامپ به این موضوع دارد، این است که تمامی بازیگران دیگر را به عنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف آمریکا مطرح می‌کند و آمریکا به شورای حکام و سه کشور اروپایی و مکانیزم ماشه به عنوان مکانیزم و ابزاری برای وارد آوردن فشار به ایران برای اعطای امتیازات بیشتر نگاه می‌کند.

چالش حق وتو چین و روسیه در شورای امنیت وجود دارد

این استاد روابط بین‌الملل با بیان اینکه ما این هفته با سیاسی‌ترین جلسه تاریخ شورای حکام در مورد ایران مواجه هستیم که عموماً بحث‌ها، به جای اینکه فنی باشد، سیاسی است، عنوان کرد: آنچه که قابل تحلیل است، این است که اعضای شورای حکام نمی‌خواهند پرونده ایران را به شورای امنیت ارجاع کنند، بلکه می‌خواهند برای اولین بار نام شورای امنیت را در قطعنامه شورای حکام بیاورند تحت این عنوان که تخطی‌های ایران را باید آن ‌جا مورد ارزیابی قرار داد، به عبارتی سعی می‌کنند پرونده ایران را به درگاه شورای امنیت سوق دهند، اما آن را در دستور کار شورای امنیت قرار ندهند. زیرا اگر از این مسیر وارد شوند، نتیجه‌ای که برای غربی‌ها مطلوب است، حاصل نخواهد شد؛ زیرا در نهایت با چالش حق وتوی چین و روسیه مواجه خواهند شد.

وقایع شورای حکام و اظهارات کشورهای اروپایی یا چین و روسیه، حاشیه بر متن مذاکرات ایران و آمریکا است

این کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل با تاکید بر این موضوع که در این مرحله، کشورهای اروپایی نوعی اعمال قدرت می‌کنند تا جایگاه برجامی خود را احیا کنند، اظهار کرد: کشور‌های اروپایی اگر بخواهند اقدام عملی علیه ایران انجام دهند، قطعاً سراغ مکانیسم ماشه خواهند رفت. اگر مکانسیم ماشه را بکار بگیرند، حق وتوی چین و روسیه عملاً ناکارآمد خواهد شد. با همه این شرایط، من معتقدم که هر آنچه که شکل می‌گیرد، چه در شورای حکام و چه در کشورهای اروپایی یا چین و روسیه، حاشیه بر متن مذاکرات ایران و آمریکا است. آنچه که مهم است، این است که در رابطه ایران و آمریکا دو متن روی میز است؛ یکی نامه آمریکا و دیگری پاسخی که ایران به این نامه فراهم کرده است. به اعتقاد بنده، دیپلمات‌ها یک فرصت دیگر خواهند داشت تا امکان‌سنجی کنند و نزدیک شدن دو متن نامه‌ها را برای رسیدن به یک ساز و کار مبتنی بر توافق بررسی نمایند.

وی در پاسخ به این پرسش که به نظر شما امکان توافق موقت میان ایران و آمریکا وجود دارد و آیا این مدل توافق دردی از نزاع فعلی در پرونده هسته‌ای ایران دوا می‌کند یا خیر، گفت: من معتقدم که توافق موقت کمکی به رفع مشکلات نخواهد کرد. آنچه که اکنون قابل طرح است، این است که آمریکایی‌ها بر سر تعلیق غنی‌سازی سوخت در ایران در یک چارچوب زمانی توافق کنند و سپس تحت شرایطی امکان غنی‌سازی در ایران به رسمیت شناخته شود. اگر این کار صورت گیرد، آمریکایی‌ها پذیرش حقوق هسته‌ای ایران را به حل سایر اختلافات با ایران مشروط خواهند کرد و در فاصله‌ای که تحت عنوان فرجه تعلیق به حساب می‌آید، حتماً اختلافات دیگر، به ویژه اختلاف در زمینه توان موشکی ایران و حضور منطقه‌ای آن، در دستور کار مذاکرات جدید قرار خواهد گرفت. به عبارتی، حقوق ایران با دیگر حقوق ایران مبادله خواهد شد.

باید به دیپلمات‌ها فرصت شش ماهه بدهیم

فلاحت‌پیشه اضافه کرد: من معتقدم که اگر قرار است ایران و آمریکا توافقی کنند، این توافق باید در یک قالب جامع شکل بگیرد و به طور مشخص، به اعتقاد من، ایرانی‌ها باید فرصت بیشتری به دیپلمات‌ها بدهند. من قبلاً هم اشاره کرده‌ام که ای کاش فرصتی حدود ۶ ماه، یعنی تا پایان سال میلادی کنونی، برای دیپلمات‌ها فراهم شود تا در قالب یک چارچوب تنش‌زدا به توافق برسند. زیرا اگر این کار صورت نگیرد، چالش‌های کافی وجود دارد که مانع از این خواهد شد که توافقات موقت احتمالی بین ایران و آمریکا به سرانجام برسد.

این کارشناس سیاست خارجی ایران در خصوص ایده کنسرسیوم و احتمال رسیدن به یک توافق حول محور این طرح پیشنهادی، بیان کرد: ایده کنسرسیوم، تکمله سیاسی بر نظارت‌های فنی است. زیرا طبق پیمان عدم اشاعه هسته‌ای (NPT)، ایران حق غنی‌سازی سوخت را دارد اما آمریکا و بازیگرانی چون اسرائیل مدعی‌اند که نیت ایران مشکوک است. لذا آن اختیارات یا امتیازاتی که به کشورهایی مانند آفریقای جنوبی، کره جنوبی، بلژیک و دیگر کشورها داده شده، از ایران منع می‌کنند. برای این موضوع، ایده کنسرسیوم مطرح شده است که ایران با برخی از کشورهای متحد آمریکا در منطقه، تولید سوخت کند و آمریکا هم در این کنسرسیوم حضور داشته باشد. تجربه کنسرسیوم در زمان اجرای برجام شکست خورد، آن زمان نه در تولید سوخت بلکه در بخش‌های دیگر مثل توسعه صنعتی فناوری هسته‌ای یا در آب سنگین اراک قرار شد کنسرسیومی از کشورهای مختلف، از جمله آمریکایی‌ها، شکل بگیرد ولی هیچ‌گاه به نتیجه نرسید. در سمت دیگر، برخی از کشورهای عربی که قرار است جزو کنسرسیوم باشند، هیچ علاقه‌ای به درگیر کردن خود در موضوع هسته‌ای سیاسی شده در منطقه ندارند و به راحتی برنامه‌های هسته‌ای خود را پیش می‌برند.

سازوکار موقتی به نتیجه نمی‌رسد

وی با بیان اینکه ارائه طرح کنسرسیوم تلاشی برای حفظ دیپلماسی است، تصریح کرد: برخی افراد به شدت نگران هستند که آنچه که وجود دارد، فقط دوگانه دیپلماسی و جنگ است. هر وقت مذاکرات به بن‌بست می‌رسد، سازوکارهایی را پیشنهاد می‌دهند، اما این سازوکارها قابلیت عملیاتی شدن ندارند. من معتقدم که در نهایت، تنها سازوکاری موفق خواهد بود که در قالب NPT شکل بگیرد. یعنی اگر قرار باشد فقط موضوع هسته‌ای به توافق تبدیل شود، تنها سازوکاری موفق خواهد بود که در قالب NPT شکل بگیرد. اما اگر قرار است که طرفین بر سر یک ساز و کار موقتی توافق کنند، به اعتقاد من، چالش‌های اخیر نشان داده که سازوکار موقتی به نتیجه نمی‌رسد و برعکس، باید حداقل ۶ ماه به دیپلمات‌ها فرصت داده شود تا توافقی جامع را شکل دهند. در این توافق جامع مشخص شود که برنامه‌های ایران هیچ‌گونه ناامنی را به دنبال نخواهد داشت و ایرانی‌ها می‌توانند به حقوق هسته‌ای خود دست یابند.

اگر توافقی امضا کنیم که حقوق هسته‌ای کشور تأمین نشود آغاز چالش‌های درونی در ایران خواهد بود

وی خاطرنشان کرد: همانطور که ترامپ به دنبال تبدیل توافق با ایران به یک دستاورد در مقابل برجام و برجام دموکرات‌ها است، در سمت ایران نیز اگر دولت پزشکیان توافقی را امضا کند که حقوق هسته‌ای کشور تأمین نشود، این توافق آغاز چالش‌های درونی در ایران خواهد بود. زیرا در گذشته، ما دیدیم که دو بار فرصت یک توافق خوب از بین رفت؛ یکی در سال آخر دولت روحانی و دیگری در سال اول دولت شهید رئیسی. در سال آخر دولت روحانی، افراطیون این فرصت را از بین بردند تا به امضای دولت روحانی نرسد و در سال اول دولت رئیسی هم صاحبان بلوک‌های سیاسی توافق را به هم زدند تا به توافق بهتری برسند. اما من معتقدم که دولت مرحوم رئیسی از روسوفیل‌ها و کاسبان تحریم بازی خورد. در حال حاضر، شرایط به گونه‌ای است که تنها چیزی که روی میز است، یک توافق بد است و توافق بد آغاز چالش‌های داخلی در ایران خواهد بود.