کودکان نامرئی در آموزش/ جاماندگان نظام تعلیم و تربیت

ایرنا/ تهران-ایرنا- زنگ سال تحصیلی جدید در حالی به صدا درآمد که مطابق هر سال، جمعیتی از دانش‌آموزان به دلایل مختلف از چرخه آموزشی خارج شده و از ادامه علم‌آموزی جامانده‌اند؛ آموزش و پرورش در دولت چهاردهم و در پی تحقق عدالت آموزشی در تلاش است تا این کودکان که به دلایل مختلف از چرخه نظام تعلیم و تربیت دور می‌مانند را بر سر کلاس‌های درس بازگرداند.

گروه جامعه ایرنا- سال تحصیلی جدید با حضور حدود ۱۷ میلیون کودک در پایه‌ها و مقاطع مختلف تحصیلی آغاز شد. برخورداری از آموزش و پرورش مناسب، بازی و همنشینی با همسالان، لبخند و شادی‌های کودکانه در مدارس و حس کردن مهر معلم هرچند حق طبیعی و قانونی همگان است اما برای برخی کودکان این موضوعات و ادامه تحصیل تنها یک رویاست و خیلی زود ناگزیرند که بزرگ شوند.

---

بازار

---

بازمانده از تحصیل، پدیده‌ای تلخ و نام آشنا که همیشه در نظام آموزشی کشور مورد بحث و رسیدگی است؛ بازماندگان به گروه سنی از جمعیت اطلاق می‌شوند که در سنین مدرسه (۶ تا ۱۸سال) قرار دارند اما در چرخه آموزشی کشور حضور ندارند؛ یعنی در زمان فعالیت مدارس، خارج از کلاس به هر دلیلی وارد چرخه آموزش نشدند یا اینکه بعد از مدت کوتاهی از آن خارج می‌شوند.

پدیده بازماندگان یا ترک تحصیل در فضای آموزشی را می‌توان ناشی از علل متعدد در معلولیت‌های شدید، مشکلات اقتصادی، بی سرپرستی و یا بد سرپرستی، اشتغال به کار، مهاجرت خانواده‌ها، موانع فرهنگی در برخی مناطق برای دختران، نبود زیر ساخت‌های دانست که این تهدید می‌تواند نسل آینده کشور را در معرض آسیب قرار دهد.

باید علت بازماندگی از تحصیل را از زوایای مختلف بازجست که چرا بسیاری از این افراد به دلایل مختلف از تحصیل بازمی‌مانند؟ این افراد در چه وضعیتی هستند و نهادهای مختلف برای بازگرداندن مجدد آنان به تحصیل چه راه حل و مسیر ابتکاری را پیش گرفته‌ تا شرایطی برای این افراد رقم بخورد و آنان بتوانند مجدد ادامه تحصیل را از سر گیرند.

جمهوری اسلامی ایران هم در راستای ضرورت تحصیل دانش‌آموزان و تاثیر آن در توسعه جامعه و با توجه به آموزه‌های اسلامی در حوزه عدالت در علم‌آموزی، امکانات و تجهیزات مختلف را برای آموزش رایگان فرزندان فراهم کرده و این موضوع در پرتو اصل ۳۰ قانون اساسی به صورت یک تکلیف برای دولت درآمده است.

اصل سی‌ام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به صراحت اعلام کرده که «دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خود کفایی کشور به صورت رایگان گسترش دهد.»

عدالت آموزشی اولویت مهم دولت چهاردهم

اکنون در دولت چهاردهم، عدالت آموزشی دیگر یک گزینه اخلاقی یا یک پروژه جانبی در برنامه توسعه ملی نیست؛ بلکه یک ضرورت استراتژیک برای تضمین شکوفایی کشور در قرن فعلی است. نادیده گرفتن فقر آموزشی به معنای سرمایه‌گذاری بر روی کاهش رشد اقتصادی، افزایش نابرابری درآمدی، و تضعیف انسجام اجتماعی در آینده است.

از موضوعات مهمی که در دوره فعلی وزارت آموزش و پرورش مطرح است و متولیان آن نیز بارها به آن پرداخته‌اند؛ مربوط به عدالت آموزشی است.

نهضت عدالت آموزشی را باید یکی از کلان پروژه مهم دولت چهاردهم با محوریت شخص رئیس جمهور دانست که در این راستا بیش از ۶۰ نشست مختلف برای پیشبرد بهتر این طرح برگزار شد البته هر چند تمامی دولت‌های گذشته (بعد از انقلاب) خدمات و اقدامات زیادی را در این حوزه انجام دادند اما مسعود پزشکیان با نگاهی راهبردی به آموزش و پرورش، این وزارتخانه را نقطه آغاز تحول پایدار در کشور توصیف کرد.

عدالت آموزشی را نباید به توسعه و فضا محدود کنیم

علیرضا کاظمی وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه عدالت آموزشی را نباید صرفا به توسعه فضا و تجهیزات محدود کنیم، گفت: عدالت باید در عرصه‌های مختلف پرورشی، فرهنگی، تربیتی و حتی در کیفیت یادگیری دانش‌آموزان پیگیری و برقرار شود و امروز وظیفه داریم محرومیت‌ها را در همه ابعاد شناسایی و برای رفع آن اقدام کنیم.

موضوع بازماندگی از تحصیلی و بازگرداندن دانش آموزان به حیطه علم آموزی یکی از اقدامات نرم برای تحقق عدالت آموزشی است. براساس اعلام مسئولان آموزش و پرورش با توجه به آمار به دست آمده، اکنون حدود یک میلیون و ۶۰ هزار دانش آموز بازمانده از تحصیل در کشور شناسایی شده است که بیش از ۱۶۰هزار نفر آنها مربوط به دوره ابتدایی هستند و از آنجا که بازگشت فرزندان به چرخه تحصیل به‌ویژه در دوره ابتدایی اهمیت بسیاری دارد با اقدامات انجام شده این آمار کاهش یافته است و البته شعار این وزارتخانه آن است که حتی یک نفر هم نباید از تحصیل باز بماند.

در این راستا، رضوان حکیم‌زاده معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش به دلایل چرایی از بازماندگی تحصیلی اشاره کرد و گفت: معلولیت‌های شدید، مشکلات اقتصادی، بی‌سرپرستی یا بدسرپرستی، اشتغال به کار، مهاجرت خانواده‌ها و موانع فرهنگی به‌ویژه در برخی مناطق برای دختران از مهم‌ترین عوامل محرومیت کودکان از حضور در مدرسه است.

معاون آموزش ابتدایی افزود: برای رفع این موانع، کارگروه ملی با حضور وزیر آموزش و پرورش و نمایندگان دستگاه‌های ذی‌ربط تشکیل و تقسیم کار ملی انجام شده است تا با هم‌افزایی و استفاده از ظرفیت‌های مشترک، زمینه بازگشت حداکثری کودکان به مدارس فراهم شود.

وی با اشاره به اینکه اکنون نرخ پوشش واقعی تحصیلی دوره ابتدایی ۹۷.۹۵ درصد و در مقایسه با کشورهای دیگر این نرخ بسیار خوب است، افزود: در حوزه عدالت آموزشی در سال تحصیلی گذشته (۱۴۰۳- ۱۴۰۴) ۳۰ هزار کودک بازمانده از تحصیل جذب مدارس کشور شده‌اند.

حکیم‌زاده بر اهمیت حمایت‌های اجتماعی و رفاهی تأکید کرد و گفت: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، کمیته امداد امام خمینی (ره) و سایر دستگاه‌ها آمادگی خود را برای ارائه حمایت‌های هدفمند اعلام کرده‌اند. در مناطق دارای موانع فرهنگی نیز از ظرفیت راهبران آموزشی و معتمدان محلی برای ترغیب خانواده‌ها استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید:

اجرای طرح بازگشت کودکان بازمانده از تحصیل در خانوارهای زن سرپرست

اجرای طرح شهید محمودوند

طرح شهید محمودوند با هدف تحقق عدالت آموزشی و شناسایی و پیگیری وضعیت دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل که با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط از بهمن ۱۴۰۲ در مقاطع تحصیلی دوره اول و دوم شروع شد یک نوع پالایش آمار است که در قالب آن مسئولیت پیگیری و علت ترک تحصیل و ایجاد انگیزه برای ادامه تحصیل دانش‌آموزان، با توجه به آدرس محل سکونت، به مدیران مدارس داده شده است.

در این طرح با توجه به فایل اطلاعاتی در سامانه سیدا شامل نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس محل سکونت، مدیران هر منطقه در سراسر کشور با کمک همکاران علاقه‌مند، به در خانه دانش‌آموز مراجعه می کنند و یا از طریق کد ملی دانش‌آموز و پیگیری از طریق واحد فناوری و حراست اداره به سوابق تحصیلی و شماره دانش‌آموز دست پیدا کرده و علت ترک تحصیل را جویا می شوند و راهکارهای لازم را برای ادامه تحصیل به دانش‌آموز و خانواده‌اش ارائه می کنند.

پس از شناسایی و استخراج دلایل افراد برای بازماندن از تحصیل، دخترانی که به علت ازدواج، ترک تحصیل کرده‌اند می‌توانند در مدارس بزرگسال و از راه دور ثبت نام کنند و ادامه تحصیل دهند و دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی به واحد مشاوره معرفی می‌شوند و در مدارس استثنایی ثبت نام می‌کنند.

رئیس سازمان نهضت سوادآموزی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا به آخرین آمار بازماندگان تحصیل در کشور اشاره کرد و گفت: بر اساس آخرین آمار ۱۶۰ هزار نفر ترک تحصیل و ۹۰۰ هزار نفر نیز بازمانده از تحصیل هستند؛ اما خوشبختانه در معاونت آموزش ابتدایی اقدامات خوبی در این راستا برای بازگشت دانش آموزان ترک تحصیل صورت گرفته است.

عبدالرضا فولادوند تصریح کرد: در سال تحصیلی جدید در حوزه سوادآموزی حدود ۱۰۵ هزار نفر تحت پوشش قرار گرفتند که تا امروز که امتحانات آن در حال برگزاری است که حدود ۸۰ هزار نفر از این افراد توانستند با قبولی در امتحانات، مدارک تحصیلی خود را اخذ کنند.

وی با اشاره به اینکه این سازمان در کنار معاونت‌های ابتدایی و متوسطه ادامه تحصیل را مد نظر دارد، گفت: در آینده قرار است بحث توسعه و تعمیق سواد به معنی بهبود اطلاعات عمومی مد نظر قرار گیرد و در این راستا بنا داریم اساسنامه‌ای تدوین و ماموریت سازمان نهضت سواد آموزی را بازتعریف کردیم.

رسیدگی به موضوع بازماندگان تحصیل تنها در حیطه یک وزارتخانه نیست بلکه باید نهادهای مختلف آموزشی برای رفع آن نیز به آن ورود کنند تا فقر سواد در کشور ریشه کن شود چرا که مهم ترین علل این موضوع بیشتر مربوط به دغدغه اقتصادی، آینده شغلی و اجتماعی خلاصه می‌شود که هر ساله قشر زیادی از تحصیلی بازمی‌مانند.