شناسایی 6565 مبتلا به "سل" در کشور

تسنيم

بروزرسانی 1404/07/23 - 10:06

تسنیم/ رئیس گروه تخصصی مدیریت سل، جذام و عفونت‌های حاد تنفسی وزارت بهداشت با اشاره به شناسایی 6565 مورد ابتلا به سل در سراسر کشور گفت: خدمات تشخیصی ـ درمانی سل در مراکز خدمات جامع سلامت، پایگاه‌ها و خانه‌های بهداشت رایگان است.

دکتر مهشید ناصحی به‌مناسبت روز جهانی بیماری بیماری «سل» اظهار کرد: بر اساس آمار سال گذشته، در مجموع 6565 مورد بیماری سل در سراسر کشور شناسایی و گزارش شده است. اگر این عدد را نسبت به جمعیت کشور محاسبه کنیم، میزان بروز سل حدود 6٫7 در هر یکصد هزار نفر جمعیت می‌شود، در حالی که سازمان جهانی بهداشت این میزان را برای ایران حدود 11 مورد در هر یکصد هزار نفر تخمین زده است، مقایسه این دو عدد نشان می‌دهد که ما تنها حدود 70 درصد از موارد برآوردشده را شناسایی کرده‌ایم، بنابراین، لازم است تلاش کنیم این فاصله را کاهش دهیم تا موارد بیشتری از بیماری در کشور به‌موقع شناسایی و درمان شوند.

شیوع بالاتر سل در 8 استان کشور
وی افزود: در زمان حاضر هیچ استانی در کشور وجود ندارد که موردی از سل در آن گزارش نشده باشد، اما فراوانی و میزان بروز بیماری در استان‌های مختلف متفاوت است، به‌طور خاص، سیستان و بلوچستان بیشترین میزان بروز سل را دارد، گلستان، گیلان، خراسان رضوی، قم، خوزستان، هرمزگان و تهران، به‌ترتیب رتبه‌های بعدی از نظر میزان بروز سل در کشور هستند، اگرچه این هشت استان حدود 44 درصد جمعیت کشور را در خود جای داده‌اند، اما 67 درصد موارد گزارش‌شده سل مربوط به این استان‌ها است، ازاین‌رو، برای بهبود وضعیت سل در کشور، توجه و تمرکز ویژه‌ای روی این استان‌ها در برنامه کشوری کنترل سل ضروری است.

ناصحی ادامه داد: تفاوت میزان شیوع سل در استان‌های کشور ناشی از تفاوت در مجموعه‌ای از عوامل و علل مختلف است، نظیر وضعیت بیماری‌هایی که ارتباط ثابت‌شده با تضعیف سطح ایمنی بدن و ابتلا به سل دارند مانند سوءتغذیه، دیابت، اعتیاد، بیماری‌های مزمن تنفسی، اچ‌آی‌وی، سرطان و شیمی‌درمانی، دیالیز و...، ترکیب سنّی (نسبت سالمندی) جمعیت، همجواری با کشورهای پرشیوع یا سایز جمعیت مهاجرین آن کشورها.

عوامل خطر ابتلا به سل چیست؟
رئیس گروه تخصصی مدیریت سل، جذام و عفونت‌های حاد تنفسی وزارت بهداشت با بیان اینکه میان افرادی که میکروب سل وارد بدنشان می‌شود و دچار عفونت سلی می‌شوند، تنها 5 تا 10 درصد ممکن است در طول عمر خود به بیماری فعال دچار شوند، گفت: معمولاً این امر زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به‌دلایل مختلفی مانند سوءتغذیه، ابتلا به HIV، دیابت، سرطان، شیمی‌درمانی، دیالیز، مصرف سیگار، اعتیاد، و بعضاً حتی ناشی از رخداد یک استرس شدید، بارداری یا تغییرات هورمونی، ضعیف شده باشد. در کلان‌شهرهایی مانند تهران، شیوع بیماری میان گروه‌های کم‌درآمد، حاشیه‌نشین و دارای تغذیه نامناسب بیشتر است.

راه اصلی پیشگیری از بیماری سل
وی درباره واکسن پیشگیری از سل نیز بیان کرد: در زمان حاضر، واکسن سل (BCG) که در زمان بدو تولد به نوزادان تلقیح می‌شود، از ابتلا به اشکال شدید و کشنده بیماری در کودکان جلوگیری می‌کند و کماکان مؤثرترین راه پیشگیری از سل در جامعه، تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع بیماران است.

تشخیص و درمان رایگان سل در نظام بهداشتی کشور انجام می‌شود
ناصحی با بیان این که دهه‌هاست در ایران، آزمایشات تشخیصی و داروهای درمان سل در نظام بهداشتی کشور به‌صورت رایگان ارائه می‌شود، گفت: با این حال، هنوز بسیاری از مردم و حتی پزشکان از این موضوع اطلاع کافی ندارند و برای همین مشاهده می‌کنیم درصد قابل‌توجهی از بیماران تا زمان تشخیص سل، هزینه‌های سنگینی را متحمل می‌شوند، در همین راستا امسال به‌مناسبت روز ملی سل، پویشی را به‌منظور افزایش آگاهی عمومی با عنوان «یک به‌علاوه یک» طراحی و معرفی کرده‌ایم. در این پویش، 4 پیام کلیدی در زمینه سل مطرح شده است و از هر فرد دریافت‌کننده این پیام‌ها خواسته می‌شود که آن را حداقل به یک نفر از اطرافیان خود منتقل کند تا آگاهی در جامعه گسترش یابد.

4 نکته مهم درباره بیماری سل
وی ادامه داد: 4 پیام کلیدی این پویش عبارت‌اند از این‌که سل هنوز در همه استان‌های کشور وجود دارد. به‌خلاف تصور قدیمی، سل یک بیماری قابل درمان است. سرفه طولانی بیش از دو هفته شایع‌ترین علامت سل ریوی است و در صورت مشاهده این علامت، باید به احتمال ابتلا به سل نیز فکر کرد. از دیگر علائم سل می‌توان به تب، تعریق شبانه، کاهش اشتها، کاهش وزن، خستگی، و حتی در مواردی تنگی نفس و درد قفسه سینه اشاره کرد اما مهم‌ترین علامت هشداردهنده، همان سرفه مزمن بیش از دو هفته است.

رئیس گروه تخصصی مدیریت سل، جذام و عفونت‌های حاد تنفسی وزارت بهداشت با تأکید بر این‌که خدمات تشخیصی درمانی سل در مراکز خدمات جامع سلامت، پایگاه‌ها و خانه‌های بهداشت رایگان است، تصریح کرد: در صورتی که فردی دارای علائم مشکوک به سل باشد، باید به خانه بهداشت (در مناطق روستایی) یا مرکز خدمات جامع سلامت یا پایگاه های بهداشتی (در مناطق شهری) مراجعه کند، همکاران ما در این مراکز آموزش‌دیده‌اند و برای فرد مشکوک بررسی و آزمایش‌های لازم را انجام می‌دهند، معمولاً از بیمار نمونه خلط گرفته می‌شود، در بیشتر مناطق، جابه‌جایی نمونه‌ها به آزمایشگاه نیز توسط مرکز یا پایگاه یا خانه بهداشت انجام می‌شود؛ یعنی بیمار نیازی ندارد خودش نمونه را به آزمایشگاه ببرد، آزمایش‌ به‌صورت رایگان انجام می‌شود و در صورت تأیید تشخیص، داروهای مورد نیاز نیز در نزدیک‌ترین محل نسبت به محل زندگی بیمار در اختیار او قرار می‌گیرد.

وی با اعلام این‌که "در چند دهه گذشته، کشور ما در کنترل سل دستاوردهای قابل‌توجهی داشته است."، خاطرنشان کرد: میزان بروز بیماری نسبت به شصت سال قبل 18 برابر کاهش یافته است و در زمان حاضر از نظر شیوع، تفاوت چشمگیری میان ایران و کشورهای همسایه مشاهده می‌شود. این دستاوردها حاصل تلاش‌های مداوم در زمینه شناسایی، درمان و پیشگیری از سل بوده است، بااین‌حال، در زمان حاضر وارد مرحله‌ای شده‌ایم که ادامه مسیر دشوارتر شده است. همان‌طور که در کوهنوردی، مرحله پایانی صعود فتح قله، سخت‌ترین بخش مسیر است، ما نیز از این به بعد و برای رسیدن به هدف حذف بیماری، نیازمند گام‌های دقیق‌تر و فعالیت‌های هدفمندتر هستیم.

تمرکز وزارت بهداشت بر شناسایی و درمان جمعیت‌های آسیب‌پذیر
رئیس گروه تخصصی مدیریت سل، جذام و عفونت‌های حاد تنفسی وزارت بهداشت توضیح داد: در این مرحله، سیاست ما تمرکز بر جمعیت‌های آسیب‌پذیر و دارای عوامل خطر است؛ افرادی که ممکن است به‌دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن، بیش از دیگران در معرض ابتلا به سل باشند، به همین دلیل، بیماریابی فعال (غربالگری سل) در این گروه‌ها انجام می‌شود. یکی از مهم‌ترین این گروه‌ها، افراد در تماس نزدیک با بیماران مبتلا به سل ریوی (به‌ویژه افراد خانواده بیماران) هستند. زمانی که بیماری شناسایی می‌شود، تمامی اعضای خانواده و افرادی که در تماس نزدیک با او بوده‌اند، در چند نوبت و در فواصل زمانی مشخص از نظر سل ارزیابی می‌شوند، و اگر میان آن‌ها مورد جدیدی از بیماری تشخیص داده شود، درمان سل بلافاصله آغاز می‌شود و اگر بیماری سل در آنها رد شود، اما عفونت سلی وجود داشته باشد، طبق دستورالعمل کشوری درمان پیشگیری تجویز می‌شود زیرا فرد دارای عفونت سلی، فردی کاملاً سالم است که خطر سرایت نیز برای دیگران ندارد.

ناصحی با بیان این‌که بر اساس آمار، در سال گذشته حدود 25 درصد از بیماران شناسایی‌شده در کشور، اتباع خارجی بوده‌اند، گفت: اتباع خارجی نیز از نظر درمان سل خدماتی کاملاً مشابه با شهروندان ایرانی دریافت می‌کنند؛ از جمله تشخیص رایگان، درمان رایگان و پیگیری بیماری و ارائه رایگان این خدمات، صرفاً با هدف بشردوستانه انجام نمی‌شود بلکه اصلی‌ترین علت آن، پیشگیری از انتشار بیماری در جامعه است.