زیان ۱.۵ میلیارد دلاری صنعت گردشگری اسرائیل از جنگ و ناامنی

یکی از بخش‌های مهم اقتصاد رژیم صهیونیستی که از زمان شروع جنگ غزه در اکتبر 2023 آسیب جدی دید، صنعت توریسم و گردشگری بود. اداره مرکزی آمار اسرائیل داده‌هایی را درباره تعداد سفرهای گردشگران خارجی به اراضی اشغالی در سال 2024 منتشر کرد که نسبت به سال 2023 کاهش چشمگیری را نشان می‌دهد.

بر اساس این گزارش، در سالی که گذشت 974.4 هزار توریست خارجی به سرزمین های اشغالی وارد شدند، در حالی که این رقم در سال 2023 حدود 3.2 میلیون نفر بود.[1]

کاهش ورود گردشگران خارجی، آسیب زیادی به اقتصاد اسرائیل وارد کرده است. صنعت جهانگردی در فلسطین اشغالی توسط حدود 150 شرکت با  2500 کارمند اداره می‌شد ولی اکنون تنها حدود 1000 نفر به فعالیت خود در این حوزه ادامه می‌دهند.

در این راستا «حییم کاتص»، وزیر گردشگری رژیم صهیونیستی اعلام کرد مبلغ 19.5 میلیون دلار (70 میلیون شکل) برای حفظ کارگران ضروری شرکت‌های سازمان‌دهنده گردشگری خارجی تا پایان سال 2024 اختصاص می‌یابد، چرا که بدون ارائه کمک‌های ویژه، این مشاغل به طور کامل نابود خواهند شد و به همراه آن ده‌ها هزار شغل دیگر از جمله مکان‌های گردشگری، راهنماها، رستوران‌ها، اتوبوس‌ها و رانندگان  آسیب می‌بینند.

با توجه به اینکه حدود 65 هزار خانوار در اراضی اشغالی عمدتاً از طریق گردشگری امرار معاش می‌کنند، می‌توان دریافت زیان وارده تا چه اندازه بزرگ بوده است.

از سوی دیگر همزمان با کاهش  ورود گردشگر، اسرائیلی‌ها با افزایش قیمت بلیط هواپیما نیز دست و پنجه نرم می‌کنند. درآمد تل آویو از ناحیه گردشگرانی که در «مسیرهای بین المللی» خطوط هوایی اسرائیل در 9 ماه اول سال 2024 پرواز می‌کردند، تنها 201 میلیون دلار بوده است که این رقم افت شدید حدود 70 درصدی نسبت به مدت مشابه در سال 2023 را نشان می‌دهد. این عدد در مدت مشابه سال 2023 بیش از  690 میلیون دلار گزارش شده بود.[2]

نکته دیگر اینکه جنگ غزه، امکان حمایت از گردشگری دریایی را نیز از بین برد. بر اساس داده‌های منتشر شده توسط اداره مرکزی آمار اسرائیل، در ژوئیه سال 2023 حدود 14 هزار نفر با استفاده از کشتی‌های کروز تفریحی وارد اراضی اشغالی شدند، در حالی که در ژوئیه 2024 هیچ گردشگری از مسیر دریا وارد سرزمین‌های اشغالی نشد.[3] علت این مسئله نگرانی از برخورد موشک‌ها و پهپادهای محور مقاومت و حتی نیروهای مسلح یمن بود.

به طور کلی صنعت گردشگری در اسرائیل 15 درصد از مشاغل حاشیه‌ای را دربرمی‌گیرد و در مجموع حدود 80 هزار فرصت شغلی ایجاد می‌کند. اما جنگ غزه باعث شد تا این رژیم 80 تا 90 درصد کاهش در  ورود گردشگر خارجی را تجربه کند. در نتیجه تقریباً دو سوم کارگران این صنعت مجبور به ترک مشاغل خود شدند تا در نهایت صنعت توریسم پس از صنعت ساخت‌وساز در اسرائیل، در یکسال اخیر بالاترین آمار بیکاری را به ثبت رسانده باشد.

این وضعیت در ابتدای سال 2024 رو به بهبود بود اما عملیات وعده صادق 2 جمهوری اسلامی ایران در ماه اکتبر 2024 شرایط را دوباره تغییر داد. پس از این اتفاق تمام رزروهای زمستانی هتل‌ها در اراضی اشغالی لغو شد، شرکت‌های هوایی پروازهای خود را لغو کردند و صنعت ترویسم با سقوطی آزاد مواجه شد.[4]  این در شرایطی است که طبق گزارش مؤسسه امنیت ملی (INSS)، گردشگری خارجی دارای اهمیت استراتژیک و امنیتی برای اسرائیل است. به گزارش «بانک اسرائیل» درآمدهای صنعت گردشگری در سال 2024، حدود 25 درصد کاهش یافت که این به معنای کاهش منابع مالی کابینه اسرائیل نیز بود.

براین اساس از ابتدای جنگ غزه تاکنون حدود 300 میلیون دلار خسارت به صنعت گردشگری اسرائیل وارد شده و علاوه بر این، حدود 630 میلیون دلار درآمد از دست رفته در حلقه‌های حمایت از گردشگری نیز ثبت شده است. به این اعداد باید غرامت‌های سازمان مالیاتی به مشاغل گردشگری منطقه شمال را که زیر آتش حزب الله لبنان قرار داشتند را نیز افزود.

بنا به گفته این سازمان، تا امروز حداقل 600 میلیون دلار غرامت به خانواده های آواره صهیونیست پرداخت شده است. ضمن اینکه، با وجود آرام شدن نسبی جبهه‌های جنگ، وضعیت هتل‌ها به ویژه مناطق جنوبی و شمالی که خط مقدم جنگ بودند، به حالت عادی بازنگشته است. گزارش انجمن هتل‌داری نشان می‌دهد در شش ماه نخست سال 2024، این گروه شغلی تا آستانه فروپاشی اقتصادی پیش رفته‌اند؛ زیرا هتل‌ها و مهمان‌خانه‌های منطقه خط مقدم درگیری در شمال فلسطین اشغالی از زمان آغاز جنگ به فعالیت خود خاتمه داده‌اند.[5]

براساس داده‌های منتشر شده توسط دفتر مرکزی آمار اسرائیل، همزمان با بازگشت آرام و تدریجی شرکت‌های هواپیمایی خارجی و کاهش درگیری‌ها در مرزهای شمالی، وضعیت توریسم در سال جاری اندکی بهبود پیدا کرده است. براساس این آمار در چهار ماه نخست سال 2025 حدود 450 هزار نفر برای بازدید وارد فلسطین اشغالی شدند که این رقم در مدت مشابه سال قبل 290 هزار نفر بود. اما آیا این اعداد می‌تواند به معنای بهبود صنعت توریسم در اراضی اشغالی باشد؟

در پاسخ به این مسئله لازم است نگاهی به سیاست‌های نظامی کابینه بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی بیندازیم. تصمیم کابینه‌ بی بی  برای توسعه جنگ در نوار غزه و همچنین واکنش یمن به تداوم محاصره فلسطینی‌ها کماکان به معنای وجود جو ناامنی در داخل سرزمین‌های اشغالی است. علاوه براین گزارش‌های ارتش این رژیم نشان می‌دهد درگیری‌ها در کرانه باختری ادامه دارد و تهدیدات از ناحیه این جبهه به قوت خود باقی است.

فلذا باید گفت اندکی بهبود در تعداد گردشگران خارجی نمی‌تواند صنعت آسیب دیده توریسم اسرائیل را نجات دهد. ضمن اینکه هزاران نفر در این حوزه مشاغل خود را رها کرده‌اند و با توجه تداوم شرایط ناپایدار، بعید است بخواهند به سرعت به شغل سابق خود بازگردند. نکته دیگر اینکه علاوه بر آسیبی که جنگ به صنعت گردشگران خارجی وارد کرد، بخش گردشگری داخلی اسرائیل هم دچار زیان شده است.

افزایش هزینه‌های زندگی متأثر از بالا رفتن مالیات‌ها و قیمت اجناس که به نوعی سیاست کابینه برای تأمین مخارج جنگ بود، باعث شد تا مردم از هزینه‌های خود در حوزه تفریحی، رستوران، سفر و اقامت در هتل کم کنند. در نظرسنجی‌های مختلفی که در این خصوص انجام می‌شود، مشخص شده کاهش مخارج تفریحی در اولویت خانواده‌های شهرک نشینان صهیونیست برای حفظ قدرت خریدشان در زمینه کالاهای اساسی است.