ترامپ ناکام در اوکراین و غزه، به دنبال نمایش صلح در قفقاز

فارس/ رئیسجمهور آمریکا در ادامه تلاش برای نفوذ در قفقاز جنوبی و دستاوردسازی دیپلماتیک، قرار است بهرغم تداوم اختلافات بین دو جمهوری آذربایجان و ارمنستان، جمعه در کاخ سفید میزبان سران دو کشور برای امضای تفاهمنامه تعهد به پیگیری صلح باشد.
پایگاه «میدل ایست آی» به نقل از منابع منطقهای آگاه گزارش داده که انتظار میرود دو جمهوری آذربایجان و ارمنستان جمعه در واشنگتن یک تفاهمنامه امضا کنند که بر اساس آن به پیگیری صلح متعهد میشوند. منابع گفتهاند که دونالد ترامپ میزبان رئیسجمهور جمهوری آذربایجان الهام علیاف و نخستوزیر ارمنستان نیکول پاشینیان در کاخ سفید برای مراسم امضا خواهد بود. این منابع افزودند انتظار میرود علیاف و پاشینیان به جای پیشنویس توافق صلح، یک «نامه اعلام آمادگی» Letter of Intent امضا کنند؛ اقدامی که میتواند یک دستاورد دیپلماتیک برای دونالد ترامپ محسوب شود که از ماه گذشته بهدنبال آن در این منطقه بوده است. طبق این گزارش، وزیر خارجه جمهوری آذربایجان جیحون بایراماف دوشنبه همتای ترکیهای خود هاکان فیدان را در جریان برنامه این نشست قرار داد.
اگرچه دو جمهوری همسایه در ماه مارس به توافقی بر سر پیشنویس توافق صلح رسیدند، باکو همچنان بر چند شرط اضافی برای نهایی کردن آن اصرار دارد. یکی از مهمترین خواستههای جمهوری آذربایجان این است که ارمنستان قانون اساسی خود را تغییر دهد و هرگونه اشاره به اراضی جمهوری آذربایجان را در آن حذف کند؛ کاری که نیازمند برگزاری یک همهپرسی ملی در ارمنستان است. یکی دیگر از نکات اصلی مورد اختلاف، کریدور موسوم به «زنگزور» است که سرزمین اصلی جمهوری آذربایجان را از طریق خاک ارمنستان به نخجوان متصل میکند. به نوشته میدل ایست آی، ایروان اصطلاح «کریدور زنگهزور» را نمیپذیرد و معتقد است که این واژه پیامدهای الحاقگرایانهای برای تمامیت ارضی ارمنستان در استان سیونیک بههمراه دارد. ماه گذشته، سفیر آمریکا در ترکیه توماس باراک رسماً پیشنهاد داد که یک شرکت آمریکایی با هدف رفع نگرانیهای دو طرف درباره امنیت و اطمینان از مسیر ترانزیتی، برای ۱۰۰ سال این مسیر ادعایی را اجاره و اداره کند، اما ارمنستان این پیشنهاد را رد کرد و گفت که قلمرو حاکمیتی خود را به هیچ کشور ثالثی اجاره نخواهد داد. طبق گزارش میدل ایست آی به نقل از یک منبع منطقهای آگاه، ابتدا ترکیه ایده اداره این مسیر توسط یک شرکت خصوصی مورد تأیید دو طرف را مطرح کرد، اما طرف ارمنی خواسته بود که آن شرکت علاوه بر فعالیت در بخش ارمنستانِ این کریدور، در بخش نخجوان هم فعالیت کند که مورد قبول باکو قرار نگرفت.
درگیری بین باکو و ایروان به جنگ قرهباغ کوهستانی در سال ۱۹۹۳ برمیگردد، زمانی که نیروهای ارمنستانی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، این منطقه مورد مناقشه را که توسط سازمان ملل متحد به عنوان قلمرو جمهوری آذربایجان شناخته میشود، تصرف کردند. پس از یک جنگ خونین شش هفتهای در اواخر سال ۲۰۲۰، باکو در سپتامبر ۲۰۲۳ طی یک عملیات نظامی این منطقه را پس گرفت و اکثر ارمنیهای ساکن فرار کردند.