از تحریم‌ تا جنگ لفظی؛ آنکارا و تل‌آویو در مسیر تقابل

ايسنا

بروزرسانی 1404/06/11 - 21:21

از تحریم‌ تا جنگ لفظی؛ آنکارا و تل‌آویو در مسیر تقابل

ایسنا/ تصمیم آنکارا برای قطع روابط خود با رژیم صهیونیستی، تاکنون پیامدهای اقتصادی و استراتژیکی داشته و به گفته برخی کارشناسان، به دلیل عدم وجود منافع مشترک، احتمالا تنش‌ها میان ۲ طرف در آینده افزایش پیدا می‌کنند، کارشناسان نیز احتمال ازسرگیری روابط میان ۲ طرف را بعید دانسته و معتقد هستند که این کار به سرمایه‌گذاری سیاسی عظیمی نیاز دارد.

تنش‌ها میان رژیم صهیونیستی و ترکیه پس از ۲ اتفاق بالا گرفت، اولی حمله این رژیم به زیرساخت‌های ترکیه در سوریه بود و دومی چالشی بود که «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر این رژیم با اظهارات خود در روابط با ترکیه به راه انداخت.
نتانیاهو گفت که «کابینه‌اش کشتار انجام شده توسط ترک‌ها در حق ارامنه را تایید می‌کند»، اظهارنظری که به منزله خط قرمزی در سیاست این رژیم در قبال آنکارا بود.
البته در مقابل آن باید به این مساله اشاره کنیم که ترکیه اولین کشور اسلامی بود که در سال ۱۹۴۹ در سازمان ملل دولت اشغالگر را به رسمیت شناخت، علاوه بر این، ترکیه بر اساس تمامی اسناد و شواهد عضوی از ائتلاف ناتو بوده و باقی خواهد ماند و این امر تحرکات آن را محدود می‌کند.
طبق گزارش رأی‌الیوم، میان «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه و «الهام علی‌اف» رئیس جمهور جمهوری آذربایجان که روابط بسیار تنگاتنگی با دولت اشغالگر دارد، ارتباط ویژه‌ای وجود دارد، در واقع نفتی که رژیم صهیونیستی از جمهوری آذربایجان وارد می‌کند، از بندر جیحان ترکیه عبور کرده و از آنجا به بنادر اشغالی حیفا و تل‌آویو منتقل می‌شود و تا این لحظه نیز آنکارا اعلام نکرده که اجازه صادرات نفت باکو به رژیم صهیونیستی از طریق خاک خود را لغو می‌کند.
این رسانه نوشته ترکیه از چند ماه قبل از اینکه تحریم‌های تجاری گسترده‌ای را علیه رژیم صهیونیستی اعمال کند، محدودیت‌های تجاری خود با این رژیم را افزایش داد، با این حال گزارش‌های گمرکی منتشر شده در رسانه‌های عبری که مورد بررسی پلتفرم انرژی مستقر در واشنگتن نیز قرار گرفته، حاکی از این است که آنکارا همچنان به عنوان یک دلال نفتی در منطقه نقش ایفا می‌کند.
بر اساس این اطلاعات، صادرات نفتی جمهوری آذربایجان به اراضی اشغالی در طول ۶ ماه یعنی از ژانویه ۲۰۲۴ تا پایان ژوئن ۵۵ درصد افزایش داشته است، به این شکل که در بازه زمانی بررسی شده، رژیم صهیونیستی بعد از ایتالیا در جایگاه دوم بزرگترین واردکنندگان نفت جمهوری آذربایجان قرار می‌گیرد.
روزنامه عبری «یدیعوت آحارنوت» به نقل از یک دیپلمات صهیونیست نوشت، «ممنوعیت پرواز مانع از آن نمی‌شود که شرکت‌های تجاری ما از حریم هوایی استفاده نکنند بلکه تنها مانع انتقال اسلحه و مهمات نظامی شده است.»
این منبع صهیونیست گفت: «در طول تاریخ میزان معاملات تجاری آنکارا و تل‌آویو کاهش پیدا کرده اما هرگز متوقف نشده است. در سال گذشته حجم معاملات تجاری میان آنها به بیش از یک میلیارد دلار رسید، تجارت با ترکیه از طریق کشورهای سومی همانند اردن و با اطلاع طرف‌های ترکیه‌ای و اسرائیلی و موافقت اردن انجام می‌شود.»
او در پایان نیز گفت: با وجود ممنوعیت‌ها، معاملات تجاری طبق روال از طریق کشورهای سومی همانند یونان، قبرس و اردن ادامه پیدا خواهند کرد.
رأی الیوم نوشته است: به گفته برخی منابع سیاسی صهیونیست، اصل مشکل تنش‌های موجود میان آنکارا و تل‌آویو، بر سر «تقسیم کیک سوریه» است چراکه منافع این ۲ طرف در سرزمین شام با هم تعارض داشته و این نیز موجب تشدید تنش‌ها میان آنها می‌شود.
وب‌سایت عبری «واللا» نیز به نقل از برخی چهره‌های بانفوذ رژیم صهیونیستی اعلام کرد، «نهاد امنیتی اسرائیل چندین جلسه برای بررسی مساله جبهه شمال و عملیات جاری در مناطق مختلف سوریه از جمله اقدامات دولت جدید در سوریه برای احیای زیرساخت‌های نظامی همانند آتش‌بارهای پدافند هوایی، موشک‌ها و راکت‌ها در جنوب سوریه، برگزار کرد.»
این منابع صهیونیست گفتند: «موضع کلی موسسه امنیتی این است که در راستای حفظ برتری هوایی اسرائیل و آزادی‌عمل آن، هرگونه اقدامی از این دست باید متوقف شده و تسلیحات پیشرفته باید افشا شوند.»
روزنامه عبری «معاریو» نیز نوشت: «بعد از آنکه آنکارا اعلام کرد معاملات اقتصادی و تجاری خود با تل‌آویو را متوقف کرده و حریم هوایی خود را به روی هواپیماهای آن می‌بندد، روابط میان تل‌آویو و ترکیه به سطح بی‌سابقه‌ای از تنش رسید.»
«شای ایتان کوهن ینروگک» پژوهشگر مرکز «دیان» دانشگاه تل‌آویو و کارشناس مسایل ترکیه گفت: این اقدام به منزله تغییر راهبردی خطرناکی است چراکه آخرین نشانه‌های اعتماد متقابل میان ۲ طرف را از بین برد و ممکن است به تشدید تنشی راهبردی و گسترده منجر شود.
ینروگک افزود: قطع روابط اقتصادی و تجاری به این شکل معمولا تنها در زمان جنگ‌ها رخ می‌دهد اما اظهارات «هاکان فیدان» وزیر خارجه نشان‌دهنده رویکردی با هدف پایان دادن به تمامی انواع ارتباطات میان ۲ طرف بود و این راه را برای مقابله‌ای خطرناک‌تر هموار می‌کند.
این پژوهشگر صهیونیست در ادامه گفت: تحولات اخیر برای من غافلگیر کننده نبود و از مدت‌ها قبل انتظار گام‌های تدریجی از این دست را داشتم، نشانه‌های اولیه زمانی ظاهر شدند که تل‌آویو اعلام کرد حملات خود را علیه غزه گسترش می‌دهد و در مقابل نیز آنکارا فورا با اعمال تحریم‌های دریایی به این تصمیم تل‌آویو واکنش نشان داد.
او ادامه داد: «ماجرای کشف دستگاه‌های جاسوسی که ترکیه به طرف‌های سوری فروخته بود توسط ارتش اسرائیل، همان چیزی بود که آنکارا برای توجیه تصمیم خود مبنی بر قطع کامل روابط خود با تل‌آویو و مسدود کردن حریم هوایی خود به آن نیاز داشت.»
ینروگک در حوزه اقتصادی نیز تاکید کرد که پیامدهای این تغییر و تحول فوری خواهد بود و تل‌آویو مجبور خواهد شد مسیرهای پروازی به سمت روسیه، گرجستان و جمهوری آذربایجان را تا حدود زیادی افزایش دهد و در عین حال ترکیه نیز نمی‌تواند از حریم هوایی «اسرائیل» استفاده کند.
این کارشناس مسایل ترکیه در ادامه تاکید کرد: خطرناک‌ترین بخش ماجرا، فراتر از بُعد اقتصادی، بُعد استراتژیک آن است چرا که نبود منافع مشترک، «مکانیزم ترمز» را که تا پیش از این مانع از وخامت اوضاع و تبدیل وضعیت به یک رویارویی مستقیم می‌شد، از بین می‌برد.
او افزود: تصمیم ترکیه از منظر بی‌سابقه بودن آن خطرناک است چراکه کشورها معمولا در زمان تنش نیز حداقل روابط را با یکدیگر حفظ می‌کنند و این امر ضامن حفظ کانال‌های ارتباطی و منافع مشترک از خطر ورود به یک رویارویی فراگیر است اما در شرایط کنونی، نبود هر گونه همکاری تجاری، گردشگری، دریایی و هوایی، یافتن عواملی طبیعی برای جلوگیری از تشدید تنش را دشوار می‌کند.
ینروگک همچنین احتمال ازسرگیری روابط میان آنکارا و تل‌آویو در آینده نزدیک را بعید دانست و در پایان گفت: به راحتی نمی‌توان از این اقدامات بازگشت چراکه این کار به سرمایه‌گذاری سیاسی عظیمی از سوی اردوغان و هر گونه نیاز داشته و هرگونه تلاش برای بازگشت به قبل، هزینه سیاسی هنگفتی به همراه دارد، در واقع ترکیه سرمایه سیاسی خود را برای مساله غزه هزینه کرد و این بازگشت شرایط به قبل را به کار بسیار دشواری تبدیل کرده است.