موج جدید به رسمیت شناختن کشور فلسطین در دنیا؛ چه تغییراتی ایجاد خواهد شد؟

انتخاب/ نخستوزیر استرالیا آنتونی آلبانیزی در ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۵ در کنفرانسی مطبوعاتی در بیرون مقر سازمان ملل در نیویورک سخنرانی میکند. استرالیا، کانادا و بریتانیا رسماً کشور فلسطین را بهرسمیت شناختند، نخستوزیران این کشورها در همان روز این موضوع را اعلام کردند.
جاستین سالهانی در الجزیره نوشت: نخستوزیر استرالیا آنتونی آلبانیزی در ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۵ در کنفرانسی مطبوعاتی در بیرون مقر سازمان ملل در نیویورک سخنرانی میکند. استرالیا، کانادا و بریتانیا رسماً کشور فلسطین را بهرسمیت شناختند، نخستوزیران این کشورها در همان روز این موضوع را اعلام کردند.
در ادامه این مطلب آمده است: کانادا، بریتانیا و استرالیا دولت فلسطین را بهرسمیت شناختند؛ پاسخی نمادین به جنگ جاری اسرائیل علیه غزه و گسترش سرزمینی در کرانه باختری اشغالی.
انتظار میرود کشورهای بیشتری از جمله فرانسه و پرتغال در روزهای آینده فلسطین را بهرسمیت بشناسند.
اسرائیل در روزهای اخیر با شدت بیشتری واکنش نشان داده است.
کمی پیش از این اعلام، «شوش بدروسیان» سخنگوی نخستوزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو گفت که نخستوزیر این اقدام را «مسخره و صرفاً پاداشی برای تروریسم» خوانده است.
نتانیاهو در یک گردهمایی در قدس شرقی اشغالی در ۱۵ سپتامبر به هواداران خود وعده داد که «هیچ کشور فلسطینی وجود نخواهد داشت».
با آنکه اقدام سه کشور کانادا، بریتانیا و استرالیا توجه جهانیان و بسیاری از تیترها را به خود جلب کرد، تحلیلگران به الجزیره میگویند که این تنها گامی کوچک و نمادین در برابر تحقیر، قتل و آوارگی صدها هزار فلسطینی است، هرچند گامی با اندکی وزن.
«رضا ابو راس» دانشمند علوم سیاسی فلسطینی به الجزیره گفت: «بهرسمیت شناختن در این مورد اهمیت دارد زیرا متحدان نزدیک ایالات متحده تا کنون آن را به روز پس از توافق مذاکرهشده موکول کرده بودند. این اهمیت دارد چون این کشورها از صف جدا شدند. از نظر تأثیر، اسرائیل خود را منزویتر میبیند و فکر میکنم این معنیدار است.»
در همان روزی که این بهرسمیت شناختن اعلام شد، دستکم ۵۵ فلسطینی در حملات اسرائیل به غزه کشته شدند. از این میان، دستکم ۳۷ نفر در شهر غزه جان باختند، جایی که ارتش اسرائیل کارزار خشونتآمیز دیگری را آغاز کرده است.
تحلیلگران تردید خود را ابراز کردند که این بهرسمیت شناختن بتواند شرایط مادی فلسطینیان تحت حمله اسرائیل را بهبود بخشد.
اسرائیل از اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون دستکم ۶۵٬۲۸۳ نفر را کشته و ۱۶۶٬۵۷۵ نفر را زخمی کرده است؛ آمارهایی که بسیاری از کارشناسان باور دارند بسیار بیشترند. در حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به رهبری حماس علیه اسرائیل، ۱٬۱۳۹ نفر کشته و حدود ۲۰۰ نفر دیگر اسیر شدند.
در همین حال، در کرانه باختری اشغالی، ارتش اسرائیل و حملات خشونتبار شهرکنشینان بیش از ۱٬۰۰۰ نفر را کشتهاند و دولت اسرائیل تهدید میکند که کل این سرزمین را بهطور کامل ضمیمه کند.
جنگ اسرائیل، که هم کارشناسان داخلی و هم بینالمللی و گروههای حقوق بشری آن را نسلکشی مینامند، به گفته تحلیلگران پس از اقدام روز یکشنبه نیز فروکش نخواهد کرد.
«کریس اوسیک»، پژوهشگر مستقل، به الجزیره گفت: «تا زمانی که این اقدام با اقدامات ملموس همراه نشود، مانند تحریمها، تحریم تسلیحاتی، و اجرای منطقه پرواز ممنوع در فلسطین اشغالی با همکاری جامعه بینالمللی برای کاهش رنج مردم، من بدبین باقی میمانم.»
«محمد المسری»، استاد در مؤسسه دوحه برای مطالعات عالی، به الجزیره گفت که این حرکت عمدتاً نمایشی است.
او افزود: «فکر میکنم آنها زیر فشار فزایندهای از سوی جامعه بینالمللی و همچنین از مردم خود هستند تا کاری انجام دهند. این راهی است برای اینکه بگویند کاری انجام دادهاند، بدون اینکه واقعاً اقدام اساسیای صورت دهند.»
با این حال، بهرسمیت شناختن به این معناست که سه کشور اکنون میتوانند با دولت فلسطین معاهده ببندند و سفرای کامل منصوب کنند.
بریتانیا «حسام زملط» را به عنوان سفیر فلسطین در لندن خواهد پذیرفت.
زملط در بیانیهای گفت: «این بهرسمیت شناختن دیرهنگام پایان انکار بریتانیا از حق مسلم مردم فلسطین برای تعیین سرنوشت، آزادی و استقلال در سرزمین مادری ماست. این گامی برگشتناپذیر به سوی عدالت، صلح و اصلاح خطاهای تاریخی از جمله میراث استعماری بریتانیا، اعلامیه بالفور و نقش آن در سلب مالکیت از مردم فلسطین است.»
بخش زیادی از جهان پیشتر کشور فلسطین را بهرسمیت شناختهاند.
با این وجود، حتی با حمایت بیشتر کشورهای جهان، فلسطین هنوز عضو کامل سازمان ملل نیست.
ابو راس گفت: «بهرسمیت شناختن امتیاز جدیدی در سازمان ملل نمیآورد و فلسطین را قادر نمیسازد عضو نهادهای بیندولتی جدید شود، مگر با حمایت ایالات متحده. فلسطین در حال حاضر "کشور ناظر غیرعضو" است. برای عضویت کامل نیاز به توصیه شورای امنیت سازمان ملل و سپس رأیگیری مجمع عمومی دارد که با توجه به حق وتوی آمریکا، بعید است.»
با این حال، میتواند نخستین گام باشد.
فشار بینالمللی برای پایان جنگ اسرائیل علیه غزه، بهویژه از سوی اروپا شدت یافته است. کمپینهای تحریم در حال قدرتگیری هستند و میتوانند اسرائیل را از یوروویژن و رقابتهای ورزشی بینالمللی کنار بزنند.
اتحادیه اروپا اخیراً در حال بررسی افزایش تعرفه بر برخی کالاهای اسرائیلی و اعمال تحریم علیه برخی رهبران اسرائیلی است.
ابو راس گفت: «بهرسمیت شناختن تأثیر مستقیمی بر اقدامات اسرائیل در غزه ندارد، اما ممکن است نشانهای باشد از تمایل این کشورها برای برداشتن گامهای واقعی، مانند تحریمهای تسلیحاتی دوسویه – یعنی نه فروش سلاح به اسرائیل و نه خرید از تولیدکنندگان اسرائیلی.»
تحلیلگران به الجزیره گفتند برخی دولتهای غربی، علیرغم بحث چندماهه درباره بهرسمیت شناختن فلسطین، این گام را بهعنوان مجازاتی برای تجاوز اسرائیل به غزه و کرانه باختری برمیدارند.
آنان میگویند این رهبران همزمان زیر فشارهای داخلی گوناگون در کشورهای خود هستند، از یکسو فشار گروههای طرفدار اسرائیل با پیوند به احزاب حاکم، و از سوی دیگر افزایش فریادهای مردمی برای اقدام دولتها و توقف نسلکشی.
ابو راس افزود: «این اتفاق اکنون رخ میدهد به دلیل افزایش فشارهای داخلی بر دولتهای مرکز-چپ. این واکنشی آهسته و تدریجی است به یک جوش مداوم – یک نارضایتی فزاینده لیبرال – و این اقدامات باید بهعنوان راهی کمهزینه برای راضی کردن خواست مردم دیده شود. آنها دارند آبروی خود را حفظ میکنند.»
در ژوئیه، نخستوزیر بریتانیا کیر استارمر گفته بود که فلسطین را بهرسمیت خواهد شناخت مگر آنکه اسرائیل «گامهای اساسی» برای پایان جنگ در غزه بردارد.
او یکشنبه تأکید کرد که این بهرسمیت شناختن پاسخی به واقعیتهای سیاسی امروز اسرائیل و فلسطین است.
استارمر گفت: «این برای پیشبرد آن هدف است. اکنون این کار انجام شد زیرا من بهویژه نگرانم که ایده راهحل دو کشور بیش از هر زمان دیگری دور از دسترس به نظر میرسد.»
استرالیا نیز این بهرسمیت شناختن را مشروط کرد. نخستوزیر آنتونی آلبانیزی گفت: «گامهای بعدی، از جمله برقراری روابط دیپلماتیک و گشایش سفارتها، پس از آن در نظر گرفته خواهد شد که تشکیلات خودگردان فلسطین پیشرفت بیشتری در اصلاحات داشته باشد.»
یک قرن و هشت سال پیش، دولت بریتانیا اعلامیه بالفور را امضا کرد و حمایت خود را از ایجاد «خانه ملی برای مردم یهود» در سرزمین فلسطین اعلام کرد.
بریتانیا تاریخی طولانی در همسویی با اسرائیل علیه فلسطینیان داشته است، بنابراین بهرسمیت شناختن کشور فلسطین، بهنوعی، اذعان به نقش بریتانیا در آوارگی و سلب مالکیت از مردم فلسطین نیز هست.
دیوید لمی، وزیر خارجه بریتانیا، در ژوئیه در سازمان ملل گفت: «بریتانیا بار مسئولیتی ویژه دارد که از راهحل دو کشور حمایت کند.»
با وجود نمادگرایی تاریخی، تحلیلگران متقاعد نشدهاند که آینده متفاوت از صد سال گذشته باشد.
ابو راس گفت: «حتی اگر فلسطین توسط همه کشورهای جهان بهرسمیت شناخته شود، برای فلسطینیان چیز زیادی تغییر نخواهد کرد، مگر اینکه اشغال اسرائیل برچیده شود. فشار بینالمللی در اینجا نقش دارد، اما باید فراتر از صرفاً بهرسمیت شناختن برود، از جمله تحریمها، قطع روابط دیپلماتیک، محاکمه جنایتکاران جنگی و تحریمهای فرهنگی.»