بازگشت ولیعهد عربستان به آمریکا پس از چند سال انزوای دیپلماتیک

ایرنا/ یک رسانه آمریکایی دیدار محمد بن‌سلمان با دونالد ترامپ را تلاشی از سوی ولیعهد سعودی برای بازگشت به صحنه بین‌المللی توصیف کرده است؛ اقدامی که از نگاه برخی نشانه‌ای از اصلاح‌طلبی و آینده‌نگری اوست و از نگاه برخی دیگر یادآور چهره‌ای دیکتاتور تلقی می‌شود.

شبکه تلویزیونی ان بی سی نیوز آمریکا روز سه شنبه در گزارشی افزود: بن‌سلمان ۴۰ ساله، پس از قتل جمال خاشقچی روزنامه‌نگار منتقد حکومت عربستان در سال ۲۰۱۸ (۱۳۹۷ خورشیدی)، به چهره‌ای منفور در سطح جهانی بدل شد. ترامپ در آن سال از دولت سعودی دفاع کرد، حتی پس از آنکه سازمان سیا نتیجه گرفت این قتل به دستور مستقیم ولیعهد انجام شده است.
جو بایدن رئیس‌جمهور وقت آمریکا در سال ۲۰۲۲ (۱۴۰۱ خورشیدی) به عربستان سفر کرد و با بن‌سلمان به گرمی ارتباط گرفت. تصویر دست دادن نمادین بایدن با بن سلمان جنجال زیادی به‌پا کرد، زیرا بسیاری از رهبران جهان، ولیعهد عربستان را طرد کرده بودند. بن‌سلمان در سال ۲۰۱۹ (۱۳۹۸ خورشیدی) گفته بود مسئولیت کامل قتل خاشقجی را به‌دلیل وقوع آن در دوران مسئولیتش می‌پذیرد، اما دستور مستقیم قتل را رد کرد.
سفر روز سه‌شنبه او، نخستین سفر در دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، به‌طور گسترده نشانه‌ای از پذیرش دوباره در عرصه دیپلماتیک تلقی می‌شود.
مایکل واحد حنا مدیر برنامه آمریکا در «گروه بحران بین‌المللی» به ان بی سی نیوز گفت: «بن سلمان اکنون چهره‌ای متفاوت است. البته پرسش‌ها درباره شیوه حکومت و سرکوب داخلی همچنان باقی است، اما این لحظه‌ای متفاوت و نمادین است. او در مرکز آن چیزی قرار دارد که دولت فعلی آمریکا می‌خواهد در منطقه انجام دهد.»

---

بازار

---

بر پای این گزارش، ترامپ و بن‌سلمان قرار است توافق‌های اقتصادی و دفاعی امضا کنند.
یک مقام کاخ سفید به شبکه ان بی سی گفت حتی پیش از ورود ولیعهد به آمریکا، ترامپ در مراسمی در دفتر کاخ سفید اعلام کرده، آماده است فروش جنگنده‌های رادارگریز اف ۳۵ به عربستان را تایید کند؛ اقدامی بحث‌برانگیز که می‌تواند موازنه قدرت در خاورمیانه را تغییر دهد، جایی که اسرائیل تاکنون تنها دریافت‌کننده این فناوری پیشرفته بوده است.
با این حال، تحلیلگران می‌گویند این اعلام فروش به معنای دریافت فوری اف ۳۵ توسط عربستان نیست. اندرو لبر پژوهشگر اندیشکده کارنگی، یادآور شد که توافق مشابهی با امارات به‌دلیل نگرانی‌های آمریکا درباره برتری نظامی اسرائیل و احتمال انتقال فناوری به چین شکست خورد.
احتمال عادی‌سازی روابط عربستان با اسرائیل نیز بخشی کلیدی از مذاکرات خواهد بود. ترامپ امیدوار است ریاض به توافق سازش برای عادی سازی روابط اسرائیل با کشورهای عربی موسوم به «پیمان ابراهیم» بپیوندد؛ توافقی که در سال ۲۰۲۰ (۱۳۹۹ خورشیدی) با میانجیگری آمریکا چند کشور منطقه را به برقراری روابط رسمی با اسرائیل سوق داد.
اما کارشناسان نسبت به تحقق سریع این امر تردید دارند. فواز جرجس استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه اقتصاد لندن، گفت: «خطر برای بن‌سلمان بسیار بالاست، زیرا عربستان تأکید کرده است بدون تعهد اسرائیل به مسیر تشکیل کشور فلسطینی، چنین اقدامی ممکن نیست.»
حتی اگر ولیعهد اعلام رسمی روابط با اسرائیل را به تعویق بیاندازد، نزد ترامپ جایگاه ویژه‌ای یافته است؛ چرا که در برقراری آتش‌بس میان اسرائیل و حماس نقش داشته است. انتظار می‌رود در سفر او توافق‌های متعددی اعلام شود، از جمله سرمایه‌گذاری چند میلیارد دلاری عربستان در زیرساخت هوش مصنوعی آمریکا، همکاری در انرژی هسته‌ای غیرنظامی و اجرای تعهد سرمایه‌گذاری ۶۰۰ میلیارد دلاری سعودی‌ها.
با این حال، منتقدان بارها درباره آمیختگی منافع شخصی ترامپ با دیپلماسی هشدار داده‌اند. املاک او میزبان مسابقات گلف «لیو» با حمایت سعودی‌ها بوده و گزارش نیویورک تایمز از بررسی یک قرارداد بزرگ املاک میان سازمان ترامپ و عربستان خبر داده است.
گروه‌های حقوق بشری نیز خواستار فشار بر ریاض به‌دلیل کارنامه ضعیف آن در زمینه حقوق بشر هستند. گزارش دیده بان حقوق بشر در اوت ۲۰۲۵ (مرداد ۱۴۰۴) از «افزایش بی‌سابقه» اعدام‌ها خبر داد؛ ۲۴۱ نفر تا پنجم اوت در عربستان اعدام شده‌اند.
در عین حال، برخی محدودیت‌ها علیه زنان کاهش یافته و بن‌سلمان تلاش کرده جامعه را به روی سرگرمی‌های غربی باز کند؛ از مسابقات بوکس یو اف سی گرفته تا جشنواره‌های کمدی. با این وجود، حضور کمدین‌هایی چون لوئی سی.کی. و بیل بر در ریاض با انتقادهای شدید همراه شد.
مایکل واحد حنا در پایان گفت: «این اصلاحات سیاسی به معنای ایجاد فضای واقعی برای سیاست نیست اما او جامعه سعودی را به‌طور بنیادین تغییر داده و نقش نهادهای مذهبی را دگرگون کرده است. تغییرات اجتماعی عظیمی رخ داده، بخشی به این دلیل که او بدون محدودیت جدی عمل می‌کند.»
برنی سندرز سناتور ترقی خواه مستقل آمریکایی نیز درباره سفر بن سلمان تصریح کرد: : ترامپ از محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، در کاخ سفید استقبال می‌کند. این دیکتاتوری است که یک روزنامه نگار آمریکایی را به دلیل انتقاد از خانواده سلطنتی عربستان به قتل رساند. متاسفانه، ما رئیس جمهوری داریم که مدل سعودی - یک حکومت استبدادی که توسط یک خانواده تریلیونر اداره می‌شود - را به دموکراسی ترجیح می‌دهد.

🔹"آخرین خبر" در روبیکا
🔹"آخرین خبر" در ایتا
🔹"آخرین خبر" در بله