شکستن تابوها؛ دیدار با رهبر سابق القاعده

دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

 دیروز چهارشنبه دومین روز از سفر خاورمیانه‌ای دونالد ترامپ با اتفاقاتی غیرمنتظره همراه بود. غیر از قرارداد ۶۰۰میلیارد دلاری با عربستان که می‌تواند به یک‌تریلیون دلار هم برسد (دنیای‌اقتصاد در گزارش «فرش بنفش برای سرمایه» در تاریخ ۲۴اردیبهشت ماه به تفصیل به آن پرداخته بود) و همزمان بزرگ‌ترین قرارداد تسلیحاتی با عربستان به ارزش ۱۴۲میلیارد دلار، باید به برگزاری دیدار مشترک بین ترامپ و رئیس‌جمهور جدید سوریه «احمد الشرع» و برگزاری اجلاس مشترک ترامپ با رهبران کشورهای حاشیه خلیج‌فارس اشاره کرد که در نوع خود بی‌سابقه بود.
 
ترامپ در سخنانی پیش از این دو دیدار مهم از «آغاز عصر طلایی خاورمیانه» سخن گفته بود. در دیداری که بین دونالد ترامپ، الشرع و بن‌سلمان برگزار شد یک مهمان نیز حضور آنلاین داشت و او کسی نبود جز رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه. در این جلسه قرار شد که گفت‌وگوهای آمریکا و سوریه با میزبانی ترکیه، امروز در آنکارا بین وزرای خارجه سه کشور ادامه یابد.

شکستن تابوها: دیدار با رهبر سابق القاعده
رئیس‌جمهور آمریکا ید طولایی در شکستن تابوها دارد. اگر ترامپ در دور اول ریاست‌جمهوری خود با سفر به کره‌شمالی بزرگ‌ترین تابو در روابط خارجی آمریکا را در جریان دیدار با «کیم جونگ اون» رهبر کره‌شمالی شکست، این‌بار در سفر به عربستان با احمد الشرع (ابومحمد الجولانی سابق)، رئیس‌جمهور جدید سوریه که پیش از این رهبر سابق القاعده بود و روزگاری در فهرست سیاه آمریکا قرار داشت و جایزه‌ای ۱۰میلیون دلاری برای سرش تعیین شده بود، دیدار کرد. ترامپ پیش از سفر به ریاض بارها از یک خبر بزرگ، یک شگفتی و غیره خبر داده و رسانه‌ها به گمانه‌زنی‌هایی پرداخته بودند.

ترامپ پیش از دیدار با الشرع، به درخواست بن سلمان تحریم‌های آمریکا علیه سوریه را لغو کرده بود .دیدار ۳۳دقیقه‌ای با الشرع از جهت مقبولیت بین‌المللی و جایگاه دولت جدید سوریه اهمیت فراوانی دارد و برای احمد الشرع که سابقه فرماندهی نیروهای القاعده را دارد، بسیار تعیین‌کننده است. در همین حال، وزارت خارجه آمریکا در توییتی نوشت که «دولت ترامپ از قلب خاورمیانه فرصتی واقعی به سوریه داده است.» پیش از این، منابع آگاه خبر داده بودند که احمد الشرع شخصا خواستار برگزاری این دیدار با رئیس‌جمهوری آمریکا شده است. این منابع همچنین این گمانه را مطرح کرده بودند که رئیس‌جمهوری سوریه ممکن است در این دیدار، پیشنهاد معامله‌ای در حوزه معادن مشابه توافق اوکراین را مطرح کند. همچنین احتمال داده شده که او در ازای کاهش یا لغو تحریم‌ها، برخی امتیازها را نیز به دولت آمریکا ارائه دهد. با این حال، کاخ سفید پس از دیدار ترامپ با الشرع، در بیانیه‌ای نوشت: «ترامپ از جولانی خواست تا روابط خود را با اسرائیل عادی‌ کند و گروه‌های فلسطینی را از خاک سوریه بیرون براند.»

«جیمز بیز» و «هاشم اهل برا» در گزارشی برای الجزیره این دیدار را «تحول» و «پیشرفتی چشم‌گیر» برای سوریه خواندند. به دنبال دیدار رؤسای‌جمهور سوریه و آمریکا، ارزش لیر سوریه در یک ساعت ۳۰درصد افزایش یافت. خبرگزاری آناتولی نوشت، پس از دیدار ترامپ - الشرع با میانجی‌گری بن‌سلمان، اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه هم به یک نشست آنلاین با ترامپ، الشرع و بن سلمان ملحق شد و از تلاش‌های بن‌سلمان تشکر کرد. اردوغان در این نشست آنلاین از اقدام آمریکا برای لغو تحریم‌های سوریه نیز قدردانی کرد.

«ندیم ابراهیم» برای سی‌ان‌ان نوشت، ۶ماه پیش، احمد الشرع جهادگری بود که برای سرش ۱۰میلیون دلار جایزه تعیین شده بود. این رهبر سابق «جبهه النصره» و رهبر فعلی «تحریر الشام» ۶ ماه پیش در مخیله‌اش نمی‌گنجید که رئیس‌جمهوری سوریه خواهد شد و روزی با رئیس‌جمهور آمریکا دیدار خواهد کرد. او از زمان به قدرت رسیدن، لباس نظامی را با کت و شلوار عوض کرد و یک تلاش گسترده دیپلماتیک را برای احیای وجهه خود و لغو تحریم‌ها علیه کشورش آغاز کرد. در ماه دسامبر، پس از سفر یک هیات عالی‌رتبه آمریکایی به دمشق، جایزه ۱۰میلیون دلاری دیرینه برای سر الشرع لغو شد. اکنون به نظر می‌رسد بزرگ‌ترین شگفتی سفر خاورمیانه‌ای ترامپ دیدار با الشرع و لغو تحریم‌ها علیه سوریه بود. «عمران خان» در گزارشی برای الجزیره نوشت که این نخستین دیدار بین رؤسای‌جمهور سوریه و آمریکا پس از ۲۵سال است. او نوشت این دیدار ۳۳دقیقه‌ای بیش از آنچه انتظار می‌رفت، طول کشید.

---

بازار

---

اما دومین شگفتی سفر ترامپ دیدار با رهبران کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در ریاض بود. سران امارات، کویت، عمان، بحرین و قطر به همراه هیات‌های نمایندگی عالی‌رتبه سیاسی و امنیتی دیروز چهارشنبه ۲۴اردیبهشت برای شرکت در اجلاس شورای همکاری خلیج‌فارس با حضور دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده وارد ریاض، پایتخت عربستان سعودی شدند. رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا در سخنرانی خود در نشست سران کشورهای خلیج‌فارس و آمریکا در ریاض، با ابراز خرسندی از حضور خود در سعودی گفت: «گذراندن ۲روز در سعودی برای من افتخار بزرگی است.» در این نشست که به میزبانی بن‌سلمان برگزار شد رهبران عرب در حضور رئیس‌جمهور آمریکا تحولات منطقه از غزه، یمن، سوریه و موضوعات دیگر را مورد بررسی قرار دادند. ترامپ در این نشست از مشارکت سازنده کشورهای عربی در تلاش برای پایان دادن به جنگ غزه تشکر کرد و از وحدت و پیشرفت و ترقی منطقه سخن گفت.

امیر کویت، در نشست سران کشورهای خلیج‌فارس و آمریکا در ریاض از تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا برای رفع تحریم‌ها از سوریه استقبال کرد. وی همچنین بر ضرورت حل مساله فلسطین تاکید کرد و گفت: «ما بر ضرورت تشکیل دولت فلسطینی بر اساس طرح صلح عربی تاکید داریم.» سعد بن‌طارق آل‌سعید، نماینده سلطنت عمان در نشست سران کشورهای خلیج فارس و آمریکا در ریاض گفت: «صلح فراگیر تنها از طریق تشکیل دولت فلسطینی محقق می‌شود.» او همچنین از «سیاست دیپلماتیک ترامپ» در تشویق «گفت‌وگوی سازنده» قدردانی کرد و «فضای مثبت گفت‌وگو بین آمریکا و ایران» را مورد استقبال قرار داد. جاسم محمد البدیوی، دبیرکل شورای همکاری خلیج‌فارس در نشست سران کشورهای خلیج‌فارس و آمریکا در ریاض گفت: «از تصمیم رئیس‌جمهور دونالد ترامپ برای رفع تحریم‌ها از سوریه که از ریاض اعلام شد، استقبال می‌کنیم.» دبیرکل شورای همکاری خلیج‌فارس در ادامه، بر موضع ثابت این شورا در حمایت از مردم فلسطین تاکید کرد و گفت: «موضع ما در حمایت از مردم فلسطین ثابت است و امیدواریم مذاکرات آتش‌بس در غزه موفقیت‌آمیز باشد.» او از تلاش‌های بن‌سلمان در کمک به مردم سوریه هم تشکر کرد.

ورود به «عصر طلایی»
«استفن کولینسون» در تحلیلی برای سی‌ان‌ان سفر ترامپ به منطقه را از جنبه‌ای دیگر بررسی کرد. او ضمن روایت استقبال عربستان از ترامپ و آنچه در دو روز اقامت ترامپ در ریاض گذشت می‌نویسد، ترامپ در سخنرانی خود در ریاض گفت: «ما عصر طلایی آمریکا را آغاز کرده‌ایم. عصر طلایی خاورمیانه می‌تواند درست در کنار ما پیش برود.» وی افزود: جذب صدها میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی نشان می‌دهد که شعار «اول آمریکا» به همان اندازه که یک «سیاست خارجی» است، یک «استراتژی اقتصادی» نیز هست. او بر این باور است که دیدار و معاشرت ترامپ با رهبران مستبد نشان می‌دهد که مرز بین سیاست و ثروت شخصی مبهم است و همین باعث احساس راحتی ترامپ می‌شود. این سفر همچنین تایید ضمنی معاملات تجاری است که اعضای خانواده در کشورهای مسیر او منعقد کرده‌اند. اما توجه بیش از حد ترامپ به کشورهای خلیج‌فارس، ظهور این منطقه و تبدیل آن به یک منطقه دارای قدرت ژئوپلیتیک و اقتصادی را نیز برجسته می‌کند. ترامپ در جست‌وجوی سرمایه‌گذاری چند تریلیون دلاری از سوی کشورهای خلیج‌فارس است.

تحولاتی که توسط میزبانانش ایجاد شده است، توجه او را جلب کرد. آنها با تکیه بر صندوق‌های ثروت ملی، در حال ایجاد انقلابی در ورزش و هنر و اقتصاد هستند. اعراب شهرهای مدرن، خطوط حمل‌ونقل و استادیوم‌های بزرگی می‌سازند تا آینده خود را در زمان اتمام منابع کربن تضمین کنند. قطر در سال۲۰۲۲ میزبان جام جهانی فیفا بود؛ هرچند در مورد آن اما و اگرهایی مطرح بود. عربستان سعودی ولخرجی‌هایی را برای تامین مالی تیم‌ها و لیگ‌های ورزشی آغاز کرد. در یک بازی دوگانه سیاست و ورزش، یک لیگ گلف حرفه‌ای تاسیس و رویدادهایی را در استراحتگاه‌های ترامپ برگزار کرد.

ترامپ پس از عربستان ابتدا به قطر و سپس امارات خواهد رفت. آن بازی «قدرت» و «ژئوپلیتیک» در قطر جلوه آشکارتری دارد. این کشور کوچک، کوچک‌تر از کانکتیکت و با حدود ۳میلیون نفر جمعیت، اکنون به نقطه اتکای دیپلماسی تبدیل شده است. قطر که میزبان سفر ترامپ پس از عربستان است خود را در نگاه رهبران آمریکا به‌عنوان «کشوری ضروری» شناسانده است. این کشور کوچک با طرف‌های متخاصم منطقه‌ای و بین‌المللی و با گروه‌هایی مانند حماس، حزب‌الله، طالبان و...پیوند دارد و نقشی مهم در دیپلماسی خارجی آمریکا یافته است. اکنون خاورمیانه عربی می‌رود که به قطب مهمی از «دیپلماسی» و «اقتصاد» تبدیل شود؛ قطبی که می‌تواند نقش چشم‌گیری در شعار «اول آمریکا»ی ترامپ داشته باشد.

ترامپ وارد قطر شد
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا دیروز چهارشنبه پس از دیدار با الشرع و حضور در نشست رهبران کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در ریاض وارد قطر شد. ترامپ حدود ساعت ۲ بعدازظهر به وقت محلی در فرودگاه بین‌المللی حمد در دوحه به زمین نشست. تعدادی جنگنده اف-۱۵ هواپیمای ریاست‌جمهوری را در ورود به حریم هوایی قطر اسکورت کردند. ترامپ امروز پنج‌شنبه وارد امارات می‌شود. شیخ تمیم بن‌حمد آل‌ثانی، امیر قطر هنگام پیاده شدن ترامپ از هواپیمای ریاست‌جمهوری در دوحه، با او ملاقات کرد. دو رهبر از فرش قرمز عبور و قبل از سوار شدن ترامپ به وسیله نقلیه اش، لحظاتی با یکدیگر گفت‌وگو کردند.

«سلطان برکات»، استاد سیاست عمومی در دانشگاه حمد بن‌خلیفه می‌گوید اظهارات ترامپ در عربستان مبنی بر اینکه ایالات متحده دیگر علاقه‌ای به مداخله در امور داخلی کشورهای عربی ندارد، نشان‌دهنده «فاصله گرفتن از سیاست خارجی مبتنی بر ارزش‌ها» است که مدت‌هاست مشخصه سیاست واشنگتن بوده است. برکات به الجزیره گفت: «ترامپ دیگر نگران دموکراتیزاسیون و حقوق بشر نیست. تمام این مسائلی که در طول بهار عربی توجه زیادی به آنها شد، اکنون پشت سر ما هستند.» وی افزود: «رئیس‌جمهور ایالات متحده از معامله و انجام معاملات صرفا در حوزه اقتصاد خوشحال است. باورنکردنی است که به این مرحله رسیده‌ایم.»

به نوشته الجزیره، دو رهبر در «دیوان امیری» کنار هم نشسته و سخنان افتتاحیه را ایراد کردند. امیر قطر گفت که از این دیدار که می‌تواند روابط ایالات متحده و قطر را در همه زمینه‌ها - از سرمایه‌گذاری گرفته تا انرژی و همکاری نظامی - تقویت کند، «بسیار هیجان‌زده» است. او همچنین بر فرصت «برقراری صلح در منطقه» تاکید کرد. امیر قطر گفت: «رئیس‌جمهور ترامپ، من سال‌هاست که شما را می‌شناسم. می‌دانم که شما مرد صلح هستید. می‌دانم که شما می‌خواهید صلح را به این منطقه بیاورید... امیدواریم که این‌بار بتوانیم کار عاقلانه‌ای انجام دهیم و صلح را برقرار کنیم.» ترامپ هم از امیر قطر به خاطر «این دوستی زیبا» قدردانی کرد.

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar