جنگ قدرت بی‌سابقه در تل‌آویو

اکو ايران

بروزرسانی 1404/05/19 - 14:55

اکو ایران/متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

یک هفته‌ پر از نشت اطلاعات و حملات لفظی، شکاف میان رهبری سیاسی و نظامی اسرائیل را آشکار کرد.

حتی با در نظر گرفتن طبیعت تند و پرتنش فضای سیاسی در اسرائیل، هفته‌ای که با جدال میان بنیامین نتانیاهو و رئیس ارتش منتخب او، ایال زمیر، گذشت، کم‌سابقه بود.

تلاش برای کودتا
در طول چندین روز نشت هماهنگ‌شده اطلاعات و حملات لفظی علنی، نتانیاهو و زمیر بر سر طرح نخست‌وزیر برای گسترش عملیات اسرائیل در غزه، قرار دادن آن تحت کنترل کامل اسرائیل و در عمل اشغال مجدد کل این باریکه با جمعیتی ۲٫۱ میلیونی، درگیر شدند.

وزرای کابینه به‌طور علنی به ارتش یادآوری کردند که باید از دستورات تبعیت کند. زمیر در بیانیه‌ای کوتاه اختلاف نظر را «بخشی جدایی‌ناپذیر از تاریخ ملت یهود» خواند و حتی پسر نتانیاهو، فرمانده ارتش را به تلاش برای «کودتا» متهم کرد.

به نوشته فایننشال تایمز، در نهایت، پس از جلسه‌ای داغ و ۱۰ ساعته در کابینه امنیتی اسرائیل که صبح جمعه پایان یافت، نتانیاهو با استفاده از اختیارات خود، بر ژنرال چهارشانه فائق آمد و به ارتش اسرائیل دستور داد برای «یورش» به شهر غزه آماده شوند، با وجود هشدار ارتش مبنی بر اینکه این اقدام، ارتش خسته را بیش از حد تحت فشار قرار داده و جان اسرای اسرائیلی را به خطر می‌اندازد.

اما دفتر نتانیاهو گزینه محدودتری که زمیر و ارتش پیشنهاد داده بودند را نوعی تسلیم‌ شدن دانست، گزینه‌ای که به گفته آن‌ها «نه شکست حماس را به همراه خواهد داشت و نه بازگشت گروگان‌ها را».

سابقه مقاومت ارتش در برابر دستورات سیاسی
این نخستین بار نیست که رهبران سیاسی اسرائیل و فرماندهان ارتش به‌طور علنی با هم درگیر می‌شوند. مناخیم بگین در سال ۱۹۸۲، ۴۵ دقیقه تلاش کرد یک فرمانده تیپ را که از حمله به بیروت غربی سر باز می‌زد، متقاعد کند. فرمانده گفته بود: «دارم کودکان را می‌بینم». و در نهایت نخست‌وزیر او را از فرماندهی برکنار کرد.

ارتش اسرائیل پیش‌تر نیز در برابر درخواست‌های رهبران سیاسی مقاومت کرده بود، از جمله درخواست کابینه آریل شارون برای حمله به غزه در جریان انتفاضه دوم در اوایل دهه ۲۰۰۰، و همچنین طرح نتانیاهو برای حمله گسترده به تأسیسات هسته‌ای ایران بیش از یک دهه پیش.

اما در زمانی که انزوای بین‌المللی اسرائیل به دلیل عملکرد آن در جنگ ۲۲ ماهه غزه رو به افزایش است، این درگیری تازه می‌تواند شکاف‌های داخلی را عمیق‌تر کرده و اعتماد به نهادها را بیش از پیش تضعیف کند؛ آن هم در حالی که نتانیاهو می‌کوشد ارتش اسرائیل را برای منافع سیاسی خود به کار گیرد.

یک مقام ارشد امنیتی پیشین اسرائیل گفت: «سیاستمداران قبلاً به حرف ارتش گوش می‌دادند... از آن روزها اوضاع در اسرائیل تغییر کرده است. آن زمان سیاست‌زدگی بسیار کمتر بود... تحت این دولت، تغییرات تکتونیکی در جریان است.»

فضای اتهام‌زنی و فروپاشی اعتماد
جلسات کابینه اغلب به جر‌ و ‌بحث‌های پر‌سر‌و‌صدا تبدیل می‌شود؛ وزرای تندرو یکدیگر و نیروهای نظامی را به شکست‌خوردگی و خیانت متهم می‌کنند و در عین حال، برای کسب منافع سیاسی مکالمات خصوصی را به بیرون درز می‌دهند. با این حال، فضای اتهام‌زنی و فروپاشی اعتماد که پس از حمله غافلگیرکننده حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به اسرائیل به وجود آمد، با شکاف‌های سیاسی اسرائیل تشدید شده است.

نخست‌وزیر باسابقه تلاش کرده است تمام تقصیر این حمله - که بیشترین تلفات یهودیان از زمان هولوکاست بوده - را به گردن فرماندهان امنیتی بیندازد، در حالی که خود هیچ مسئولیتی را نپذیرفته است.

به گزارش نیویورک تایمز، دستیاران نتانیاهو حتی پیش از حضور یکی از روسای پیشین ستاد کل ارتش - که بعدها به دلیل شکست‌ها در ۷ اکتبر استعفا داد - در جلسات توجیهی، او را برای یافتن دستگاه شنود بازرسی بدنی کرده بودند.

نخست‌وزیر و متحدان ‌راست افراطی او در کابینه بارها گفته‌اند که هرگونه توقف درگیری پیش از دستیابی به «پیروزی کامل» بر حماس، تنها تضمین خواهد کرد که دیر یا زود این گروه دوباره علیه اسرائیل اقدام کند. متحدان راست‌گرای افراطی او همچنین از وابستگی سیاسی نتانیاهو به خود بهره‌برداری کرده‌اند تا ارتش اسرائیل را به اشغال غزه، اخراج فلسطینیان و اسکان مجدد در این باریکه وادار کنند.

دیدگاه متفاوت ژنرال‌های اسرائیلی
بسیاری از ژنرال‌های اسرائیلی، چه در حال خدمت و چه بازنشسته، دیدگاهی کاملاً متفاوت دارند. اوایل همین هفته، بیشتر فرماندهان پیشین نظامی و امنیتی زنده اسرائیل نامه‌ای امضا کردند که در آن استدلال شده بود حماس به شدت تضعیف شده و اسرائیل اکنون در موقعیتی قدرتمند قرار دارد که می‌تواند آتش‌بس را بپذیرد و به جنگ پایان دهد.

زمیر، که از ماه مارس مسئولیت خود را بر عهده گرفته، در عوض طرحی را پیشنهاد کرده که یک روزنامه‌نگار اسرائیلی آن را «محاصره و فرسایش» نامیده است؛ طرحی که در آن ارتش اسرائیل، باقیمانده مناطق تحت کنترل حماس را محاصره کرده و حملات و یورش‌های هدفمند انجام می‌دهد.

تظاهرکنندگان مخالف کابینه در تل‌آویو
حامیان او مرتباً با رسانه‌های اسرائیلی گفت‌وگو کردند و مقاومت او در برابر طرح نتانیاهو را تلاشی برای حفظ توان ارتش خسته و کاهش خطر برای ۲۰ اسیر زنده اسرائیلی که هنوز در دست حماس هستند، توصیف کردند. به گفته آن‌ها، این رویکرد همچنین امکان دستیابی به آتش‌بسی را باز نگه می‌دارد که در آن، این اسرا و همچنین اجساد ۳۰ گروگان دیگر به اسرائیل بازگردانده شوند.

طبق گزارش‌هایی که به روزنامه‌های اسرائیلی درز کرده، زمیر در جلسه کابینه امنیتی هشدار داده که اگر آن‌ها دستور اجرای طرح نتانیاهو را به ارتش بدهند، باید آزادی گروگان‌ها از اهداف جنگ حذف کنند. حتی در رسانه‌ها زمزمه‌هایی به گوش می‌رسد مبنی بر اینکه رئیس ستاد ارتش ممکن است در صورت صدور دستور انجام اقداماتی که آن‌ها را مغایر با امنیت ملی می‌داند، استعفا دهد، شایعه‌هایی که زمیر تاکنون آن‌ها را علناً رد نکرده است

یک فرد آگاه به دیدگاه‌های تل‌آویو گفت: «وقتی درباره یک عملیات، تبلیغات و درز اطلاعات بیش از حد وجود دارد، از جمله بیان اختلافات بین دولت و ارتش، آن وقت می‌دانید که ملاحظات [سیاسی] دیگری در پشت پرده جریان دارد.»

برای فلسطینی‌ها، که تاکنون ۶۰ هزار نفر از آن‌ها در حملات اسرائیل کشته شده‌اند، خطرات به شدت بالاست. یورش به شهر غزه می‌تواند منجر به تخلیه اجباری حداکثر یک میلیون غیرنظامی شود که بسیاری از آن‌ها پیش‌تر چندین بار آواره شده‌اند، و بحران انسانی را که بخش بزرگی از جمعیت را به مرز قحطی کشانده، عمیق‌تر کند.

هنوز وقت هست
در نهایت، اختلاف نظر در داخل اسرائیل بر سر گام‌های بعدی در غزه احتمالاً به این زودی پایان نخواهد یافت، زیرا تا تصمیم برای آغاز حمله به شهر غزه هنوز چند هفته باقی مانده، که به گفته زوهر پالت، مقام ارشد پیشین وزارت دفاع و موساد، این زمان برای ارتش اسرائیل کافی است تا شکل و چارچوب این اقدام را تحت تأثیر قرار دهد.

او گفت: «دستور دولت به ارتش، با تأکید بر عبارت “آماده‌سازی برای تصرف”، زمان و فضای لازم را فراهم می‌کند تا عوامل بسیاری بر این اقدام تأثیر بگذارند. برای ارتش زمان وجود دارد تا بر [تصمیم] تأثیر بگذارد، برای جامعه جهانی - به‌ویژه ایالات متحده و جهان عرب میانه‌رو - نیز زمان وجود دارد تا تأثیرگذار باشد، از جمله برای از سرگیری مذاکرات بر سر یک توافق.»