برگزیده

ناتو آماده برخورد سخت با روسیه می‌شود؟

اکو ايران

بروزرسانی 1404/07/04 - 09:30

اکو ایران/متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

متحدان ناتو بر سر این موضوع که آیا ائتلاف باید به‌عنوان یک سیاست رسمی شلیک به جنگنده‌های روسی که وارد حریم هوایی ناتو می‌شوند را در دستور کار قرار دهد یا نه، دچار اختلاف شده‌اند. برخی کشورها از جمله ایالات متحده، لهستان و کشورهای حوزه بالتیک تأکید کرده‌اند که تجاوزهای بعدی باید با اقدام نظامی پاسخ داده شود، در حالی که برخی دیگر، از جمله آلمان، خواستار خویشتنداری بیشتر هستند.

این موضوع در نشست اضطراری پیمان آتلانتیک شمالی در روز سه‌شنبه مطرح شد؛ نشستی که به درخواست استونی و پس از آن برگزار شد که سه جنگنده روسی هفته گذشته به مدت ۱۲ دقیقه وارد حریم هوایی این کشور شده بودند.

به گزارش سی‌ان‌ان، نمایندگان چند کشور، از جمله لهستان و استونی، خواستار آن بودند که در بیانیه مشترک پس از نشست، به‌طور روشن ذکر شود که هرگونه نقض بعدی توسط روسیه حتی توسط هواپیماهای سرنشین‌دار، با واکنش نظامی مواجه خواهد شد. به گفته دو مقام آگاه ناتو، این اقدامی است که ناتو در صورت لزوم اختیار انجام آن را دارد.

اما آلمان و برخی کشورهای اروپای جنوبی خواستار حذف این بخش از بیانیه شدند، زیرا نگران بودند که این موضع بیش از حد تحریک‌آمیز باشد.

الکسیوس گرینکویچ، عالی‌ترین فرمانده نظامی آمریکا در اروپا که هم‌زمان فرمانده عالی متحدین اروپا در ناتو نیز هست، نیز در نشست به برخی کشورها هشدار داد و گفت که ورود جنگنده‌های روسی به استونی احتمالاً تصادفی بوده است، زیرا خلبانان روس تجربه کافی و آموزش مناسب ندارند.

در نهایت، بیانیه‌ای که با موافقت هر ۳۲ کشور عضو منتشر شد، موضعی میانه را اتخاذ کرد.

در بیانیه آمده است: ناتو و متحدان، مطابق با قوانین بین‌المللی، از تمامی ابزارهای نظامی و غیرنظامی لازم برای دفاع از خود و بازدارندگی در برابر تمامی تهدیدها از هر جهت استفاده خواهند کرد. ما همچنان در زمان، شیوه و حوزه‌ای که خودمان انتخاب می‌کنیم، پاسخ خواهیم داد.»

مقام‌های ناتو گفتند این حادثه نشان می‌دهد که رسیدن به اجماع در این موضوع تا چه اندازه دشوار خواهد بود؛ حتی در شرایطی که روسیه همچنان به گسترش حملات خود علیه اوکراین که بارها وارد خاک ناتو شده‌اند و همچنین به استقرار تجهیزات نظامی‌اش در نزدیکی اروپا ادامه می‌دهد. حتی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، که مدت‌ها تلاش کرده بود به روسیه «حسن‌نیت» نشان دهد، روز سه‌شنبه در پاسخ به این پرسش که آیا فکر می‌کند ناتو باید جنگنده‌های روسی متجاوز به حریم هوایی خود را سرنگون کند، گفت: «بله، همین‌طور است.»

شما هشدار گرفته‌اید
فقط در دو هفته گذشته، روسیه دست‌کم ۲۱ پهپاد به سمت لهستان پرتاب کرده که برخی از آن‌ها توسط جنگنده‌های ناتو سرنگون شدند؛ یک پهپاد تهاجمی روسیه وارد خاک رومانی شد؛ سه جنگنده روسی بدون مجوز و با فرستنده‌های خاموش وارد حریم هوایی استونی شدند؛ و یک هواپیمای نظامی روسیه در تعطیلات آخر هفته گذشته در ارتفاع پایین از بالای یک ناوچه نیروی دریایی آلمان در دریای بالتیک عبور کرد، موضوعی که بوریس پیستوریوس، وزیر دفاع آلمان، روز چهارشنبه فاش کرد.

نروژ نیز روز دوشنبه اعلام کرد که روسیه تنها در همین سال سه بار وارد حریم هوایی این کشور شده است، دو بار بر فراز دریا در نزدیکی واردو در شمال‌شرقی نروژ، و یک بار هم بر فراز منطقه‌ای خالی از سکنه در شهرستان فینمارک در شمال‌شرق این کشور.

هنوز مشخص نیست که همه این رخدادها عمدی بوده‌اند یا نه. به گزارش سی‌ان‌ان، مقام‌های ناتو، آمریکا و اروپا همچنان در حال بررسی این احتمال هستند که مثلاً ورود پهپاد روسی به خاک لهستان نتیجه اختلالات الکترونیکی اوکراین بوده باشد که مسیر آن‌ها را منحرف کرده است.

یکی از مقام‌های ناتو به سی‌ان‌ان گفت که آن‌ها اظهارنظر ترامپ را به‌عنوان فشار رئیس‌جمهوری آمریکا برای تغییر سیاست ناتو تلقی نمی‌کنند و معتقدند ناتو نباید چنین تغییری در سیاست‌هایش بدهد. این مقام در مورد سخنان ترامپ گفت: «این همان برداشت لحظه‌ای اوست.» او افزود: «از طرف ما، به این نقض‌ها با مهارت پاسخ داده‌ایم، در حالی‌که از طرف روسیه این نشانه بی‌کفایتی است. پس چرا باید آن‌ها را سرنگون کنیم؟»

اما برای چند کشور ناتو، به‌ویژه کشورهایی که در جناح شرقی این ائتلاف و نزدیک‌تر به روسیه قرار دارند، موضوع «عمدی یا غیرعمدی بودن» اهمیتی ندارد. آن‌ها معتقدند مسکو باید بابت رفتارهای روزبه‌روز بی‌پرواتر و خطرناک‌تر خود با عواقب جدی روبه‌رو شود.

رادک سیکورسکی، وزیر خارجه لهستان، روز دوشنبه در نشست اضطراری سازمان ملل گفت: «اگر بار دیگر یک موشک یا هواپیما بدون مجوز وارد حریم ما شود، چه عمدی و چه “به اشتباه" و سرنگون شود و لاشه آن روی خاک ناتو سقوط کند، لطفاً به اینجا نیایید و شکایت نکنید. شما هشدار گرفته‌اید.»

احتیاط به معنای بزدلی نیست
پتر پاول، رئیس‌جمهوری چک، نیز روز سه‌شنبه گفت: «ما باید واکنش مناسبی نشان دهیم، از جمله احتمالاً سرنگون کردن هواپیماهای روسی. آنچه در روزهای اخیر در لهستان و استونی رخ داده و آنچه چهار سال است در اوکراین ادامه دارد، به همه ما مربوط می‌شود. اگر کنار هم نایستیم، دیر یا زود برای ما هم اتفاق خواهد افتاد.»

یکی از مقام‌های ارشد ناتو به سی‌ان‌ان گفت او معتقد است روسیه در حال آزمایش نقاط ضعف دفاعی ناتو و جمع‌آوری اطلاعات درباره این است که ائتلاف تا چه حد حاضر است برای حفاظت از حریم هوایی خود پیش برود؛ نگرانی‌ای که بوریس پیستوریوس، وزیر دفاع آلمان، نیز روز سه‌شنبه بر آن تأکید کرد.

پیستوریوس گفت: «ورود پهپادها و جنگنده‌های روسی به عمق حریم هوایی لهستان و استونی و پرواز بر فراز یک ناوچه آلمانی در دریای بالتیک طی چند روز اخیر به‌روشنی نشان می‌دهد که روسیه عملاً با شدت و فراوانی فزاینده در حال آزمایش مرزها، از جمله مرزهای کشورهای عضو ناتو است.»

با این حال، بوریس پیستوریوس به‌شدت نسبت به گرفتار شدن در «دام تشدید تنش» روسیه هشدار داد و خواستار خویشتنداری در واکنش ناتو شد. او روز چهارشنبه گفت: «درخواست‌های بیهوده برای سرنگون کردن هر پرنده‌ای در آسمان مفید نیست. احتیاط به معنای بزدلی نیست، بلکه مسئولیت‌پذیری در قبال کشور خود و صلح در اروپا است.»

الکساندر استاب، رئیس‌جمهوری فنلاند، نیز به‌طور مشابه خواستار احتیاط شد و روز سه‌شنبه در مصاحبه‌ای با بلومبرگ به متحدان توصیه کرد «بیش از حد واکنش نشان ندهید، اما به‌اندازه کافی قاطع باشید، چون تنها چیزی که روسیه می‌فهمد، قدرت است.»

خطر بیشتر تشدید تنش
الکسیوس گرینکویچ، فرمانده ستاد فرماندهی اروپایی ایالات متحده که هم‌زمان فرمانده عالی ناتو در اروپا نیز هست، روز چهارشنبه به روزنامه لوموند فرانسه گفت که سرنگون کردن یک جنگنده سرنشین‌دار بسیار پرریسک‌تر از ساقط کردن یک پهپاد است.

او گفت: «تصمیم ساقط کردن یک پهپاد بدون سرنشین که وارد حریم هوایی می‌شود، بسیار ساده‌تر است. ما باید عواملی مانند محل حضور آن، این‌که هنگام سرنگونی زیر آن چه چیزی قرار دارد، میزان خطر برای مردم و این‌که چه تهدیدی ایجاد می‌کند را در نظر بگیریم.»

اما به گفته او، سرنگون کردن هواپیماهای سرنشین‌دار مانند جنگنده‌ها به‌وضوح «اگر درگیری به کشته‌شدن فردی در هر طرف منجر شود، خطر بسیار بیشتری برای تشدید تنش دارد.» او افزود: «می‌توانم بگویم که اگر تهدید واقعی از هر نوع وسیله پرنده‌ای؛ سرنشین‌دار یا بدون سرنشین، وجود داشته باشد، ما آماده‌ایم هر اقدامی را که لازم است برای دفاع از مردم‌مان انجام دهیم.»

گرینکویچ همچنین به رویکردهای متفاوت در داخل ناتو اشاره کرد و به لوموند گفت هر کشور عضو این ائتلاف انتظارات متفاوتی از زمان و نحوه مداخله تجهیزات ناتو دارد. او گفت برخی کشورها مانند لهستان خواستار «کاربرد بسیار گسترده» از دارایی‌های ناتو برای مقابله با تهدیدهای احتمالی هستند، اما «دیگر کشورها ارزیابی‌های متفاوتی دارند.»

گرینکویچ گفت: «ما با آن‌ها همکاری می‌کنیم تا مشخص کنیم پارامترها چیست. یعنی در چه شرایطی می‌خواهند ما وارد عمل شویم و چه زمانی ترجیح می‌دهند خودشان به‌صورت ملی اقدام کنند و چه زمانی به نام ناتو. بنابراین در هر کشور یکسان نیست، اما ما بسیار نزدیک با آن‌ها کار می‌کنیم تا مطمئن شویم تعداد محدودیت‌ها را تا حد امکان کاهش می‌دهیم، چون این موضوع بیشترین انعطاف‌پذیری تاکتیکی را در اختیار ما قرار می‌دهد.