برگزیده

کی برد؟ کی باخت؟

فرهيختگان

بروزرسانی 1404/07/03 - 22:15

فرهیختگان/متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

علی ملکی| محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، در یکی از مهم‌ترین گفت‌وگو‌های پساجنگ، پرده از ناگفته‌ها و زوایای کمتر شنیده‌شده جنگ ۱۲ روزه برداشت؛ روایتی که هم شامل جزئیات عملیات‌های «وعده صادق» است و هم به مرور ابعاد سیاسی و نظامی پشت‌پرده می‌پردازد. او در این گفت‌وگو چهارچوبی برای درک معماری امنیتی جدید ایران و جبهه مقاومت ترسیم کرد. قالیباف با اشاره به نقش مستقیم فرماندهی کل قوا، حضور تعیین‌کننده در میدان، تصویری از «بازدارندگی بازتولیدشده ایران» را ارائه کرد. او در بخش مهمی از روایتش به نامه «جی‌دی ونس» معاون رئیس‌جمهور آمریکا پرداخت؛ نامه‌ای که از طریق ویتکاف به عباس عراقچی تحویل شد و در آن، نماینده آمریکا صراحتاً اعلام کرده بود آماده است «در هر مکان و هر زمان» برای مذاکره با ایران و توقف جنگ حاضر شود. قالیباف این پیام را مهم‌ترین سند ضعف راهبردی دشمن دانست؛ جایی که برای نخستین‌بار به‌جای فشار و تهدید، خواستار پایان فوری جنگ شد. قالیباف معتقد است این نامه نقطه‌عطفی در روایت جنگ بود که نشان داد توان آتش ایران طرف مقابل را وادار به عقب‌نشینی کرده است.

نقش مستقیم فرماندهی کل قوا
قالیباف در بخش مهمی از صحبت‌های خود به جایگاه رهبری تأکید ویژه داشت. او صراحتاً گفت برخلاف برخی فضاسازی‌ها، دسترسی فرماندهان به رهبر انقلاب در جریان جنگ کامل و بی‌وقفه بود. رهبر انقلاب بلافاصله پس از شهادت فرماندهان ارشد، فرماندهان جایگزین را تعیین کردند و به‌صورت روزانه و منظم در جریان جزئیات میدانی و سیاسی قرار می‌گرفتند. ایشان همچنین به صورت حضوری تک‌تکشان را توجیه کردند.

این سطح از مدیریت مستقیم از دید قالیباف، نقطه‌ثقل انسجام ملی و نظامی بود؛ زیرا هم مانع ایجاد خلأ فرماندهی شد و هم مشروعیت تصمیمات میدانی را تثبیت کرد. او یادآور شد «فرمانده کل قوا با دقت تمام ابعاد دفاع و مدیریت کشور را هدایت کردند.» روایتی که نشان می‌دهد که برخلاف تبلیغات رسانه‌ای دشمن مبنی بر «انقطاع ارتباطی» یا «شوک فرماندهی»، ساختار دفاعی کشور به‌سرعت بازتولید شد.

نبرد ما فقط با اسرائیل نبود
یکی از مهم‌ترین بخش‌های سخنان قالیباف، توجه به ماهیت گسترده‌تر جنگ بود. او با اشاره به عملیات «وعده صادق۱» توضیح داد که پاسخ ایران به حمله به سفارت در دمشق، شامل شلیک بیش از ۱۵۰ موشک کروز و بالستیک و حدود ۲۰۰ پهپاد بود. اما اهمیت اصلی نه در اعداد و آمار، بلکه در ماهیت دشمن بود. قالیباف تأکید کرد جنگ ایران تنها با رژیم صهیونیستی نبود، بلکه «پیش از ورود به فضای سرزمین‌های اشغالی، با ناتو مواجه بودیم.» قالیباف گفت ۱۹۲ هواپیما در عملیات فعال بودند که بخشی از آن‌ها به ناتو، ازجمله انگلیس و فرانسه تعلق داشت. درواقع درگیری اخیر یک منازعه محدود نبود، بلکه تقابل مستقیم ایران با ساختار امنیتی غرب در غرب آسیا محسوب می‌شد. قالیباف همچنین بر اهمیت حضور ایران در سوریه تأکید کرد و گفت اگر نیرو‌های ایرانی همچنان در خاک سوریه فعال بودند، حمله اخیر اسرائیل به خاک ایران اساساً رخ نمی‌داد و پاسخ در همان جغرافیا داده می‌شد.

پیام ونس به عراقچی برای توقف آتش
یکی از نکات کلیدی در روایت قالیباف، اشاره به پیام «ونس» به سیدعباس عراقچی بود. به گفته او ونس به‌صورت مکتوب از طریق ویتکاف پیامی فرستاده و آمادگی خود را برای ملاقات در هر مکان به‌منظور توقف جنگ اعلام کرده بود. اهمیت راهبردی این موضوع در آن است که توان بازدارندگی ایران، طرف مقابل را وادار به اعلام توقف جنگ کرد. به عبارت دیگر، در شرایطی که غرب همواره در موضع «فشار» ظاهر می‌شد، این بار پیام توقف جنگ را صادر کرد. قالیباف این پیام را نشانه‌ای از موفقیت قدرت آتش ایران و دستاورد‌های جبهه مقاومت دانست.

در زمان نه اما در شیوه حمله غافلگیر شدیم
قالیباف اذعان کرد ایران انتظار حمله اسرائیل را داشت، اما غافلگیری در «شیوه» آن رخ داد. دشمن با هدف قراردادن رادار‌ها و مراکز فرماندهی، موفق شد تعدادی از فرماندهان ارشد ازجمله رئیس ستاد کل، فرمانده قرارگاه خاتم، فرمانده هوافضا و فرمانده موشکی را به شهادت برساند. او این مسئله را یک ضعف دانست که باید به‌صورت جدی بررسی شود. به‌گفته قالیباف، حذف فرماندهان باعث شد موج اول پاسخ ایران با تأخیر مواجه شود. قالیباف صراحتاً گفت: «اگر فرماندهان حذف نشده بودند، موج اول پاسخ‌های ما از همان ساعت ۴ صبح با ۲۰۰ موشک آغاز می‌شد.» درنتیجه، وقفه‌ای بین ساعت ۳ تا ۱۰ صبح ایجاد شد تا جانشینان مشخص شوند.

بیشتر آسیب‌ها محصول نفوذ فناورانه بود نه انسانی
قالیباف در ادامه به بحث نفوذ پرداخت و تأکید کرد بخش مهمی از آسیب‌های ایران در جنگ اخیر نه به دلیل نفوذ انسانی، بلکه به‌خاطر «نفوذ فناوری» بود. او گفت در جلسه غیرعلنی مجلس با حضور وزیر اطلاعات و رئیس سازمان اطلاعات سپاه، این موضوع به‌طور کامل بررسی شده و حساسیت‌ها افزایش یافته است. این سخنان نشان می‌دهد که از دید مدیریت جنگ، نیاز مبرمی به بازسازی زیرساخت‌های فنی و دفاعی وجود دارد، به‌ویژه در حوزه خرید جنگنده و تقویت سامانه‌های پدافندی. قالیباف با اشاره به ماجرای انفجار پیجر‌ها توضیح داد که بخشی از تأخیر‌ها به طراحی و جنبه‌های فنی بازمی‌گشت و یادآوری کرد تلاش شده تجربه مشکلات مشابه با پیجر‌ها در موشک‌های ایرانی تکرار نشود.

بئرالسبع زیر موشک
قالیباف با افتخار از عملیات «وعده صادق۳» یاد کرد و آن را نماد تسلط تکنیکی و تاکتیکی ایران دانست. او گفت در این عملیات، موشک‌های ایران از شب اول تا شب هفتم با طراحی‌های متفاوت شلیک شدند و در روز آخر، «زمان برای ما اهمیتی نداشت.» نماد این عملیات، شلیک یک موشک به «بئر السبع» بود؛ منطقه‌ای که قالیباف آن را «مهم‌ترین نقطه برای رژیم صهیونیستی» توصیف کرد. او افزود: «در وعده صادق۱، حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد موشک‌های ما پیش از رسیدن به هدف منهدم می‌شدند، اما در وعده صادق3، با یک موشک سرزمین اشغالی را هدف قرار دادیم. این نشان‌دهنده تسلط ما بود، نه کاهش قدرت آتش.»

دیدید که فرماندهانمان «ترسو» نبودند
قالبیاف در ادامه به برخی حملات رسانه‌ای داخلی و خارجی که تلاش می‌کردند اقتدار فرماندهی سپاه را زیر سؤال ببرند پرداخت. او از جایگاه فرماندهان سپاه دفاع کرد و حملات رسانه‌ای علیه آنان را «ظلم به کشور» دانست. او تأکید کرد فرماندهان سپاه جزء مبارزان خط مقدم هستند و سابقه ۴۵ ساله شهیدانی چون باقری، حاجی‌زاده، سلامی و محرابی گواه این واقعیت است. او گفت کسانی که فرماندهان را «ترسو» می‌نامند، عملاً به رژیم صهیونیستی کمک می‌کنند.

پزشکیان تردیدی در جنگیدن نداشت
قالیباف همچنین درباره هماهنگی سران قوا توضیح داد. او تأکید کرد هماهنگی میان سران سه قوه و شورای عالی امنیت ملی بسیار بالا بود و رئیس‌جمهور پزشکیان «هیچ‌گاه در حمایت از نیرو‌های مسلح و پشتیبانی مادی لحظه‌ای درنگ نکرد.» او افزود پزشکیان حتی «ذره‌ای تردید در جنگیدن نداشت.» قالیباف معتقد است اختلاف‌نظر‌ها در شورا طبیعی بود، اما هیچ‌گاه این اختلاف‌ها به اصل مقاومت خدشه‌ای وارد نکرد. او همچنین تأکید کرد تحلیل‌هایی نظیر «اگر شهید رئیسی بود، می‌جنگیدیم و حالا نمی‌جنگیم» از اساس غلط است و ناشی از «بی‌اطلاعی» برخی افراد از جنگ و مدیریت کشور است.

دیپلماسی و اقتصاد؛ حلقه‌های مغفول
قالیباف با نگاهی انتقادی گفت در سوریه، دیپلماسی ایران به مذاکرات چند گروه تقلیل پیدا کرد و از موضوعات بزرگ‌تر اثرگذاری سیاسی جا ماند. او هشدار داد وقتی در حوزه دفاعی پیشرفت داریم، باید در اقتصاد و سیاست همگام با آن پیش برویم وگرنه شرایط نامتوازن شده و آسیب‌پذیر می‌شویم. با توجه به تحولات رخ داده به نظر می‌رسد رسانه‌ها و گروه‌های سیاسی نسبت به شرایط موجود آگاهی پیدا کرده باشند و مانع‌تراشی‌هایی که برای حفظ سنگر سوریه انجام می‌شد، امروز از بین رفته باشد. در غیر این صورت، بازهم باید شاهد «فشار» و نه «پیشنهاد» به دستگاه دیپلماسی باشیم.