برگزیده

اکونومیست: چرا حملات جدید اوکراین برای روسیه دردناک است؟

اکو ايران

بروزرسانی 1404/07/15 - 18:35

اکونومیست: چرا حملات جدید اوکراین برای روسیه دردناک است؟

اکو ایران/متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

تقریباً نیمی از پالایشگاه‌های روسیه هدف حملات موشکی و پهپادی اوکراین قرار گرفته‌اند.

اوکراین همچنان به زیرساخت‌های انرژی روسیه آسیب‌های جدی وارد می‌کند و سرعت این حملات در حال افزایش است. حملات هماهنگ پهپادی اوکراین به پالایشگاه‌ها و سایر بخش‌های سیستم توزیع سوخت روسیه از ماه آگوست آغاز شد و تعداد این حملات از دو بار در هفته، به پنج بار رسیده است. به زودی، این حملات روزانه خواهند شد. در هفته‌های اخیر، اوکراین یک ترمینال بزرگ صادرات نفت در نووروسیسک در دریای سیاه، یک مجتمع پالایشگاهی در باشکورتوستان (بیش از ۱۳۰۰ کیلومتر از اوکراین) و یک ایستگاه پمپاژ در چواشیا، هزار کیلومتر دورتر، را به شدت تخریب کرده است. یک پالایشگاه بزرگ در یاروسلاول نیز در اول اکتبر هدف قرار گرفت، اما روس‌ها ادعا می‌کنند این حادثه «فنی» بوده و ناشی از حمله پهپادی نبوده است.

به نوشته اکونومیست، در ۲۵ سپتامبر، الکساندر سیروسکی، فرمانده کل اوکراین، در اشاره به کمپین گسترده‌تر «DeepStrike» که در کمتر از دو ماه ۸۵ هدف «با ارزش بالا» را در خاک روسیه هدف قرار داده، گفت: «توانایی‌های مجتمع نظامی-صنعتی دشمن به طور قابل توجهی کاهش یافته؛ این را در میدان نبرد می‌توان دید».

اهمیت حملات به پالایشگاه‌ها
با این حال، در حالی که ژنرال سیروسکی بر حملات به زیرساخت‌های نظامی و کارخانه‌های اسلحه تأکید داشت، تمرکز بی‌وقفه بر پالایشگاه‌ها بیش از هر چیز دیگری روایت جنگ را تغییر داده و حتی به نظر می‌رسد دیدگاه دونالد ترامپ درباره چشم‌انداز اوکراین را نیز تحت تأثیر قرار داده است.

در پایان ماه آگوست، رویترز گزارش داد که حدود ۱۷٪ از ظرفیت پالایش نفت روسیه دست‌کم به طور موقت از کار افتاده است. این رقم اکنون مطمئناً بالاتر است. برخی گزارش‌های تأییدنشده نشان می‌دهند که ممکن است تا ۴۰٪ از این ظرفیت تحت تأثیر قرار گرفته باشد و در هر مقطع حدود ۲۰٪ از آن غیرفعال باشد. طبق گزارش گروه تحقیقاتی Energy Aspects، این به معنای از دست رفتن بیش از یک میلیون بشکه در روز است. سرگئی واکولنکو از مرکز کارنگی روسیه-اوراسیا هشدار می‌دهد که این ارقام پویا هستند، زیرا بیشتر تأسیسات قابل تعمیرند، اما اذعان دارد که آنچه اکنون رخ می‌دهد، نسبت به کمپین‌های قبلی در مقیاس متفاوتی است.

بندیکت جورج، رئیس بخش قیمت‌گذاری محصولات نفتی اروپا در Argus Media، یک شرکت اطلاعات بازار انرژی، می‌گوید اوکراین ۱۶ پالایشگاه از ۳۸ پالایشگاه روسیه را هدف قرار داده و اگرچه تعمیرات ممکن است، آسیب‌ها زمانی ماندگار می‌شوند که پالایشگاه‌ها بارها و بارها هدف حمله قرار گیرند. برخی از این پالایشگاه‌ها تا سه بار مورد حمله قرار گرفته‌اند. این پالایشگاه‌ها شامل یکی از بزرگ‌ترین کارخانه‌های فرآوری سوخت روسیه در ریازان است که ۲۰۰ کیلومتر از مسکو فاصله دارد و معمولاً روزانه ۳۴۰ هزار بشکه تولید می‌کند. تخریب واحدهای کراکینگ که نفت خام را به بنزین، گازوئیل و سوخت هواپیما تبدیل می‌کنند، مشکل بزرگی است، زیرا هزینه بالایی دارند و تحریم‌ها جایگزینی آن‌ها را بسیار دشوار کرده است.

آقای جورج می‌گوید صادرات گازوئیل اکنون تا ۳۰٪ کمتر از سال گذشته است و به پایین‌ترین سطح خود از سال ۲۰۲۰ رسیده است. از آنجا که روسیه دومین صادرکننده بزرگ گازوئیل در جهان است، قیمت‌های عمده‌فروشی به شدت افزایش یافته‌اند. این تأثیر در مناطق بیشتری از روسیه احساس می‌شود، با صف‌های طولانی بیش از یک کیلومتر برای دریافت سوخت در پمپ‌بنزین‌ها، از ولادی‌وستوک در شرق دور تا ولگا نزدیک مسکو. برخی مقامات اقدام به سهمیه‌بندی کرده‌اند. کریمه تحت اشغال روسیه به‌ویژه آسیب دیده و رانندگان تنها مجاز به خرید ۳۰ لیتر سوخت هستند.

در واکنش به این بحران رو به رشد، الکساندر نوواک، معاون نخست‌وزیر روسیه، در ۲۵ سپتامبر هم ممنوعیت جزئی صادرات گازوئیل را اعلام کرد و هم ممنوعیت پیشین صادرات بنزین را تا پایان سال تمدید کرد. واکولنکو می‌گوید فشار ایجاد شده به‌ویژه بر شرکت‌های مستقل انرژی روسیه و سفته‌بازان بازار نفت احساس می‌شود. بازار محصولات نفتی، به گفته او، «بسیار متلاطم» شده است. بر اساس تحلیل‌های منابع آزاد، ارزش صادرات محصولات نفتی پالایش‌شده روسیه در سال ۲۰۲۳ بالغ بر ۵۲.۱ میلیارد دلار بوده است.

ایستگاه‌های پمپاژ نفت و انبارهای ذخیره‌سازی نیز هدف حملات اوکراین قرار گرفته‌اند، از جمله حمله‌ای گسترده در اواسط سپتامبر به پریمسک، بزرگ‌ترین بندر بارگیری نفت روسیه در دریای بالتیک. با این حال، به گفته سرگئی واکولنکو، چنین تأسیساتی سخت‌تر به‌طور دائمی آسیب می‌بینند و تاکنون نشانه‌ای از کاهش صادرات نفت خام روسیه مشاهده نشده است. با این وجود، صادرات نفت خام برای روسیه نسبت به فروش محصولات پالایش‌شده، کسب‌وکاری با حاشیه سود کمتر است.

حملات تنها شدیدتر خواهد شد
سر لارنس فریدمن، استراتژیست بریتانیایی، می‌گوید اوکراینی‌ها روی غلطک افتاده‌اند. روس‌ها یک مشکل دارند. نمی‌توانند این روند را متوقف کنند و اوکراینی‌ها هیچ دلیلی برای کاهش فشار ندارند». بخشی از مشکل روس‌ها، تعداد بالای اهداف موجود، گستردگی منطقه هدف و تحلیل توان دفاع هوایی روسیه پس از بیش از سه سال جنگ است. اگرچه پهپادهای انتحاری اوکراینی‌ها نسبتا آهسته پرواز می‌کنند و تنها ۶۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم سرجنگی دارند، اما برد و دقت کافی برای وارد کردن آسیب جدی را دارند.

حدود ۶۰٪ حملات عمقی به خاک روسیه با پهپادهای اوکراینی Fire Point FP-1 انجام می‌شود که با محموله کوچکتر می‌توانند به اهدافی تا فاصله ۱۵۰۰ کیلومتر داخل روسیه برسند و نرم‌افزار پیشرفته‌ای دارند که در برابر اختلالات شدید جنگ الکترونیک مقاوم است. اما نکته مهم، به گفته النا کریژانفسکا، کارشناس سیستم‌های تسلیحاتی اوکراین، این است که FP-1 تنها حدود ۵۵ هزار دلار قیمت دارد و اکنون با نرخ بیش از ۱۰۰ فروند در روز تولید می‌شود. اوکراین همچنین از پهپاد سنگین‌تر و گران‌تر Lyutyi استفاده می‌کند که برد ۲۰۰۰ کیلومتری دارد و با سیستم بینایی ماشینی آزمایش‌شده، به هدف هدایت می‌شود.

گزارش‌هایی نیز از استفاده موشک‌های کروز FP-5 «فلامینگو» منتشر شده است. این موشک‌ها بسیار سریع‌تر از پهپادها هستند، تنها ۵۰ متر بالای زمین پرواز می‌کنند، بردی بیش از ۳۰۰۰ کیلومتر دارند و با سرجنگی ۱۱۵۰ کیلوگرمی ضربه بسیار سنگینی وارد می‌کنند. اگر FP-5 قادر به نفوذ به دفاع هوایی روسیه باشد، سطح جدیدی از قدرت آتش را به کمپین حملات عمیق اوکراین خواهد آورد. برد آن اجازه می‌دهد با تغییر مداوم مسیر، سامانه‌های دفاعی را گمراه کند. برای ساخت FP-5، شرکت Fire Point از موتورهای توربوفن بازتولید شده دوران شوروی استفاده می‌کند و ساخت بدنه فیبرکربنی آن تنها شش ساعت طول می‌کشد. شرکت Fire Point در حال حاضر روزانه دو یا سه فروند موشک FP-5 تولید می‌کند، اما پیش‌بینی می‌شود این تعداد تا اواخر ماه به هفت فروند برسد. هر موشک کروز حدود ۵۰۰ هزار دلار هزینه دارد. در مقایسه، موشک آمریکایی تاماهاوک چهار برابر قیمت دارد، برد کمتری دارد و محموله سبک‌تری حمل می‌کند، اگرچه احتمالاً دقیق‌تر و سرنگونی آن سخت‌تر است.

در حالی که کمپین هوایی استراتژیک روسیه عمدتاً بر ترساندن شهرها تمرکز دارد، کمپین اوکراین مستقیماً توانایی روسیه برای ادامه جنگ را هدف گرفته است. همان‌طور که واکولنکو اشاره می‌کند، هدف آن توقف کامل اقتصاد روسیه نیست، اما آسیب به درآمدهایی که روسیه برای تأمین مالی جنگ خود به آن متکی است، به‌طور پیوسته بدتر خواهد شد. و شهروندان عادی روسیه بیش از پیش احساس می‌کنند که جنگ به خانه‌های آن‌ها رسیده است.