آمریکا و بگرام؛ ظرفیت‌ها و چشم‌انداز

آخرین خبر/  «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا طی روزهای اخیر با لحنی تهدیدآمیز از تلاش کشورش برای باز‌پس‌گیری پایگاه هوایی بگرام خبر داد و تاکید کرد؛ «اگر افغانستان پایگاه هوایی بگرام را به کسانی که آن را ساخته‌اند، یعنی ایالات متحده آمریکا پس ندهد، اتفاقات بدی خواهد افتاد!» این اظهارات که با واکنش‌های گسترده‌ای از سوی مقامات طالبان و کشورهای همسایه افغانستان همراه شد، بیان‌گر جایگاه و اهمیت سیاسی، نظامی و ژئوپلیتیک این پایگاه است.

اهمیت نظامی-لجستیکی
پایگاه بگرام در 50 کیلومتری شمال کابل و در میان کوه‌های برکشیده ولایت پروان قرار گرفته است. این پایگاه در دهه‌های پیشین نقش اساسی در عملیات شوروی در افغانستان داشت و پس از اشغال این کشور توسط نیروهای ناتو و آمریکا در سال 2001، به دلیل موقعیت جغرافیایی و باندهای بلند پرواز به مرکز عملیات هوایی و بزرگ‌ترین پایگاه نیروهای بین‌المللی در افغانستان تبدیل شد. همچنین وجود ۳ آشیانه بزرگ، برج‌های کنترل، چندین ساختمان پشتیبانی، زندان، چندین رستوران زنجیره‌ای و یک بیمارستان مجهز، به غنای نظامی و ظرفیت لجستیکی آن افزوده است.

جایگاه سیاسی

---

بازار

---

کنترل بگرام در معادلات قدرت افغانستان، نشانه مشروعیت و اقتدار است. در دوران حضور آمریکا، پایگاه بگرام به عنوان نمادی از هژمونی این کشور در افغانستان شناخته شده و تصمیمات درباره آن همواره پیام سیاسی به همراه داشته است. به همین دلیل نیز پس از خروج آمریکا و کنترل طالبان بر این پایگاه، تلاش شد تا از آن به عنوان نمادی برای «پیروزی بر غرب و اشغال‌‎گران» استفاده شود. از این رو نیز، بازگشت آمریکا به این پایگاه، ابزار فشار بر کابل خواهد بود و مشروعیت‌زدایی از طالبان را تسریع خواهد کرد. همچنین ضمن بالا رفتن احتمال بروز اختلافات داخلی در میان حلقه‌های قدرت طالبان، هزینه سیاسی را برای آن‌ها رقم خواهد زد که هر ستانده‌ای را برای کابل، بی‌ارزش می‌نماید.

گنج ژئوپلیتیک
موقعیت خاص و منحصر به فرد پایگاه بگرام در افغانستان و آسیای جنوبی و مرکزی، آن را به گوهری ارزشمند تبدیل نموده که همواره مورد توجه قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بوده است. این پایگاه، ظرفیت دسترسی فوری را به کانون‌های بحران در شرق و غرب آسیا فراهم نموده، در مسیر انتقال انرژی و رسیدن به دریای عمان و اقیانوس هند قرار گرفته و محور اتصال و ارتباط چین به غرب آسیا است. فاصله هزار کیلومتری بگرام با مرزهای ایران، 500 کیلومتری آن با پاکستان و قرار گرفتن در آستانه مرزهای جنوبی و غربی روسیه و چین و مراکز هسته‌ای-نظامی این کشور، به آن قابلیت یک سکوی دیده‌بانی منطقه‌ای نیز داده است. از این منظر، حضور آمریکا در بگرام به عنوان کلید نفوذ در منطقه، زنگ خطری برای ایران و پاکستان و تهدیدی بالقوه برای چین و روسیه تلقی خواهد شد.

جمع‌بندی
*به نظر می‌رسد هرگونه اقدام آمریکا برای در اختیار گرفتن پایگاه بگرام از مسیرهای غیرسیاسی و مبتنی بر ابزار زور، بار دیگر آتش جنگ را در این کشور شعله‌ور خواهد ساخت. تاکید مقامات طالبان بر لزوم پایبندی آمریکا بر توافق 2020 دوحه، برگزاری رزمایش نظامی در پایگاه بگرام پس از تهدید ترامپ و اعلام مخالفت قاطع همسایگان افغانستان با حضور آمریکا در این کشور، مسیر سخت و پرتنش بازپس‌گیری این پایگاه را به آمریکا نشان می‌دهد.

نویسنده: سیدمحمدرضا موسوی‌فرد،ف کارشناس سیاسی و بین الملل

🔹"آخرین خبر" در روبیکا
🔹"آخرین خبر" در ایتا
🔹"آخرین خبر" در بله