برگزیده

ردپای عوامل اسرائیل در آشوب سودان

اطلاعات

بروزرسانی 1404/08/11 - 22:37

اطلاعات/متن پیش رو در اطلاعات منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

چه چیز پای غارتگران خارجی را به سودان می‌کشاند؟ مهم‌ترین عامل برق طلاست که چشم‌ها را خیره می‌کند. سودان پس از جنوب آفریقا و کشور غنا، سومین کشور در استخراج طلاست.

محمد علی مهتدی| در چند روز اخیر، پس از سقوط شهر فاشر، مرکز ایالت دارفور سودان، عکس‌ها و ویدئوهایی حاکی از قتل‌عام‌ها، تجاوزها و کشتارهای وحشیانه توسط افراد وابسته به نیرویی موسوم به "واکنش سریع" به فرماندهی افسری به نام محمد حمدان دقلو معروف به حمیدتی منتشر شده است. این کشتارها به‌ویژه علیه زنان و کودکان آن‌قدر وحشیانه و ضد انسانی است که کمتر انسان باوجدانی طاقت تماشای آن‌ها را دارد. افسری موسوم به ابولولو با افتخار اعتراف کرده که به‌تنهایی ۲۰۰۰نفر را به قتل رسانیده است. در این مورد سؤالات زیادی مطرح است: انگیزه و هدف از این کشتارها چیست؟ چرا و در چه شرایطی انسان‌ها به این درجه از سبعیت و وحشیگری می‌رسند؟ چه کسانی از این کشتارها سود می‌برند؟ و آیا آنچه در دارفور روی می‌دهد علل داخلی دارد یا دست‌های خارجی عوامل داخلی را حرکت می‌دهند؟

قبل از هر چیز باید گفت این ادعا که آنچه در سودان رخ می‌دهد علل داخلی دارد، ادعایی باطل است. سودان با موقعیت مهم در جغرافیای سیاسی و دارای منابع مهم ثروت، اگر به حال خود رها شده بود، می‌توانست کشور ثروتمندی باشد و غذای کل منطقه را تأمین کند. اما سال‌هاست که این کشور دستخوش دخالت‌های خارجی و کودتاهای مکرر است. نخستین کودتا در ۱۹۸۹توسط عمرالبشیر علیه حکومت صادق المهدی بود. عمرالبشیر ۲۰سال بر سودان حکومت کرد و در همین دوران بود که نخستین کشتار در دارفور توسط شبه‌نظامیانی موسوم به جنجوید رخ داد که طی آن ۳۰۰هزار نفر کشته و دو میلیون نفر آواره شدند.

در ۲۰۱۱ جنوب سودان پس از سال‌ها کشمکش و زد و خورد با ارتش مرکزی، از خاک اصلی سودان جدا شد و کشور مستقلی را تشکیل داد. این جدایی با دخالت خارجی و به‌طور مشخص، رژیم صهیونیستی، صورت پذیرفت. در آوریل ۲۰۱۹ارتش دست به کودتا زد و عمرالبشیر را به زیر کشید. این کودتا نیز با دست‌های خارجی صورت گرفت. در حالی‌که مصر از ارتش سودان حمایت می‌کرد، واحد واکنش سریع به فرماندهی محمد حمدان دقلو به مخالفت با عبدالفتاح البرهان، چهره قدرتمند ارتش، برخاست و شورش را آغاز کرد. نشانه‌های بسیاری دخالت دولت امارات و رژیم صهیونیستی در این شورش را ثابت می‌کرد. به همین دلیل، یک سال بعد، در ۲۰۲۰عبدالفتاح البرهان زیر فشارهای متعدد، با رژیم صهیونیستی تماس گرفت و سیاست عادی‌سازی روابط با این رژیم را پذیرفت. با این حال، این سیاست مانع از ادامه دخالت رژیم در امور سودان نشد.

چه چیز پای غارتگران خارجی را به سودان می‌کشاند؟ مهم‌ترین عامل برق طلاست که چشم‌ها را خیره می‌کند. سودان پس از جنوب آفریقا و کشور غنا، سومین کشور در استخراج طلاست. این کشور پس از جدا شدن جنوب از آن، ۷۵درصد از درآمد نفتی خود را از دست داد و از آن پس به تولید طلا روی آورد. ارقام آماری نشان می‌دهد که سودان در ۲۰۱۸مقدار ۹۳تن و در ۲۰۲۲مقدار ۱۸۶تن طلا تولید کرده است. پنج معدن بزرگ طلا در سودان در حال بهره‌برداری است و در این میان، معدن "جبل عامر" در نزدیکی همین شهر فاشر که شاهد قتل‌عام‌هاست، آن‌قدر گسترده است که هر روز با طلوع خورشید، برق طلا در سراسر منطقه چشم‌ها را خیره می‌کند. علاوه بر این، سودان معادن مهم اورانیوم و لیتیوم را نیز داراست. در چنین شرایطی بدیهی است که جویندگان طلا به سودان سرازیر شوند. حتی در سپتامبر ۲۰۲۳مشخص شد که شبه‌نظامیان واگنر روسیه نیز در سودان حضور دارند و با نیروهای واکنش سریع همکاری می‌کنند و جالب است که در همان تاریخ یک حمله پهپادی علیه واگنر انجام گرفت که معلوم شد پهپادها متعلق به اوکراین بوده است.

دخالت امارات در این درگیری‌ها قابل انکار نیست. گزارش‌ها نشان می‌دهد که هم‌اکنون نیروهای واکنش سریع با اسلحه و مهمات امارات و با استفاده از زره‌پوش‌ها و خودروهای نظامی امارات کشتار می‌کنند. در جنگ عربستان و یمن هم، امارات همین نیروهای واکنش سریع سودان را به یمن آورد تا برای حمایت از نیروهای عبدربه منصور علیه دولت نجات ملی حوثی‌ها بجنگند. با بی‌تفاوتی جامعه جهانی و نهادهای بین‌المللی نسبت به این تحولات، این کشتارها از دارفور به استان کردفان در مرکز سودان و چه‌بسا به ام‌درمان و خارطوم هم سرایت کند.

یک سؤال این است که دولت امارات با جمعیت کم و ثروتی بسیار زیاد چرا در سیاست خارجی خود دست به ماجراجویی می‌زند؟ برای ثروت بیشتر؟ یا قدرت‌طلبی؟ و یا کمک به پروژه منطقه‌ای رژیم صهیونیستی؟ شاید هم با همه این انگیزه‌ها.

اما شگفتی‌آفرین، بی‌تفاوتی و بی‌عملی مصر است در برابر تحولاتی که امنیت راهبردی این کشور را تهدید می‌کند. نخستین تهدید، دست‌اندازی رژیم صهیونیستی در امنیت دریای سرخ بود که انتظار می‌رفت مصر وارد عمل شود ولی نشد. مورد بعدی ساخت سد النهضه روی رودخانه نیل توسط اتیوپی با تشویق رژیم صهیونیستی و کمک امارات و عربستان بود که امنیت آبی مصر را تهدید می‌کرد.

در این مورد نیز اقدام مؤثری از سوی مصر صورت نگرفت. اکنون اگر طرح رژیم صهیونیستی در فروپاشی سودان به نتیجه برسد، با توجه به اهمیت سودان برای مصر، آنگاه نوبت به خود مصر خواهد رسید؛ چرا که رژیم صهیونیستی برغم معاهده کمپ دیوید، مصر را همچنان دشمن می‌دارد و طبق طرح اسرائیل بزرگ نتانیاهو، رژیم به فروپاشی مصر و تصاحب بخشی از سرزمین این کشور و رسیدن به رودخانه نیل می‌اندیشد. به هر حال، به نظر بسیاری از تحلیلگران منطقه‌ای، آنچه در سودان می‌گذرد بخشی از یک طرح منطقه‌ای است که صرفاً در مرزهای سودان متوقف نخواهد شد.