برگزیده

چمران زیر تیغ زاکانی

شرق

بروزرسانی 1404/08/19 - 19:22

شرق/متن پیش رو در شرق منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

روزی که برخی از اعضای شورا آن را «روز سیاه شورا» نامیدند، شهردار تهران اعلام کرد که در جریان تصویب بودجه نهاد پایش، بی‌قانونی رخ داده است.

روز گذشته شهردار تهران بار دیگر به‌ طور ناگهانی وارد صحن شد. روز سه‌شنبه هم حضور او غیرمنتظره بود و روز یکشنبه، با وجود دعوت دیرهنگام و پس از انتقاد اعضا، به صحن شورا آمد و مواضع گذشته خود را تکرار کرد. او روز سه‌شنبه نیز گفته بود: من به خاطر قانون اینجا ایستاده‌ام. آمده‌ام از قانون دفاع کنم.

این ورود ناگهانی و بی‌اطلاع، در‌حالی‌که اعضای شورا در حال بحث کارشناسی بودند، واکنش‌هایی شدید به دنبال داشت. شهردار همچنین در سخنان بعدی، شورا را به بی‌قانونی در تصویب بودجه متهم کرد و گفت: اگر قانون را رعایت نکنیم، سنگ روی سنگ بند نمی‌شود. در صحن شورا این موضوع مطرح نشده بود و بعد از تصویب متوجه شدیم مواردی در بودجه لحاظ شده است. اما اعضای شورا پاسخ این اظهارات شهردار را روز یکشنبه دادند. ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران، گفت: دعوت رسمی رئیس شورا نادیده گرفته شد و شهردار در جلسه حاضر نشد. در دو دهه گذشته چنین چیزی سابقه نداشته است. او افزود که حضور سرزده شهردار در جلسه‌های گذشته نیز با اظهاراتی مانند «من آمده‌ام از قانون دفاع کنم» همراه بود و این رفتار را «توهین به شورا» دانست. امانی همچنین به تناقض رفتار شهردار اشاره کرد: سه سال است که برای رئیس نهاد پایش حکم صادر شده، بودجه تعیین شده و جلسات مشترک برگزار شده، حالا می‌گویند نهاد غیرقانونی است. این تناقض جای تعجب دارد.

مهدی اقراریان، رئیس کمیته نظارت شورا هم با انتقاد صریح از رفتار و گفتار علیرضا زاکانی، شهردار تهران، اظهارات تندی مطرح کرد و آن را «روز سیاه شورای شهر تهران» خواند. اقراریان با اشاره به نقش مهدی چمران در مدیریت آرام فضای شورا به «شرق» گفت: در این دوره از شورای اسلامی شهر تهران از یک شخصیت ملی برخوردار بودیم. آقای مهندس چمران شخصیتی ملی هستند و در دوره‌های گذشته نیز شورا میزبان چهره‌های ملی بوده است. رویکرد آقای چمران از ابتدا این بود که شورا درگیر تنش و درگیری درونی یا با شهرداری نشود، اما به نظر می‌رسد تعامل سازنده شورا با شهرداری امروز به نقطه‌ای رسیده که موجب بروز ناراحتی و بی‌احترامی شده است.

او افزود: شهردار تهران در اظهارات اخیر خود عباراتی را به کار برد که توهین به کلیت شورا و نهاد شورایی بود، نه‌فقط منتقدانش. این اتفاق از نگاه من حادثه‌ای تلخ و روز سیاه شورای اسلامی شهر تهران بود. اقراریان با تأکید بر اینکه مردم منش و روش علیرضا زاکانی را می‌شناسند، گفت: آقای زاکانی چهره‌ای ناشناخته در سیاست نیست. مردم خاطرات او را از مناظرات و حضورش در مجلس به یاد دارند. یکی از مشکلات سیاست امروز ایران حضور مردانی از جنس علی زاکانی در عرصه سیاست است. اگر امروز در حوزه سرمایه اجتماعی و کارآمدی با چالش مواجهیم، به‌دلیل آن است که انسان‌هایی در جایگاه‌هایی قرار گرفته‌اند که متعلق به آن نیستند. رئیس کمیته نظارت شورا با انتقاد از رفتار شهردار در قبال نهاد شورایی اظهار کرد: به نظر می‌رسد تواضع لازم در برابر شورا که نهاد بالادستی شهرداری است، وجود ندارد. امروز در دستور جلسه، شهردار تهران بر‌اساس نامه رسمی ریاست شورا دعوت شده بود، اما تا زمانی که من تذکر ندادم، وارد صحن نشد. برداشت من این است که مانند جلسه قبل، به‌ صورت غیرمستقیم در حال تماشای جلسه بود. او ادامه داد: من به ایشان توصیه کردم که یا به‌ صورت رسمی عذرخواهی کنند یا در جلسه حضور یابند و پاسخ‌گوی سخنان خود باشند. خوشبختانه امروز موفق شدیم کاری کنیم که آقای زاکانی تمکین کند، در جلسه حاضر شود و با رعایت ادب، صحبت‌های اعضای شورا را بشنود. اقراریان در ادامه سخنان خود تأکید کرد: گزارش ارائه‌شده از سوی نهاد نظارتی شورا در حقیقت پاسخی بود به نکاتی که شهردار تهران در جلسه قبل مطرح کرده بود و توضیحات رئیس شورا نیز در همان راستا بیان شد. امروز این حضور و پاسخ‌گویی، گامی کوچک اما ضروری برای حفظ حرمت شورا و بازگشت به مسیر تعامل قانونی است.

ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران هم در واکنش به تنش‌های اخیر میان شهردار و اعضای شورا، رفتار علیرضا زاکانی را «بی‌سابقه و تأسف‌بار» توصیف کرد و به «شرق» گفت: آقای زاکانی در ابتدای دوره گفته بود من نفر بیست‌ودوم شورای اسلامی شهر تهران هستم، اما عملکرد او در چهار سال گذشته نشان داد که با کلیت شورا، به‌ویژه منتقدانش، رفتار درستی نداشته است.

امانی با تأکید بر نقش آقای چمران در حفظ آرامش شورا گفت: آقای چمران در این دوره بسیار همراهی کردند، کنترل فضای شورا را در دست گرفتند و ما نیز به احترام سابقه، شخصیت اخلاقی و جایگاه ایشان سعی کردیم در صحن شورا کمتر وارد نقد مستقیم شویم. هرگاه حرفی داشتیم، بیشتر از طریق رسانه‌ها بیان کردیم. اما متأسفانه در هفته‌های اخیر حتی حرمت آقای چمران نیز رعایت نشد.

او به ماجرای اخیر سخنان شهردار اشاره کرد و افزود: آقای زاکانی پشت تریبون شورا، تهمتی را متوجه رئیس شورا کردند و گفتند که تبصره‌ای پس از تصویب بودجه اضافه شده است؛ درحالی‌که طبق روال، رئیس شورا تنها امضاکننده خروجی مصوبه است. این سخن نادرست و از نظر اخلاقی بسیار سنگین بود. امانی با انتقاد از تناقض در رفتار شهردار ادامه داد: شهرداری که خود ساختار یک نهاد را تصویب کرده، برایش بودجه تعیین کرده و نزدیک به چهار سال با آن کار کرده است، حالا موجودیت همان نهاد را زیر سؤال می‌برد. این رفتار برای ما جای تعجب دارد.

به گفته او، شهردار تهران برای حضور در جلسه شورا دعوت شده بود اما «با وجود قرار داشتن در دستور کار، در ساعت مقرر حاضر نشد». امانی گفت: «آقای چمران در غیاب شهردار، از رئیس آن نهاد خواست تا برای پاسخ‌گویی پشت تریبون برود. پس از سخنان من و دیگر اعضا، ظاهرا شهردار احساس کرد که غیبتش به ضررش است و وارد صحن شد، ولی آقای چمران اجازه سخن نداد، چون جلسه به پایان رسیده بود». این عضو شورای شهر با اشاره به تجربه طولانی‌مدت خود در شورا تأکید کرد: از سال ۱۳۸۴ تاکنون، در هیچ‌یک از دوره‌ها، نه در زمان قالیباف و نه در شورای پنجم اصلاح‌طلبان، سابقه نداشته که شهردار به دعوت رئیس شورا پاسخ ندهد یا در صحن شورا مطلبی خلاف واقع را متوجه رئیس شورا کند. این رفتار در ۲۰ سال گذشته بی‌سابقه و واقعا مایه تأسف است.

جلسه روز یکشنبه بدترین جلسه شورا بود
حبیب کاشانی، عضو شورای شهر تهران هم در واکنش به تنش ایجادشده در جلسه اخیر شورا میان شهردار تهران و رئیس شورا، جلسه روز یکشنبه را «یکی از بدترین جلسات شورای ششم» توصیف کرد و گفت که رفتار علیرضا زاکانی در آن نشست، شأن شورا و حرمت ریاست آن را خدشه‌دار کرده است. کاشانی با اشاره به فضای متشنج آن جلسه گفت: «به‌جرئت می‌گویم جلسه روز یکشنبه یکی از بدترین جلساتی بود که من در این دوره از شورا شاهد بودم. مثلی هست که می‌گوید «چاقو دسته خودش را برید» و اینجا مصداق پیدا کرد. نه از روی عشق یوسف، بلکه شورا خودش را زخمی کرد». او با انتقاد از اظهارات شهردار تهران در آن نشست افزود: آقای زاکانی در آن جلسه مقابل اعضای شورا و در حضور رسانه‌ها، رئیس شورا را متهم به خیانت در امانت کرد؛ اتهامی که جرم کیفری محسوب می‌شود. چطور ممکن است چنین سخنی در یک جلسه رسمی و علنی مطرح شود؟

کاشانی خطاب به شهردار گفت: اگر قرار است به قانون استناد کنید، بودجه را بیاورید، تکلیف قانونی‌تان را انجام دهید، لوایح دو‌فوریتی را به شورا ارائه کنید، کمیسیون ماده ۵ و کمیسیون‌های را که منحل کرده‌اید، فعال کنید. چطور هم قانون‌مدارید و هم ساختارهای قانونی شورا را تعطیل می‌کنید؟ او با اشاره به رابطه صمیمانه و همکاری پیشین میان زاکانی و چمران افزود: آقایان چمران و زاکانی سال‌ها با هم زندگی و همکاری کردند. آقای چمران در عمل نشان داده که اهل تعامل و همراهی است. چطور ممکن است شهردار در همان شورایی که رئیسش تا این حد همراهی کرده، او را متهم به خیانت در امانت کند؟

کاشانی یادآور شد که تعامل میان رئیس شورا و شهردار در دوره ششم موجب کاهش بسیاری از اختلافات شده بود: «به گفته آقای امانی، شهردار هر هفته یک روز با آقای چمران جلسه دارد و از همان زمان بسیاری از مسائل حل شده است. بنابراین طرح چنین اتهامی نه‌تنها بی‌پایه است، بلکه نشان می‌دهد شهردار از مسیر تعامل و ادب فاصله گرفته است. او گفت: واقعا تأسف‌برانگیز است که در صحن علنی شورا و در برابر چشمان مردم، چنین اتهامی علیه رئیس شورا مطرح شود. این نه‌تنها بی‌احترامی به آقای چمران، بلکه بی‌احترامی به کل نهاد شورا و شهروندان تهرانی است. اتهامی که اعضای شورا معتقدند زاکانی به چمران وارد کرده افزودن بندی به لایحه بودجه بعد از تصویب در صحن است‌. چمران در جلسه رسمی شورا خطاب به شهردار گفت: فرمودید که مصوبه‌ای در شورا گذاشته شده که در قانون وجود نداشته. اما این حرف کلی و مبهم است. باید مشخص شود منظورتان چیست. شورا طبق روال، زمانی که مصوبه‌ای از فرمانداری برمی‌گردد، آن را بررسی و اصلاح می‌کند. این موضوع سابقه دارد و در چارچوب قانون انجام می‌شود. چمران تأکید کرد که از اتهام‌های شخصی دلگیر نیست، اما نسبت به اتهام بی‌قانونی حساس است: «من ناراحت نیستم، چون در طول سال‌ها تهمت‌های زیادی شنیده‌ام. امروز حتی نوشته‌ای از شهید بزرگواری آورده بودم که در آن درباره صبر در برابر تهمت‌ها صحبت شده بود. اما آنچه برای من مهم است، قانون است. من نسبت به طرح جامع و حریم شهر تهران حساسیت دارم، چون اینها قاموس مدیریت شهری‌اند». او با اشاره به روند تصویب و اجرای طرح جامع شهر تهران گفت: طرح جامع در مصوبه خود، به‌صورت قانونی تصویب و اجرا شده است. پس از بازنگری، دوباره در شورا تأیید و تسلیم شهرداری شده و بر اساس همان اجرا می‌شود. حالا اگر کسی می‌گوید این مصوبه غیرقانونی است، باید مستند و روشن توضیح دهد. چمران خطاب به اعضا و مدیران شهرداری گفت: «من نسبت به افراد خاص هیچ حساسیتی ندارم، حتی نام برخی از آنها را نمی‌دانم. حساسیت من روی قانون است. خواهش می‌کنم در بیان مسائل از تعابیر کلی یا اتهام‌های غیرمستند پرهیز شود. شورا طبق قانون عمل کرده و هر اصلاح یا تصمیمی در چارچوب ضوابط و با تصویب مراجع قانونی انجام شده است».

اما کارشناسان شهری معتقدند چنین اتهامی به چمران بی‌سابقه نیست و در شورای چهارم هم تکرار شده است.

بهروز شیخ‌رودی، کارشناس مالیه و اقتصاد شهری، در واکنش به اظهارات زاکانی که گفته بود «آقای چمران بزرگ ماست و احترام ایشان بر ما واجب است»، به خبرنگار «شرق» گفت: آنچه واجب است حفظ احترام قانون است. اگر شورای شهر و شهرداری به بهانه حفظ احترام چمران یا زاکانی بخواهند قانون را زیر پا بگذارند و سلیقه‌ای عمل کنند، حق مردم تهران را قربانی سلیقه و روابط سیاسی کرده‌اند. این رفتار هیچ نسبتی با سوگندی که اعضای شورا و شهردار در آغاز کار خود یاد کرده‌اند ندارد. مطمئنا این اظهارات پایبندی مدیریت شهری دوره ششم به حفظ حقوق مردم تهران را دچار خدشه می‌کند و مردم انتظار دارند شهردار تهران بیش از رعایت احترام چمران به قانون پایبند باشد. معاون پیشین محاسبات و پایش عملکرد شورای شهر تهران در ادامه با اشاره به شکایت برخی اعضای شورای چهارم به فرمانداری تهران در‌‌باره دستکاری مصوبات شورای شهر به خبرنگار «شرق» گفت: متأسفانه مسئله دست‌بردن در مصوبات شورای شهر تهران پس از بحث و بررسی و تصویب در صحن علنی شورا یک موضوع با سابقه است و در دوره چهارم هم برخی اعضای شورا بابت این مسئله و دستکاری بودجه مصوب به فرمانداری تهران شکایت کردند. بدون شک اگر شورا در اداره امور جلسات صحن علنی و کمیسیون‌های خود به «شفافیت» و«قانون» پایبند بود، هیچ فردی اجازه این دست‌درازی‌ها را با سوء‌استفاده از جایگاهش پیدا نمی‌کرد و مصوبات شورا با رعایت امانت تنقیح و ابلاغ می‌شد. شیخ‌رودی در ادامه با اشاره به عدم اجرای تکالیف «‌قانون شفافیت قوای سه‌گانه، دستگاه‌های اجرائی و سایر نهادها» در شورای شهر تهران به خبرنگار «شرق» گفت: بر اساس ماده 3 قانون شفافیت قوای سه‌گانه، شورای شهر تهران مکلف است مشروح مذاکرات خود را اعم از صحن و کمیسیون‌های شورا و آرای مأخوذه از اعضا‌ را به تفکیک اسامی موافق، مخالف، ممتنع و کسانی که در رأی‌گیری شرکت نکرده‌اند‌، حداکثر ظرف یک ماه در پایگاه اطلاع‌رسانی خود با قابلیت خوانش رایانه‌ای منتشر کند. اگر این تکلیف از سوی چمران اجرایی و عملی می‌شد، هر شهروندی با مراجعه به مشروح مذاکرات و تطابق آن با مصوبات شورا می‌توانست پی ببرد که در مصوبات شورا دستکاری شده است و یک نفر خود را مهم‌‌تر از بقیه دانسته و بعد از تصویب در مصوبه مطابق میل و نظر شخصی‌اش دست برده است. شاید به علت پنهان‌کردن همین مسائل است که این تکلیف قانونی در شورای شهر تهران اجرا‌ نمی‌شود. اختلاف اخیر میان شورای شهر و شهرداری تهران بر سر نهاد راهبری و پایش طرح‌های توسعه شهری، به یکی از شدیدترین منازعات در مدیریت شهری سال‌های اخیر تبدیل شده است. در حالی که شهردار از «بی‌قانونی در بودجه» سخن می‌گوید، اعضای شورا اظهارات او را «توهین‌آمیز و بی‌سابقه» می‌دانند.