سرمقاله همشهری/ 2 راهبرد اصلاح مصرف

همشهري

بروزرسانی 1404/10/04 - 10:00

همشهری/ «2 راهبرد اصلاح مصرف» عنوان یادداشت روز در روزنامه همشهری به قلم رضا غلامی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:

مفهوم ناترازی و هدررفت انرژی در کشور را باید از 2منظر متفاوت اما مکمل بررسی کرد: «اسراف» در بخش خانوار و «اتلاف» در بخش تولید. اسراف به‌معنای مصرف فراتر از نیاز واقعی در زندگی روزمره است؛ مانند خانواری که فراتر از الگوی متعارف برق یا گاز مصرف می‌کند. در مقابل، اتلاف یا پایین‌بودن بهره‌وری در بخش تولید به چشم می‌خورد؛ جایی که برای تولید یک واحد کالا، چندین برابر استانداردهای جهانی انرژی مصرف می‌شود. کاهش این هر دو، نه‌تنها یک ضرورت اقتصادی‌ بلکه از دستورات صریح اسلامی و تأکیدات همیشگی رهبری است.

از صرفه‌جویی فردی تا اصلاح تجهیزاتی
در سال‌های اخیر، عموم مردم گام‌های مثبتی در مسیر صرفه‌جویی برداشته‌اند که رشد مصارف «زیرالگو» در آب، برق و گاز گواه همین تغییر رفتار است. اقداماتی نظیر استفاده از لامپ‌های کم‌مصرف و مدیریت مصرف خانگی تا حدی کارساز بوده‌اند‌ اما اکنون به نقطه‌ای رسیده‌ایم که صرفه‌جویی بیشتر، مستلزم اصلاحات کلان در بخش تجهیزات است.

واقعیت این است که نمی‌توان از خانواده‌ای که هزینه‌ای گزاف بابت خرید لوازم‌خانگی پرداخته، انتظار داشت به‌سادگی وسایل خود را تعویض کند. راهکار منطقی، فعال‌سازی شرکت‌های خدمات انرژی برای ارائه راهکارهای فنی ارزان‌قیمت (مانند نصب کیت‌های کاهش مصرف روی یخچال‌ها یا لوازم گازسوز) است. دولت باید با حمایت از این شرکت‌ها، شرایطی فراهم کند که مردم بتوانند با هزینه‌ای اندک، بهره‌وری لوازم فعلی خود را بالا ببرند.

صنایع مادر و چالش فناوری‌های فرسوده
در بخش تولید، به‌ویژه در صنایع بزرگ و مادر، با حجم عظیمی از تلفات منابع روبه‌رو هستیم. فناوری‌های فرسوده و خطوط تولید قدیمی، شدت انرژی را در ایران به شکل نامتعارفی بالا برده‌اند. ازآنجاکه تعویض کامل این خطوط تولید در کوتاه‌مدت دشوار است، باید سیاست «تشویق در کنار جریمه» را در پیش گرفت.
دولت می‌تواند با اعطای یارانه‌های مشروط، معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات بلاعوض، صنایع را به سمت اصلاحات فنی کوچک اما تأثیرگذار سوق دهد. درعین‌حال، برای صنایعی که نسبت به اصلاح الگوی مصرف خود بی‌تفاوت هستند، باید جریمه‌های سنگین و بازدارنده وضع شود.

سهم دولت در اتلاف انرژی
نباید فراموش کرد که بخشی از این اتلاف، خارج از اراده مردم و صنعتگران و در حوزه وظایف حاکمیتی است. به‌عنوان نمونه، نزدیک به ۱۵‌درصد از برق تولیدی کشور در شبکه‌های انتقال و توزیع هدر می‌رود. همچنین راندمان نیروگاه‌های ما به‌طور میانگین بسیار پایین‌تر از استانداردهای جهانی است. در بخش آب نیز‌ حجم عظیمی از منابع پشت سدها و در مسیر انتقال تبخیر می‌شود که ارتباطی به مصرف‌کننده نهایی ندارد.

اصلاح غیرقیمتی پیش‌نیاز اصلاح قیمتی
برای رسیدن به نقطه مطلوب در مصرف انرژی، باید در 3جبهه «مردم»، «تولیدکنندگان» و «تأمین‌کنندگان (دولت)» به‌طور همزمان کار کرد. رویکرد صحیح آن است که ابتدا اصلاحات غیرقیمتی شامل نوسازی تجهیزات، کاهش تلفات شبکه و ارتقای فناوری در اولویت قرار گیرد و پس از فراهم‌کردن زیرساخت‌های فنی برای مردم و صنعت، ‌سراغ اصلاحات قیمتی رفت. تنها در این صورت است که می‌توان اسراف را مهار کرد و مصرف را به دامنه‌ای منطقی و قابل‌قبول رساند.

🔹"آخرین خبر" در روبیکا
🔹"آخرین خبر" در ایتا
🔹"آخرین خبر" در بله