چیکونگونیا؛ ویروسی که کمرتان را خم می کند

نام چیکونگونیا از زبان محلی Makonde در شرق آفریقا گرفته شده و به حالت خمیده بدن افراد مبتلا اشاره دارد که ناشی از درد شدید مفاصل است. این درد گاهی آن‌قدر شدید است که بیماران قادر به راه رفتن یا انجام فعالیت‌های روزمره نیستند.

علائم و روند بیماری

علائم چیکونگونیا معمولاً ۳ تا ۷ روز پس از نیش پشه ظاهر می‌شوند. تب بالا و درد مفاصل از بارزترین نشانه‌ها هستند، اما بسیاری از بیماران همچنین دچار سردرد، درد عضلانی، خستگی شدید و بثورات پوستی می‌شوند. در برخی موارد، تورم مفاصل و تهوع نیز گزارش شده است.

اگرچه بیشتر بیماران ظرف یک تا دو هفته بهبود می‌یابند، اما در حدود ۳۰ درصد موارد، درد مفاصل ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه یابد. این حالت مزمن بیشتر در افراد مسن یا دارای بیماری‌های زمینه‌ای دیده می‌شود. مرگ‌ومیر ناشی از چیکونگونیا بسیار نادر است، اما در نوزادان، سالمندان و افراد دارای نقص ایمنی می‌تواند خطرناک باشد.

شیوع جهانی و نگرانی‌های بین‌المللی

در سال ۲۰۲۵، چیکونگونیا به یکی از نگرانی‌های اصلی سازمان‌های بهداشتی جهانی تبدیل شده است. طبق گزارش مرکز اروپایی کنترل بیماری‌ها (ECDC)، بیش از ۲۴۰هزار مورد ابتلا در سراسر جهان و ۹۰ مورد مرگ در ۱۶ کشور ثبت شده که نشان‌دهنده گسترش سریع این ویروس است.

در آمریکای جنوبی، کشورهایی مانند برزیل، آرژانتین و بولیوی با موج‌های شدید ابتلا مواجه شده‌اند. آسیا، هند و پاکستان همچنان درگیر هستند و اکنون چین نیز به این فهرست اضافه شده است. جزایر فرانسوی مانند رئونیون و مایوت نیز با بیش از ۵۰ هزار مورد ابتلا، در صدر کشورهای اروپایی قرار دارند.

شیوع چیکونگونیا در چین از ماه ژوئن، به‌واسطه یک مورد وارداتی آغاز و منجر به انتقال محلی شد؛ که به طور ‌ویژه در استان گوانگ‌دونگ و شهر فوشان و ۱۲ شهر دیگر در جنوب چین شدت گرفت. تاکنون هیچ مورد مرگ‌ومیر رسمی در چین گزارش نشده است.

شرایط آب‌وهوایی گرم و مرطوب، همراه با بارندگی‌های موسمی، محیط مناسبی برای تکثیر پشه‌ها فراهم کرده است.

دولت چین با جدیت وارد عمل شده و اقدامات گسترده‌ای را برای کنترل بیماری اجرا کرده است. از جمله این اقدامات می‌توان به استفاده از پهپاد برای شناسایی محل‌های تجمع آب، اسپری دفع پشه در خیابان‌ها، توزیع تورهای ضد پشه و ... اشاره کرد. هم‌چنین، نگهداری آب در فضای باز بدون پوشش مناسب می‌تواند جریمه‌ای تا ۱۰ هزار یوان به همراه داشته باشد.

واکسن‌ها و درمان‌های موجود

در حال حاضر هیچ داروی ضدویروسی خاصی برای درمان چیکونگونیا وجود ندارد. درمان‌ها بیشتر حمایتی هستند و شامل استراحت، مصرف مایعات و استفاده از داروهای ضد درد مانند استامینوفن می‌شوند. استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) تنها پس از رد شدن احتمال ابتلا به تب دنگی توصیه می‌شود، زیرا در دنگی خطر خونریزی افزایش می‌یابد.

در آمریکا، دو واکسن برای چیکونگونیا تأیید شده‌اند:

- IXCHIQ: واکسن زنده ضعیف‌شده برای افراد بالای ۱۸ سال

- VIMKUNYA: واکسن ذره‌وار ویروسی برای افراد بالای ۱۲ سال

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های امریکا (CDC) توصیه می‌کند افرادی که قصد سفر به مناطق آلوده دارند، به‌ویژه اگر مدت اقامت طولانی باشد یا در معرض خطر بالا باشند، واکسن دریافت کنند.

توصیه‌های ایمنی برای مسافران

مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا، هشدار سطح دو صادر کرده و از مسافران خواسته است اقدامات احتیاطی پیشرفته را رعایت کنند. این اقدامات شامل:

- استفاده از دافع حشرات حاوی DEET (DEET یک ماده شیمیایی است که به طور گسترده برای دفع حشرات استفاده می‌شود و می‌تواند از شما در برابر بیماری‌های ناشی از حشرات محافظت کند.)

- پوشیدن لباس‌های آستین‌بلند و شلوارهای بلند

- اقامت در مکان‌هایی با تهویه مطبوع یا پنجره‌های دارای توری

- واکسیناسیون پیش از سفر

- مراجعه فوری به پزشک در صورت بروز علائم