منتورینگ چیست؟

آخرین خبر/ منتورینگ یا مربی‌گری سازمانی، یکی از موثرترین راهکارها برای رشد فردی و حرفه‌ای کارکنان و رفع چالش‌های منابع انسانی است. با اجرای یک برنامه منتورینگ ساختاریافته می‌توانید استعدادها را حفظ کنید، مهارت‌های رهبری را پرورش دهید و محیطی حمایتی برای یادگیری و پیشرفت ایجاد کنید."سیتاپ"، شما را با مفهوم منتورینگ، انواع آن در سازمان، تفاوتش با کوچینگ، نقش منابع انسانی در اجرای این برنامه و نمونه‌های موفق جهانی آشنا می‌کند!

منتورینگ چیست؟
اگر هنوز برنامه منتورینگ را در سازمان‌تان پیاده نکرده‌اید، بدانید و آگاه باشید که فرصت بزرگی را از دست داده‌اید! منتورینگ ارتباط تنگاتنگی با رفع چالش‌های منابع انسانی و پیشرفت کارکنان در ساختار سازمانی دارد. اگر از شخص موفقی بپرسید که چگونه به جایگاه فعلی خود در مسیر شغلی‌اش رسیده است، علاوه‌ بر سخت‌کوشی و پشتکار، احتمالا از فرد یا افرادی یاد خواهد کرد که در آغاز راه کمکش کرده‌اند یا در طول مسیر، راهنمایش بوده‌اند! راهنمایی و حمایت دیگران، از عوامل حیاتی در مسیر رشد هر فرد است. وجود برنامه منتورینگ در سازمان نیز می‌تواند چنین حمایت و هدایتی را در محیط کار برای کارکنان به جریان بیندازد و آینده روشن‌تری را برای سازمان رقم بزند. اما واقعا منتورینگ یعنی چه؟ مراحل طراحی و اجرای برنامه منتورینگ در سازمان چیست؟ آیا نمونه موفقی از اجرای منتورینگ وجود دارد؟  

در این مطلب از "سیتاپ، سکوی ارتقای کسب‌وکارها"، هر آنچه باید در مورد منتورینگ و نقش آن در حل چالش‌های منابع انسانی و کمک به ارتقای کارکنان بدانید را برایتان خواهیم گفت. همراه ما باشید!

پیش از هر چیزی باید بدانیم اصلا منتورینگ چیست! منتورینگ (Mentoring) رابطه‌ای حرفه‌ای است که در آن، شخصی بادانش و تجربه، یا همان منتور (Mentor)، دانش و  تجربه‌اش را در اختیار مِنتی (Mentee) (یعنی کسی که از تجربه منتور استفاده می‌کند) قرار می‌دهد.  منتورینگ برخلاف آموزش رسمی که معمولا بر مهارت‌های فنی خاص متمرکز است، گسترده‌تر و شخصی‌تر است. هدف منتورینگ، کمک به شخص برای عبور از چالش‌ها، افزایش اعتماد‌به‌نفس و شکل‌گیری ذهنیت موفقیت است.

منتورینگ در محیط کار و انواع آن

در محیط کار، منتور به مِنتی کمک می‌کند تا مهارت‌های جدیدی را بیاموزد، با محیط کاری سازگار شود و الگویی برای پیشرفت داشته باشد. از سوی دیگر، روند منتورینگ برای خود منتور نیز فرصتی است تا مهارت‌های رهبری و توسعه فردی‌اش را تمرین کند و حتی در مسیر پیشرفت شغلی در سازمان گام بردارد. برنامه منتورینگ در سازمان، ابزاری موثر و کم‌هزینه برای تقویت مشارکت کارکنان و کاهش میزان نارضایتی شغلی و ترک کردن محل کار است.

انواع منتورینگ در محیط کار

انواع مختلفی از منتورینگ در محیط کار وجود دارد که هر کدام، متناسب با نیازها و اهداف سازمان طراحی شده‌اند. انتخاب نوع مناسب منتورینگ برای سازمان حیاتی است؛ زیرا به‌طور مستقیم بر اثربخشی و موفقیت برنامه تاثیر می‌گذارد. از برخی از رایج‌ترین انواع منتورینگ سازمانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

فرق منتورینگ و کوچینگ چیست؟

گاهی اشخاص منتورینگ و کوچینگ را به جای یکدیگر استفاده می‌کنند، اما باید بگوییم که این دو مفهوم، کاملا با یکدیگر فرق دارند. در جدول زیر از فرق بین منتورینگ و کوچینگ برایتان گفته‌ایم.

نقش منابع انسانی در طراحی و اجرای برنامه‌های منتورینگ چیست؟

واحد منابع انسانی(HR) ، نقشی حیاتی در راه‌اندازی برنامه‌های منتورینگ در سازمان  دارد. می‌توانیم بگوییم که منابع انسانی می‌تواند حامی و راهنمای منتورینگ در سازمان باشد! مشارکت HR در طراحی و اجرای برنامه منتورینگ تضمین می‌کند که برنامه، ساختاریافته، هدفمند و همسو با اهداف بلندمدت سازمان است. اگر برنامه منتورینگ به‌خوبی طراحی شده باشد، اطمینان می‌دهد که هم منتورها و هم منتی‌ها، بیشترین بهره را از این رابطه می‌برند.

نقش منتورینگ در حل چالش‌های منابع انسانی و افزایش انگیزه کارکنان

به همین ترتیب، منتورینگ در منابع انسانی اهمیت دارد. منتورینگ و منابع انسانی بر یکدیگر تاثیر می‌گذارند. منابع انسانی با چالش‌های بسیاری مواجه است و منتورینگ می‌تواند در حل آن‌ها کارگشا باشد. برای مثال، طراحی و اجرای یک برنامۀ خوب منتورینگ باعث می‌شود که منابع انسانی از چالش‌هایی مانند حفظ استعدادها، آموزش کارکنان، پرورش مهارت‌های این افراد و سلامت روانی‌شان، عبور کند. در ادامه از تاثیر منتورینگ بر منابع انسانی و رشد کارکنان برایتان گفته‌ایم.

1. حفظ کارکنان با منتورینگ

تجربه منتورینگ تاثیر مثبتی بر رضایت شغلی کارکنان جدید دارد. با افزودن یک برنامۀ منتورینگ، می‌توانید فضای مثبتی را در محیط کار ایجاد کنید، سطح رضایت کارکنان را افزایش دهید و درنتیجه، آنان را حفظ کنید. بر هیچ‌کس پوشیده نیست که جذب استعدادهای جدید، هزینه‌برتر از حفظ کارکنان فعلی است و برنامه‌های منتورینگ می‌توانند به کاهش این هزینه‌ها کمک کنند.

2. بهبود مهارت‌ها با منتورینگ

برنامه منتورینگ باعث می‌شود کارکنان مهارت‌ها و استعدادهایشان را بشناسند، در راستای بهبود آن‌ها بکوشند و درنهایت، از آن‌ها برای پیشرفت در محل کارشان استفاده کنند.

3. ایجاد محیط حمایتی با منتورینگ

منتورینگ محیطی حمایتی و پرورشی را در سازمان ایجاد می‌کند تا افراد بتوانند به‌راحتی دربارۀ چالش‌ها صحبت کنند، مشاوره بگیرند و بازخورد سازنده دریافت کنند. چنین فضایی باعث رشد شخصی و حرفه‌ای خواهد شد.

4. سلامت روان و رفاه کارکنان با منتورینگ

منتورینگ باعث افزایش اعتمادبه‌نفس، عزت نفس و احساس تعلق بیشتر کارکنان به سازمان می‌شود  و در نتیجه، روحیه و رضایت شغلی آنان را تقویت می‌کند.

چگونه یک برنامه منتورینگ موثر طراحی و پیاده‌سازی کنیم؟

اگر می‌خواهید کارکنان‌تان را حفظ و آنان را برای آینده آماده‌ کنید؛ راه‌اندازی یک برنامۀ منتورینگ سازمانی می‌تواند بسیار موثر باشد. برای طراحی و اجرای برنامه منتورینگ باید مراحل زیر را طی کنید.

1. تعیین اهداف و نحوه اجرای برنامه منتورینگ

منابع انسانی در ابتدای کار باید هدف از راه‌اندازی برنامۀ منتورینگ را مشخص کند. در این مرحله، باید اهداف سازمانی و نیازهای کارکنان را مد نظر قرار دهید. فرقی نمی‌کند هدفتان تربیت رهبران آینده است یا بهبود مهارت‌ها و حفظ کارکنان، در هر صورت، منابع انسانی باید مطمئن شود که برنامه منتورینگ، اهداف مورد نظر را پوشش می‌دهد.

 به‌علاوه، باید میزان موفقیت برنامه منتورینگ را بسنجید. چهار نمونه شاخص کلیدی عملکرد (KPI) برای سنجش میزان موفقیت برنامه منتورینگ عبارت‌اند از:

میزان رضایت شرکت‌کنندگان؛
میزان مشارکت کارکنان در برنامه؛
بررسی یادگیری و توسعه برای شناسایی شکاف‌های آموزشی؛
نرخ حفظ کارکنان.

2. انتخاب درست منتور و منتی

اکنون نوبت به انتخاب درست منتور و منتی می‌رسد. برنامه منتورینگ زمانی موفق خواهد بود که هر دو طرف با یکدیگر سازگار باشند، اهداف مشترک داشته باشند و احترام متقابل نیز بین‌شان برقرار باشد. در این مسیر باید تخصص منتور و نیازهای منتی را مد نظر قرار دهید تا جفت مناسبی را انتخاب کنید.

در صورت امکان، افراد را باید براساس اهداف و شخصیت‌های مکمل جفت کنید و صرفا به سلسله‌مراتب توجه نداشته باشید. برای مثال، یک نیروی تازه‌وارد در بخش فروش ممکن است بیشترین بهره را از منتوری در بخش بازاریابی ببرد، به‌خصوص اگر همکاری بین تیم‌ها در اولویت باشد!

3. ایجاد دستورالعمل و تعیین انتظارات

برنامه منتورینگ زمانی موفق خواهد بود که دستورالعمل‌ها واضح و انتظارات هر دو طرف نیز کاملا مشخص باشد. وقتی این دو مورد روشن باشد، پیگیری در طول زمان انجام و پیشرفت نیز حاصل خواهد می‌شود. اما منظور از دستورالعمل و انتظارات چیست؟

جلسات هر چند وقت یک‌بار برگزار می‌شوند؟
اهداف منتی چیست؟
میزان محرمانگی گفت‌وگوها چقدر است؟
این ساختار، شفافیت ایجاد می‌کند؛ بدون اینکه فرآیند را بیش از حد سختگیرانه کند.

4. پیگیری و ارزیابی

اکنون که برنامه منتورینگ در حال اجراست، زمان آن رسیده که به اهداف اولیه برگردید و ارزیابی کنید که چقدر موفق بوده‌اید. اگر نتایج مطابق انتظار نیست، بررسی کنید چه بخش‌هایی نیاز به بهبود دارند.

نمونه‌هایی موفق از پیاده‌سازی منتورینگ

بسیاری از شرکت‌ها برنامه‌های منتورینگ داخلی قدرتمندی دارند که می‌توانند الگوی مناسبی برای سایر سازمان‌ها باشند. در ادامه به چند نمونه برجسته اشاره می‌کنیم.

1. منتورینگ در شرکت بوئینگ
شرکت بوئینگ (Boeing) برنامه‌های منتورینگ گسترده‌ای در سراسر سازمان دارد که به کارکنان فرصت می‌دهد تا مهارت‌های رهبری خود را تقویت کنند و مسیر شغلی خود را پیش ببرند.
در شرکت بوئینگ، کارکنان با رهبران ارشد جفت می‌شوند تا مهارت‌های لازم را برای مواجهه با چالش‌های رهبری توسعه دهند.
دانشجویان کارآموز نیز می‌توانند ازطریق برنامه‌های عملی، کسب تجربه کنند.

2. منتورینگ در کاترپیلار 
شرکت کاترپیلار (Caterpillar) برنامه‌های طولانی‌مدتی را برای منتورینگ کارکنانش دارد.

کارکنان جوان به مدت 2 تا 3 سال، منتی اعضای ارشد سازمان هستند.
تمرکز برنامۀ منتورینگ بر توسعۀ مهارت‌های ضروری است و بیشتر منتورها، مهارت‌های رهبری را نیز توسعه می‌دهند.

3. منتورینگ در مک‌گروهیل 
شرکت مک گروهیل (McGraw-Hill) در 38 کشور شعبه دارد و در سراسر آن‌ها، برنامه‌های ساختاریافتۀ منتورینگ را برقرار کرده است. مزایای منتورینگ برای کارکنان مک گروهیل مثال‌زدنی است:

- تقریبا 97% از کارکنان شرکت، برنامه‌های منتورینگ مک گروهیل را توصیه می‌کنند.
- تقریبا 72% از کارکنان بعد از شرکت در برنامه منتورینگ، اعتماد به نفس‌شان افزایش یافت.
- این شرکت می‌تواند 80% از اهدافش را در همان ابتدای برنامه محقق کند.
4. برنامه منتورینگ در جنرال الکتریک
شرکت جنرال الکتریک (General Electric) تقریبا 20 سال است که منتورینگ معکوس را در سازمان اجرا می‌کند. در واقع، کارکنان جوان‌تر در آموزش مهارت‌ها و فناوری‌ها به کارکنان ارشد، نقش مهمی ایفا می‌کنند.

سخن آخر

منتورینگ از اجزای حیاتی در ایجاد فرهنگ رشد و توسعه در سازمان است. شرکت‌ها با ادغام منتورینگ در استراتژی‌های منابع انسانی، می‌توانند یک محیط حمایتی ایجاد کنند که کارکنان در آن برای یادگیری و رشد، اشتیاق داشته و در موفقیت سازمان، شریک باشند. منابع انسانی و برنامه‌های منتورینگ، هر دو به یکدیگر کمک می‌کنند. منتورینگ با حمایت منابع انسانی می‌تواند به ستون اصلی فرهنگ سازمانی تبدیل شود و بهبود مستمر و موفقیت بلندمدت را هدایت کند. منابع انسانی نیز با کمک منتورینگ می‌تواند چالش‌هایش را برطرف کند. منتورینگ با ارائه مسیری روشن، انگیزه رهبران و کارکنان را افزایش می‌دهد و فرصت را برای پیشرفت سازمان فراهم می‌کند.

برای اطلاعات بیشتر می‌توانید با مشاورین کسب و کار مجموعه سیتاپ، که انواع خدمات کسب و کار مانند: مشاوره سیستم فروش، مشاوره مالیاتی، مشاوره سرمایه گذاری و ... را می‌دهد در تماس شوید و بصورت رایگان از کارشناسان این مجموعه مشاوره دریافت نمایید.