بازگشت به خویشتن فرهنگی با زبان فردوسی

ایرنا/ بروجرد - ایرنا -  عضو هیات علمی دانشگاه آیت‌ الله بروجردی گفت: فردوسی در بزنگاهی از تاریخ ایران ظهور کرد که زبان فارسی در خطر انحلال در ساختارهای زبانی بیگانه قرار داشت و شاهنامه نوعی احیای زبانی و بازگشت به خویشتن فرهنگی است.

معصومه مهرابی روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به ۲۵ اردیبهشت ماه سالروز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی افزود: از منظری زبان‌شناسانه به تامل در جایگاه فردوسی در تاریخ فرهنگ و زبان فارسی باید پرداخت زیرا این جایگاه نه‌تنها ادبی، بلکه تمدنی و بنیادین است.

---

بازار

---

وی اظهار کرد: فردوسی در بزنگاهی از تاریخ ایران که زبان فارسی نیازمند تکیه‌گاهی زبانی و فرهنگی بود، ظهور کرد تا از هم‌گسیختگی نجات یابد.

دانشیار زبان‌شناسی بیان کرد: شاهنامه در چنین شرایطی نه‌فقط یک اثر ادبی و حماسی، بلکه نوعی احیای زبانی و تلاشی خودآگاه برای بازیابی زبان مادری، زبان اندیشه و زبان هویت ایرانی است.

مهرابی با نگاهی تحلیلی، فردوسی را فراتر از یک شاعر بزرگ می‌داند و می گوید: بررسی شاهنامه فقط از منظر ادبی کافی نیست، این اثر منبعی غنی برای مطالعات زبان‌شناسی تاریخی، تحول نحوی و واجی زبان فارسی و حتی تحلیل گفتمان است.

وی با بیان اینکه زبان شاهنامه زبانی پویاست، تاکید کرد: زبانی که اصالت را حفظ کرده و توانمند است، در روایت تاریخ، افسانه، اسطوره، اخلاق و سیاست، این پویایی زبان در دل ساختار موزون شاهنامه، نشان می‌دهد که فردوسی نه‌تنها شاعر که زبان‌پردازی آگاه بوده است.

عضو هیات علمی دانشگاه آیت الله بروجردی با بیان اینکه یکی از دستاوردهای فردوسی، تداوم زبان فارسی در ساحت عمومی و حافظه‌ جمعی ماست، ادامه داد: فردوسی زبان را از دربار به دل مردم برد و حافظه‌ ملی ایرانیان را از طریق زبان در برابر فراموشی ایمن کرد، او روایت‌گر گذشته نبود، آینده‌ساز هم بود، شاهنامه تنها بازتاب گذشته نیست، این کتاب، نقشه‌ راهی‌ برای بازسازی پیوند ما با هویتمان است.

مهرابی به اهمیت شاهنامه در آموزش زبان فارسی اشاره کرد و افزود: از نگاه او اگرچه آموزش زبان باید همگام با نیازهای روز باشد، اما بی‌تردید نمی‌توان از متونی چون شاهنامه چشم پوشید، بازخوانی چنین متونی باید از دوران مدرسه آغاز شود، نه به‌عنوان درسی صرفا ادبی، بلکه به‌عنوان بخشی از آموزش هویت، تفکر و زبان است.

وی می‌افزاید: نسلی که زبان فردوسی را نشناسد، با ریشه‌های خودش بیگانه می‌ماند ما باید شاهنامه را نه فقط بخوانیم، بلکه بفهمیم چرا و چگونه نوشته شده است.

استاد دانشگاه آیت الله بروجردی با اشاره به ارتباط تنگاتنگ زبان و فرهنگ بیان کرد: زبان، هویت فرهنگی را حمل می‌کند، فردوسی این واقعیت را به‌خوبی درک کرده بود، او زبان فارسی را به‌عنوان بستر اصلی انتقال فرهنگ ایرانی برگزید و با دقتی بی‌نظیر، آن را از آسیب‌پذیری نجات داد.

مهرابی اظهار کرد:‌ شاهنامه از همین رو، کتابی صرفا حماسی نیست، بلکه پروژه‌ای آگاهانه برای نجات و تثبیت زبان و فرهنگ ایران است.

وی یادآور شد: بزرگداشت فردوسی، تنها نکوداشت یک چهره ادبی نیست، بلکه بهانه‌ای برای بازاندیشی در چیستی و چگونگی زبان و هویت ماست.

دانشیار زیان شناسی و عضو هیات علمی دانشگاه آیت الله بروجردی اضافه کرد: اگر امروز فردوسی را پاس می‌داریم، باید زبان او را هم پاس بداریم، زبان فارسی تنها ابزار سخن نیست؛ حافظه‌ مشترک ماست، خانه‌ ذهن و جان ایرانیان است، فردوسی به ما آموخت که اگر زبان بماند، ایران هم خواهد ماند.

حکیم ابوالقاسم حسن پور علی توسی (طوسی) نامور به فردوسی (۳۱۹ تا ۳۹۷ هجری خورشیدی در دامنه توس خراسان دیده به جهان گشود و در همان منطقه نیز دارفانی را وداع گفت و به خاک سپرده شد.

۲۵ اردیبهشت در تقویم ایرانی به عنوان روز بزرگداشت حکیم فردوسی نام‌گذاری شده است.