وضعیت عجیب اشتغال در تابستان

حمله اسراییل با ایران با وجود اینکه تنها ۱۲ روز طول کشید اما اثرات پردامنه‌تری بر کشور داشت. از همان روزهای اول حمله اسراییل، خبرها از تعدیل نیرو در بخشی از بنگاههای کشور منجر شد و حالا با انتشار آمار اشتغال و بیکاری مرکز آمار ایران می‌توان، با تکیه بر آمارهای رسمی می‌توان تصویر بهتری از این فعل و انفعالات داشت.

تا پایان تابستان امسال جمعیت فعال از نظر اقتصادی را ۲۶ میلیون و ۹۳۸ هزار نفر برآورد کردند. این رقم برای پایان بهار معادل ۲۷ میلیون و ۱۰۳ هزار نفر بوده است. به این ترتیب مشارکت کنندگان در اقتصاد کشور در فاصله این دو فصل با کاهش ۱۶۵ هزار نفره جمعیت فعال اقتصادی مواجه شده‌ایم. منظور از جمعیت فعال یا نرخ مشارکت، آن بخشی از جمعیت بالای ۱۵ ساله کشور است که در فصل مورد بحث، یا شاغل بوده‌اند و یا جویای شاغل. به این ترتیب می‌توانیم بگوییم پس از جنگ ۱۲ روزه ۱۶۵ هزار نفر از جمعیت شاغل یا بیکار کشور کم و به جمعیت غیرفعال افزوده شده است.

بررسی جزییات بیشتر نشان می‌دهد که بخش بزرگی از این کاهش جمعیت مشارکت کننده از میان زنان بوده است. به نحوی که در بهار نرخ مشارکت زنان چهار میلیون و ۶۲۷ هزار نفر بود اما در پایان تابستان با کاهش ۱۴۳ هزار نفری مشارکت آنها در اقتصاد، زنان فعال هم به ۴ میلیون و ۴۸۴ هزار نفر کاهش یافت. به عبارت ساده‌تر از مجموع ۱۶۵ هزار نفری که از مشارکت اقتصادی در تابستان نسبت به بهار خودداری کردند، ۱۴۳ هزار نفر از آنها را زنان تشکیل می‌دهند.

این وضعیت تا اندازه زیادی برای جمعیت شاغل کشور هم صدق می‌کند. در پایان تابستان در حالی تعداد شاغلان کشور معادل ۲۴ میلیون و ۹۵۸ هزار نفر بوده که در مقایسه با انتهای بهار از کاهش ۱۶۴ هزار نفری شاغلان در کشور خبر می‌دهد. به زبانی دیگر می‌توانیم ادعا کنیم بخش بسیار بزرگی از این جمعیت ۱۶۴ هزار نفره شاغل کشور در بهار امسال، در پی تبعات جنگ ۱۲ روزه مشاغل خود را از دست دادند. دقیقا مشخص نیست چه تعداد از این ۱۶۴ هزار نفر به جمعیت غیرفعال اقتصادی اضافه شدند و چه مقدار به بیکاران.

در زمینه اشتغال هم وضعیت اشتغال زنان به شکلی محسوس دشوارتر شده است. در بهار تعداد زنان شاغل رسمی در کشور معادل سه میلیون و ۹۹۳ هزار نفر بود که در پایان تابستان به سه میلیون و ۸۰۳ هزار نفر کاهش یافت که به معنای کاهش ۱۹۰ هزار زنان شاغل است. این مساله نشاندهنده یک نکته مهم است؛ در حالی از تعداد زنان شاغل ۱۹۰ هزار کاسته شده که از کل مشاغل فقط ۱۶۴ هزار شغل کم شده است. به این ترتیب بخشی از مشاغل زنان که از آنها سلب شد در نهایت به مردان رسید و به همین علت کاهش مشاغل زنان از کل کاهش مشاغل در کشور بیشتر بود.

از مهمترین شاخص‌های اشتغال که در تابستان نسبت به بهار افزایش یافت، نرخ اشتغال ناقص است. در حالی که در بهار امسال تنها یک میلیون و ۱۱۹ هزار نفر به شکل ناقص شاغل بودند، در تابستان این رقم به یک میلیون و ۸۸۱ هزار نفر رسیده است. منظور از اشتغال ناقص، شاغل شدن در ساعت کاری کمتر از ۴۴ ساعت داشته‌اند اما خواهان و آماده کار بیشتری بوده‌اند که به دلایلی چون رکود اقتصادی، موفق به یافتن کار کافی نشده‌اند. به این ترتیب جنگ ۱۲ روزه با افزایش نااطمینانی‌ها، بر حجم اشتغال ناقص در کشور افزود. مشاغلی که در  این دسته قرار می‌گیرند اغلب جزو مشاغل بی کیفیت به حساب می‌آیند.