گزارش دردناک گاردین از سرزمینی در چنگال گرسنگی؛ آنها آرام‌آرام می‌میرند

---

بازار

---

مردم غزه نیازی به تأیید رسمی هفته گذشته از سوی کارشناسان گرسنگیِ مورد حمایت سازمان ملل نداشتند تا بدانند «بدترین سناریوی ممکن یعنی قحطی» در آنجا در حال وقوع است. آن‌ها ماه‌هاست که نظاره‌گر تحلیل رفتن فرزندان خود بوده‌اند.

«همه فرزندانم تقریباً نیمی از وزن بدن‌شان را از دست داده‌اند»، این را جمیل مغاری، مرد ۳۸ ساله‌ای از اردوگاه المغازی در مرکز غزه می‌گوید. «دخترم که پنج سال دارد، حالا فقط ۱۱ کیلوگرم وزن دارد. پسرم محمد، فقط پوست و استخوان شده. همه فرزندانم همین وضعیت را دارند.»

«خودم قبلاً ۸۵ کیلو بودم و حالا رسیده‌ام به ۵۵ کیلو.»

او برای حفظ نیروی لازم جهت پیدا کردن غذا برای خانواده‌اش، با سختی دست‌وپنجه نرم می‌کند. «گاهی احساس سرگیجه می‌کنم و حس می‌کنم دارم از حال می‌روم، اما خودم را مجبور می‌کنم سر پا بمانم. گاهی هم دچار لرز می‌شوم.»

در طول هفته گذشته، غزه از دو نقطه عطف وحشتناک عبور کرد. آمار رسمی قربانیان فلسطینی از ۶۰٬۰۰۰ نفر گذشت، گرچه رقم واقعی، با احتساب کسانی که زیر آوار حملات هوایی اسرائیل دفن شده‌اند، احتمالاً بسیار بیشتر است.

احتمالاً تلفات انسانی همچنان به‌سرعت افزایش خواهد یافت. روز سه‌شنبه، نهاد طبقه‌بندی امنیت غذایی (IPC) – گروهی متشکل از کارشناسان سازمان ملل و نهادهای امدادی – که قبلاً در مورد خطر قحطی هشدار داده بود، تأیید کرد که خط قرمز عبور کرده است.

این نهاد اعلام کرد: «بدترین سناریوی قحطی در حال حاضر در نوار غزه در حال وقوع است» و خواستار آتش‌بس شد تا از «رنج انسانی فاجعه‌بار بیشتر» جلوگیری شود.

جمعیت ۲.۲ میلیون نفری غزه مدت‌هاست که به نوعی در گرسنگی زنجیر شده‌اند؛ هر روز مجبور به جست‌وجوی غذا هستند، در حالی که با محدودیت‌های شدید و عامدانه اسرائیل برای رساندن کمک‌های بشردوستانه مواجه‌اند.

مغاری می‌گوید که غذا تقریباً وجود ندارد: «ما ممکن است یک یا دو هفته آرد نداشته باشیم. گاهی فقط یک وعده در روز داریم، که آن هم عدس است، و گاهی هیچ چیز پیدا نمی‌کنیم – فقط آب می‌خوریم تا حس سیری داشته باشیم.»

خانواده‌اش از زمان شروع جنگ، هفت بار مجبور به جابه‌جایی شده‌اند تا از حملات مکرر اسرائیل فرار کنند. اما گرسنگی، که تمام منطقه را فرا گرفته، گریزی ندارد.

او می‌گوید: «گاهی از کمک‌های مردمی یا خیرین، عدس می‌گیریم یا مقداری پول قرض می‌کنیم تا بخریم. ما هیچ کمکی از آشپزخانه‌های خیریه دریافت نمی‌کنیم؛ آن‌ها فقط در بعضی اردوگاه‌ها و به‌صورت محدود هستند.»

«[اسرائیلی‌ها] خبر می‌دهند که کمک‌ها وارد شده، اما فقط افراد قوی یا کسانی که اسلحه دارند، کامیون‌ها را تصرف می‌کنند و کالاها را با قیمت‌های گزاف می‌فروشند. فقرا چطور می‌توانند با این قیمت‌ها چیزی بخرند؟»

چهار مرکز توزیع غذا در سراسر غزه که توسط بنیاد بشردوستانه غزه اداره می‌شوند، فقط چند دقیقه در روز باز هستند، که باعث ایجاد ازدحام جمعیت زیاد و ناامید می‌شود – افرادی که هنگام تلاش برای دریافت کمک‌های انسانی، هدف تیراندازی نیروهای اسرائیلی قرار گرفته‌ و تلفات گسترده داشته‌اند.

منصوره فضل‌الحلو، بیوه ۵۸ ساله، به قدری ضعیف است که نمی‌تواند به مراکز توزیع برود و نمی‌گذارد پسرش هم برود، چون می‌ترسد زنده برنگردد.

او می‌گوید: «وضعیت آنجا وحشتناک و بسیار خطرناک است. بدترین بخش، هرج‌ومرج میان مردهاست – مردم همدیگر را هل می‌دهند و به زمین می‌کوبند. فقط یک پسر دارم که اینجاست، اما همیشه مانع می‌شوم که به سمت کامیون‌های کمک برود، چون ارتش آنجا خطرناک است. طاقت ندارم او را به‌عنوان شهید ببینم.»

مغاری عمل جراحی قلب باز داشته و همه فرزندانش زیر ۱۲ سال هستند. حتی اگر هم بخواهند جان‌شان را برای پیدا کردن غذا به خطر بیندازند، توانش را ندارند.

او می‌گوید: «سعی می‌کنم مقاوم بمانم تا بتوانم چیزی برای خوردن به بچه‌هایم بدهم. پیام‌های زیادی به جهان فرستاده‌ایم، اما هیچ‌کس واکنشی نشان نداده. دیگر نمی‌دانیم چه بگوییم. تنها چیزی که می‌توانم به دنیا بگویم این است که ما داریم آرام‌آرام می‌میریم؛ ما را از این فاجعه نجات دهید.»

در میان تمام فجایعی که جنگ اسرائیل و غزه برای مردمش به همراه داشته، شکنجه والدینی که می‌بینند فرزندان‌شان از گرسنگی در حال مرگ هستند و هیچ کاری از دست‌شان برنمی‌آید، بدون شک یکی از بدترین‌هاست.

نشانه‌های هشداردهنده؛ قحطی در غزه شوکه‌کننده اما قابل پیش‌بینی بود

کارشناس سازمان ملل که برای نخستین بار بیش از ۵۰۰ روز پیش هشدار داده بود که اسرائیل در حال اجرای کارزار عامدانه‌ی گرسنگی جمعی در غزه است، اکنون می‌گوید که دولت‌ها و شرکت‌ها نمی‌توانند ادعا کنند که از فاجعه‌ی در حال وقوع غافلگیر شده‌اند.

مایکل فخری، گزارشگر ویژه سازمان ملل در موضوع حق برخورداری از غذا، می‌گوید:«اسرائیل کارآمدترین ماشین گرسنگی‌ای را که می‌توانید تصور کنید ساخته است. بنابراین، با اینکه دیدن انسان‌هایی که از گرسنگی می‌میرند همیشه شوکه‌کننده است، اما هیچ‌کس نباید وانمود کند که غافلگیر شده. تمام اطلاعات از اوایل سال ۲۰۲۴ علناً در دسترس بوده.»

او گفت: «اسرائیل غزه را به گرسنگی می‌کشاند. این نسل‌کشی است. این جنایت علیه بشریت است. این جنایت جنگی است. من بارها و بارها این را تکرار کرده‌ام، احساس می‌کنم مثل "کاساندرا" شده‌ام.»
(کاساندرا در اسطوره‌شناسی یونان، زنی بود که توان پیشگویی داشت، اما هیچ‌کس هشدارهایش را باور نمی‌کرد.)

در ۹ اکتبر ۲۰۲۳ – دو روز پس از حمله‌ی مرگبار حماس – وزیر دفاع وقت اسرائیل، یوآو گالانت، اعلام کرد که یک «محاصره‌ی کامل» علیه غزه اعمال خواهد کرد و تأمین برق، غذا، آب و سوخت را متوقف می‌کند.

تا دسامبر ۲۰۲۳، طبق آمار سازمان ملل و نهادهای بین‌المللی امدادرسان، فلسطینی‌های ساکن غزه، ۸۰ درصد از کل کسانی را تشکیل می‌دادند که در جهان با گرسنگی فاجعه‌بار مواجه بودند.

گرسنگی گسترده، سوءتغذیه و بیماری عامل اصلی افزایش شدید مرگ‌ومیر ناشی از گرسنگی در سراسر غزه هستند. طبق گزارش نهاد بین‌المللی امنیت غذایی (IPC) – نهادی جهانی که برای سازمان ملل و گروه‌های امدادی داده‌های لحظه‌ای درباره گرسنگی و قحطی فراهم می‌کند – از آوریل تا اواسط ژوئیه، بیش از ۲۰٬۰۰۰ کودک به دلیل سوءتغذیه شدید در بیمارستان بستری شده‌اند.
این نهاد هفته گذشته هشدار داد: «بدترین سناریوی ممکن قحطی، در حال حاضر در سراسر نوار غزه در حال وقوع است.»

فخری از نخستین کسانی بود که در مورد قحطی قریب‌الوقوع هشدار داد و خواستار اقدام فوری برای جلوگیری از گرسنگی دادن ۲ میلیون انسان در غزه شد.

او در مصاحبه‌ای با روزنامه گاردین که در ۲۸ فوریه ۲۰۲۴ منتشر شد، گفت:«هرگز جمعیت غیرنظامی‌ای را ندیده‌ایم که این‌چنین سریع و کامل دچار گرسنگی شده باشند – این، نظر مشترک کارشناسان گرسنگی است.محروم کردن عامدانه مردم از غذا، آشکارا یک جنایت جنگی است. اسرائیل هدف خود را برای نابودی مردم فلسطین، به‌صورت کامل یا جزئی، فقط به‌خاطر فلسطینی بودن آن‌ها اعلام کرده. این اکنون وضعیتی از جنس نسل‌کشی است.»

در ماه بعد، دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) خطر نسل‌کشی در غزه را به رسمیت شناخت و به «گسترش قحطی و گرسنگی» اشاره کرد.
این دادگاه اعلام کرد اسرائیل باید فوراً تمام اقدامات لازم و مؤثر را، با همکاری سازمان ملل، برای تضمین دسترسی بی‌وقفه به کمک‌های انسانی از جمله غذا، آب، پناهگاه، سوخت و دارو اتخاذ کند.

در ماه مه، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، و گالانت وزیر دفاع پیشین، نخستین افرادی شدند که توسط یک دادگاه بین‌المللی به‌صورت رسمی به گرسنگی دادن عامدانه – که جنایت جنگی محسوب می‌شود – متهم شدند.

در ژوئیه ۲۰۲۴، گروهی از کارشناسان سازمان ملل از جمله فخری، پس از گزارش نخستین موارد مرگ ناشی از گرسنگی، رسماً اعلام کردند که قحطی آغاز شده است.
فخری همچنین گزارشی مفصل برای سازمان ملل منتشر کرد که در آن سلطه چند دهه‌ای اسرائیل بر تولید غذا و تأمین مواد غذایی برای فلسطینی‌ها بررسی شده است؛ کنترل شدیدی که باعث شده بود ۸۰ درصد جمعیت غزه پیش از محاصره کامل در اکتبر ۲۰۲۳ به کمک‌های غذایی وابسته باشند.

با این حال، اقدام جدی یا مؤثری برای متوقف کردن گرسنگی دادن فلسطینی‌ها صورت نگرفته – اقدامی که اسرائیل از طریق تخریب سیستماتیک تولید محلی غذا و جلوگیری از ورود کمک‌ها محقق کرده، در حالی که این اقدامات نقض آشکار قوانین بین‌المللی محسوب می‌شود.

به گفته فخری، این دقیقاً دلیلی است که اکنون قحطی در غزه ریشه دوانده است.

او می‌گوید:«مردم ناگهان از گرسنگی نمی‌میرند، کودکان به این سرعت دچار تحلیل جسمی نمی‌شوند. آن‌ها مدت‌هاست به‌طور عامدانه تضعیف شده‌اند.»

«دولت اسرائیل از زمان شکل‌گیری‌اش از غذا به عنوان یک سلاح استفاده کرده. این دولت می‌تواند ماشین گرسنگی‌اش را بسته به فشار بین‌المللی، شُل یا سفت کند؛ آن را در طول ۲۵ سال گذشته بسیار دقیق تنظیم کرده است.»

با وجود تصاویر تکان‌دهنده از فلسطینی‌های استخوانی و تحلیل‌رفته، دولت اسرائیل و برخی از متحدانش همچنان اصرار دارند که این گرسنگی نتیجه مشکلات لجستیکی است، نه نتیجه سیاستی حکومتی.

هفته گذشته، نتانیاهو گفت: «هیچ سیاستی برای گرسنگی دادن در غزه وجود ندارد. در غزه قحطی وجود ندارد.»

یونیسف از جمله نهادهای امدادی‌ای است که تأیید کرده سوءتغذیه و گرسنگی از اوایل مارس ۲۰۲۵، زمانی که اسرائیل به‌طور یک‌جانبه آتش‌بس را نقض کرد، افزایش یافته است.با اینکه برخی کامیون‌ها وارد شدند، سازمان‌های امدادی سازمان ملل و خیریه‌های حاضر در منطقه اعلام کردند که این کمک‌ها هیچ‌گاه کافی نبوده‌اند.

بنیاد بشردوستانه غزه (GHF)، گروهی مرموز و وابسته به اسرائیل و دولت ترامپ، از ماه مه فعالیت خود را آغاز کرد. امنیت آن توسط پیمانکاران خصوصی مسلح و ارتش اسرائیل تأمین می‌شود. این نهاد جایگزین ۴۰۰ مرکز توزیع سازمان ملل شد و فقط ۴ مرکز توزیع در سراسر غزه راه‌اندازی کرد. این اقدام در واکنش به ادعاهایی بدون مدرک بود که کمک‌های بین‌المللی توسط حماس منحرف می‌شود.

سازمان ملل و صدها گروه امدادی، این اقدام را سلاح‌سازی کمک‌ها نامیدند که ناقض اصول دیرینه و شناخته‌شده انسان‌دوستانه است.

در ۱ ژوئن، سربازان اسرائیلی در محل‌های GHF، ۳۲ نفر را کشتند و از آن زمان، بیش از ۱۳۰۰ فلسطینی گرسنه در حین تلاش برای دسترسی به غذا کشته شده‌اند.

در بیانیه‌ای، بنیاد GHF گزارش‌های مربوط به مرگ فلسطینیان را «آمارهای دروغین و اغراق‌آمیز» خواند و سازمان ملل را متهم کرد که به اندازه کافی کمک نمی‌کند.

سخنگوی این بنیاد گفت: «اگر سازمان ملل و دیگر گروه‌ها با ما همکاری کنند، ما می‌توانیم گرسنگی، ناامیدی و خشونت را تقریباً یک‌شبه پایان دهیم. ما می‌توانیم عملیات را گسترش دهیم، مراکز توزیع بیشتری اضافه کنیم و تحویل مستقیم به جامعه را افزایش دهیم – کاری که بنیاد GHF اکنون در حال اجرای آزمایشی آن است.»

دولت اسرائیل به درخواست برای اظهار نظر پاسخی نداد.

فخری و دیگر کارشناسان سازمان ملل بارها از کشورهای عضو و شرکت‌ها خواسته‌اند که برای توقف بمباران و قحطی، کمک‌های مالی و نظامی و تجارت با اسرائیل را قطع کنند و همچنین تحریم‌های گسترده اقتصادی و سیاسی علیه اسرائیل اعمال نمایند.

فخری استدلال می‌کند که با توجه به وتوهای مکرر ایالات متحده در شورای امنیت سازمان ملل در خصوص قطعنامه‌های آتش‌بس، این وظیفه مجمع عمومی سازمان ملل است که خواستار اعزام نیروهای حافظ صلح برای همراهی کاروان‌های کمک‌های انسانی به داخل غزه شود.

او می‌گوید:«اگر نیروهای حافظ صلح برای پایان دادن به نسل‌کشی و جلوگیری از گرسنگی نیستند، پس اصلاً چرا وجود دارند؟»