برگزیده

وداع با اسلحه

روزنامه سازندگي

بروزرسانی 1404/02/23 - 18:16

روزنامه سازندگی/متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

فرشاد گلزاری| خاورمیانه طی یک سال گذشته با رویدادهایی روبه‌رو بوده که باید آنها را بدون‌شک نادر و بی‌سابقه دانست. از تحولات سوریه که منجر به سقوط بشار اسد در دمشق و روی کار آمدن ابومحمد الجولانی شد گرفته تا درگیر شدن اسرائیل در چند جبهه و مذاکرات ایران و آمریکا، همگی نشان می‌دهد که این منطقه قابلیت دارد که هر روز و هر لحظه شگفتی‌های جدید را منعکس کند. حالا هم واقعه‌ای رخ داده که می‌تواند گویای تغییرات جدید در منطقه و حتی اتحاد‌های پشت پرده برای گذار از درگیری‌ها همچنین نقطه‌گذاری منافع جدید باشد که هم ایالات‌متحده در آن می‌تواند دخیل باشد، هم کشورهای منطقه مانند ترکیه، سوریه و بقیه آنها. دوشنبه برابر با ۱۲ مه ۲۰۲۵ (۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۴) در تاریخ جریان‌های کردی خاورمیانه به‌ عنوان یک روز مهم ثبت خواهد شد؛ چراکه حزب کارگران کردستان که به اختصار آن را پ.ک.ک (P.K.K) می‌خوانند به صورت رسمی و علنی با صدور بیانیه‌ای انحلال خود را اعلام کرد و قرار بر این است که پس از این به تمام درگیری‌‌ها و اقدامات مسلحانه خود پایان دهد. شبکه تلویزیونی روداو در خبری که منتشر کرد، نوشت: «حزب کارگران کردستان تصمیمات کنفرانس خود را که شامل انحلال ساختار سازمانی حزب و پایان دادن به مبارزه مسلحانه و در نتیجه پایان دادن به فعالیت‌هایی که به نام پ.ک.ک انجام می‌شد، اعلام می‌کند». این درحالی است که پ.ک.ک از ۵ تا ۷ مه سال جاری میلادی در عراق کنگره‌ای برگزار کرد تا در مورد تصمیم به زمین گذاشتن سلاح پس از درخواست عبدالله اوجالان، رهبر این گروه برای انحلال و خلع سلاح این گروه بحث کند. به گزارش ایسنا در بیانیه هیات‌رئیسه دوازدهمین کنگره حزب کارگران کردستان (پ‌.ک‌.ک) آمده است: «فرآیندی که با بیانیه ۲۷ فوریه ۲۰۲۵ عبدالله اوجالان آغاز شد، در پرتو تلاش‌های چندجانبه و دیدگاه‌های متنوع ارائه شده با برگزاری موفقیت‌آمیز دوازدهمین کنگره حزب کارگران کردستان در روزهای ۵ تا ۷ می به پایان رسید که در آن تصمیمات تاریخی اتخاذ شد که بیانگر ورود جنبش به دوره‌ای جدید است».

در این بیانیه همچنین آمده است که «دوازدهمین کنگره پ.‌ک.‌ک تصمیماتی مبنی بر انحلال ساختار سازمانی پ‌.ک‌.ک و پایان دادن به روش مبارزه مسلحانه اتخاذ کرد تا فعالیت‌های انجام شده تحت نام پ.‌ک.‌ک و تحت مدیریت اوجالان به پایان برسد. ما اطمینان کامل داریم که مردم ما تصمیم انحلال پ‌.ک.‌ک و پایان دادن به روش مبارزه مسلحانه را بهتر از هر شخص دیگری درک کرده و براساس ساخت جامعه دموکراتیک به وظایف دوره مبارزه دموکراتیک عمل خواهند کرد. ما باور داریم که احزاب سیاسی کرد، سازمان‌های دموکراتیک و اندیشمندان به مسئولیت‌های خود در جهت توسعه دموکراسی عمل خواهند کرد». پ.ک.ک در بخش دیگری از بیانیه خود آورده است: «تصمیم کنگره ما مبنی بر انحلال پ.‌ک.‌ک و پایان دادن به روش مبارزه مسلحانه، زمینه قوی برای صلح پایدار و راه‌حل دموکراتیک فراهم می‌کند. در این مرحله، ایفای نقش مجلس ملی ترکیه با مسئولیت تاریخی اهمیت دارد. به همین ترتیب، ما از تمام احزاب سیاسی حاضر در مجلس به ‌ویژه حزب حاکم و حزب اصلی اپوزیسیون، سازمان‌های جامعه مدنی، گروه‌های دینی، نهادهای مطبوعاتی دموکراتیک، اندیشمندان، روشنفکران، هنرمندان، اتحادیه‌های کارگری، سازمان‌های زنان و جوانان و جنبش‌های محیط زیستی دعوت می‌کنیم تا با پذیرش مسئولیت در روند صلح و جامعه دموکراتیک مشارکت کنند».

واکنش‌ها چه بود؟
بی‌شک اعلام انحلال جریان مسلحی مانند پ.ک.ک که بیش از ۴۰ سال است که علیه ترکیه سلاح در دست گرفته، خبر مهمی محسوب می‌شود و البته واکنش‌های آن ‌هم گسترده بود. به‌عنوان مثال عمر چلیک، سخنگوی حزب عدالت و توسعه ترکیه (AKP) ضمن استقبال از این اقدام گفته است که اجرای دقیق و کامل تصمیم انحلال و کنار گذاشتن سلاح‌ها که در برگیرنده تمامی شاخه‌های پ‌.ک‌.ک و تشکیلات غیرقانونی آن باشد، یک نقطه عطف خواهد بود و نهادهای دولتی ترکیه با نهایت دقت و از نزدیک بر این روند نظارت خواهند داشت و مراحلی که طی می‌شود به رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه گزارش داده خواهد شد». واکنش هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه هم بر همین اساس بود و اعلام کرد که این موضوع اهمیت تاریخی برای صلح دائمی در منطقه دارد و گام‌های عملی برای انحلال پ.‌ک.‌ک برداشته خواهد شد و ترکیه این روند را از نزدیک دنبال خواهد کرد». نیچروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق و کشورهایی مانند پاکستان، اردن، عراق و… هم از این موضوع استقبال کردند.

چه می‌شود؟
سوال بسیار مهمی که حالا با انحلال پ.ک.ک مطرح می‌شود این است که اساساً این موضوع چه خروجی دارد و آینده این جریان چه خواهد شد؟ بی‌شک اردوغان و حزب عدالت و توسعه ترکیه (AK PARTI) که به‌عنوان حزب حاکم این کشور شناخته می‌شود، این موضوع را برای خود نه‌تنها از بُعد داخلی بلکه از منظر سیاست خارجی هم یک دستاورد ویژه‌ و منحصربه‌فرد به افکار عمومی کشورش و منطقه معرفی می‌کند. در ادبیات سیاسی او و مقامات رسمی ترکیه بارها از پ.ک.ک به‌عنوان جریان تروریستی نام برده شده و حتی بخشی از سناریو مداخله نظامی ترکیه در شمال سوریه و عراق حداقل از یک دهه گذشته بر این مبنا بوده که آنکارا کماکان به دنبال خنثی‌سازی پ.ک.ک و زیرشاخه‌های آن است تا امنیت ملی خود را تضمین کند.
به همین جهت اگر به منحنی تحولات ۶ ماه اخیر در حوزه کردی توجه داشته باشیم به این خروجی می‌رسیم که اساساً ترکیه به دلیل تحولاتی که در سوریه رخ داده از یک‌سو به دنبال آن بوده که با نزدیک شدن به ایالات‌متحده جریان‌های کردی مستقر در سوریه مانند «ی.پ.گ»، «پ.ی.د» و… را به دلیل هماهنگی با جولانی مجبور به صلح و امضای توافق ادغام در ساختار سیاسی جدید دمشق کنند که البته در این راستا آنکارا در پشت پرده با ایالات‌متحده هماهنگ بوده است. از سوی دیگر ترکیه با فشار بر اوجالان که در خاک این کشور زندانی است، سعی کرد تا انحلال پ.ک.ک را عملیاتی کند که به‌نوعی به مخالفان داخلی خود (احزاب سیاسی کردی) یک هشدار جدی بدهد و دوم اینکه به پایگاه اجتماعی خود که در انتخابات شهرداری‌ها در آوریل سال ۲۰۲۴ شکست خورد، بفهماند که او همچنان پیروز میدان سیاست است.
این درحالی است که در بیانیه انحلال پ.ک.ک بر «دوره مبارزه دموکراتیک» و غیرمسلحانه تاکید شده و باید دید که آیا اعضای پ.ک.ک می‌توانند فعالیت سیاسی داشته باشند، یا اینکه حالا یک سناریو دیگر از سوی «آکسارای» برای حاشیه‌نشینی آنها طراحی خواهد شد.