چرا مذاکرات ایران و آمریکا پیشرفت مشهودی نداشته است؟

اکو ايران

بروزرسانی 1404/02/23 - 23:59

چرا مذاکرات ایران و آمریکا پیشرفت مشهودی نداشته است؟

اکو ایران/متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

در میانه‌ی سردرگمی نسبت به موضع ایالات متحده، تلاش‌های دیپلماتیک آخر هفته در عمان دستاورد چندانی به همراه نداشت.

دور چهارم گفت‌وگوهای هسته‌ای میان ایران و ایالات متحده روز یکشنبه در مسقط، پایتخت عمان، به پایان رسید؛ آن هم پس از یک هفته تأخیر. بسیاری از ناظران این تأخیر را نتیجه رویکرد متناقض دولت ترامپ و نبود یک راهبرد نهایی مشخص ارزیابی کردند.

به نوشته سینا طوسی برای وبسایت ریسپانسیبل اسیت‌کرافت، تنها دو روز پیش از آغاز مذاکرات، نماینده آمریکا، استیو ویتکاف، در گفت‌وگویی با رسانه بریتبارت، به‌گونه‌ای صحبت کرد که گویی «غنی‌سازی صفر» خط قرمز دولت است و خواستار برچیده شدن کامل تأسیسات کلیدی هسته‌ای ایران شد. این موضع حداکثری در تضاد آشکار با اظهارات متعادل‌تر رئیس‌جمهور ترامپ بود که اخیراً اعلام کرده ایالات متحده «هنوز تصمیم نگرفته» که آیا ایران می‌تواند برنامه هسته‌ای غیرنظامی داشته باشد یا نه. معاون رئیس‌جمهور، جی.دی. ونس، نیز در یک کنفرانس اخیر در اروپا، لحنی مبهم و دوپهلو اتخاذ کرد.

این پیام‌های متناقض، بر ابهام موجود درباره اهداف واقعی واشنگتن افزوده و این پرسش را برانگیخته که آیا آمریکا واقعاً به دنبال یک راه‌حل دیپلماتیک عملی است یا خود را برای رویارویی آماده می‌کند.

در همین حال، وزیر خارجه ایران، عباس عراقچی، پیش از آغاز مذاکرات روز یکشنبه، بار دیگر تأکید کرد که غنی‌سازی اورانیوم خط قرمز جمهوری اسلامی است. او به خون دانشمندان هسته‌ای ایران به‌عنوان بهایی که برای این حق پرداخت شده اشاره کرد و هشدار داد که تناقض میان پیام‌های علنی و محرمانه واشنگتن، اعتماد را از بین می‌برد.

تحولات منطقه‌ای نیز مسیر پیش رو را پیچیده‌تر کرده‌اند. تلاش ترامپ برای دستیابی به یک توافق مذاکره‌شده، با موضع نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، در تضاد قرار می‌گیرد؛ کسی که همچنان خواهان حملات نظامی است. اسرائیل هرگونه توافقی که به ایران اجازه حفظ ظرفیت غنی‌سازی بدهد را شکستی راهبردی تلقی می‌کند.

همزمان، ترامپ برای سفری حساس به شبه‌جزیره عربستان رفته است؛ و امیدوار است با کشورهایی مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی قراردادهای سرمایه‌گذاری امضا کند. این کشورها به‌صراحت علاقه‌مند به توسعه برنامه‌های هسته‌ای غیرنظامی خود هستند. در صورتی که ایالات متحده حق غنی‌سازی را برای ایران به رسمیت بشناسد، ممکن است برای دریغ کردن شرکای عرب خود از همین حق در موقعیت دشواری قرار گیرد. در این چارچوب، لفاظی‌های تند دولت ترامپ پیش از مذاکرات مسقط، شاید نه‌تنها خطاب به تهران، بلکه پیامی برای ریاض و ابوظبی نیز بوده باشد.

نتیجه چنین وضعیتی، رویکردی واکنشی در مذاکرات است که بیش از آن‌که مبتنی بر شفافیت راهبردی باشد، تحت تأثیر ملاحظات سیاسی و نمایشی شکل گرفته است. گفت‌وگوهای مسقط ممکن است فعلاً مسیر دیپلماسی را باز نگه داشته باشند، اما در غیاب یک راهبرد منسجم و واقع‌بینانه از سوی واشنگتن، شانس دستیابی به توافقی پایدار به‌طور چشمگیری کاهش خواهد یافت.