برگزیده

تشابه عجیب دو جنگ

دنياي اقتصاد

بروزرسانی 1404/04/08 - 10:45

دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

عباس ملکی-استاد سیاستگذاری انرژی دانشگاه صنعتی شریف| حمله ناگهانی و همه‌جانبه اسرائیل به سرزمین ایران در روز جمعه ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ و شهادت تعدادی از فرماندهان غیور این سرزمین، بدون تردید فصل جدیدی در سرنوشت ایران، خاورمیانه، و بازار جهانی انرژی است. فارغ از نتیجه این جنگ، ایران بدون اتخاذ تصمیم‌های بزرگ و شاید سخت، نمی‌تواند‌ در شرایط بحرانی فعلی به توسعه ادامه دهد. توسعه همان نام رمز این کشور است که همیشه دشمنانی بوده‌اند که تلاش کنند آن را در ابتدای فرآیند خفه کنند.

ملحق شدن ایالات متحده آمریکا در حمله به تاسیسات هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان همزمان با ادامه حملات رژیم صهیونیستی نشان می‌دهد که مردم ایران برای حفظ استقلال و پیشرفت وطنشان تا چه اندازه برنامه‌ریزی، پشتکار، و جان‌فشانی داشته‌اند. همواره در طول تاریخ، دشمنان این آب و خاک از عملیات فریب استفاده کرده‌اند. خاطرم هست در جریان جنگ عراق و ایران و پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت توسط ایران و شروع مذاکرات دبیرکل ملل متحد با نمایندگان ایران و عراق، نیروهای عراقی همراه با ارتش منافقین مجددا به ایران حمله کردند. چه تشابه نزدیکی، نیروهای صدام حسین و مجاهدین خلق که حالا دفترشان جنب وزارت خارجه آمریکا در واشنگتن است، و حالا اسرائیل و آمریکا.

به نظر می‌رسد طراحی راهبردها و برنامه‌ریزی وظیفه دولت است، اما در این روزها شاید بتوان با ارائه پیشنهادها، سیاستگذاران را یاری داد. من چند پیشنهاد در زیر آورده‌ام:

تاریخ گروه و رژیم صهیونیستی از ابتدای قرن بیستم نشان می‌دهد که این فرقه به هیچ تعهد و پیمانی پایبند نیست. اتفاقا از حمله به مناطق مسکونی و تاسیسات زیربنایی برای پیشبرد اهداف نظامی همیشه استفاده کرده است. بنابراین مقاومت و پاسخ به عملیات اسرائیل وظیفه اصلی و اولویت‌دار ما در این برهه تاریخی است.

دولت هر چه می‌تواند با مردم یک‌رنگ‌تر و همسوتر باشد. این مردم در اوج اختلال و نارسایی‌های اقتصادی، مالی و رفاهی همچنان به تمامیت ارضی و حاکمیت ملی توجه داشته و در کمک‌رسانی به هم‌نوعان خود دریغ ندارند. این خود پنجره فرصتی تازه در برابر مسوولان است تا به همگرایی مردم پاسخ دهند. در دوره جنگ عراق و ایران برای تمام شهرها سیستم هشدار طراحی و تعبیه، و برای اکثر محلات و اماکن عمومی پناهگاه تامین شده بود. حق این است که دولت برای تسهیل دسترسی مردم به این سامانه‌ها اقدام کند.

دیپلماسی دارای چنان قدرتی است که به یاری مردم مظلوم کشورمان بشتابد. ارائه گزارش از واقعیت‌ها، حجم خرابی، هزینه‌ها، و ارتباط رودررو با دیپلمات‌های دیگر کشورها یکی از مولفه‌های قدرت نرم هر کشور است. تا آنجا که می‌توانیم دست دیپلمات‌های کشورمان را باز بگذاریم تا بتوانند حقانیت مردم این کشور را برای دیگر مردمان بازگو کنند. گرچه کشورهایی که در همه این سال‌ها ایران دارای روابط نزدیک و حسنه با آنان بود، آن‌چنان که باید و شاید در روز حادثه به کمک مردم ما نشتافتند، اما فراموش نکنیم که دقیقا همین وضعیت در روند جنگ عراق و ایران حکمفرما بود. اما زمانی که ایران تصمیم به پایان جنگ گرفت، درهای بسیاری از همکاری و معاضدت کشورها و سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به سمت ایران سرازیر شد. گو اینکه هم‌اکنون روابط ما با قدرت‌های بزرگ مانند روسیه و چین و همچنین کشورهای خاورمیانه و آسیای غربی نزدیک‌تر و بهتر از دوره پایان جنگ ایران و عراق است.

اقدام ایالات متحده در حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران از هر زاویه‌ای که به آن بنگریم غیرانسانی، ضد توافقات کشورها، مخالف با حقوق بین‌الملل، و در تضاد با پیمان عدم گسترش سلاح‌های هسته‌ای - که اتفاقا ایران یکی از بنیادگذاران این پیمان است - بود. اما به نظر می‌رسد تلافی این اقدامات ناجوانمردانه ایالات متحده را می‌توان به روزی دیگر محول کرد و تنها در این وهله بر فائق آمدن بر حمله دشمن صهیونیستی و بایدهای بعد از آتش‌بس تمرکز کرد.

در بخش هسته‌‌ای مناسب است که برای مردم خودمان و جهانیان تفاوت بین سه مساله سلاح هسته‌ای، غنی‌سازی هسته‌ای، و انرژی هسته‌ای توضیح داده و تفکیک این سه را روشن سازیم. ما به دنبال سلاح هسته‌ای نبوده‌ایم. پیشنهاد می‌کنم انجام غنی‌سازی را در عین حال که از حقوق لاینفک هر کشور و از جمله ایران است به نظر خواهی بگذاریم. اگر مردم ایران موافق بودند از این حق چند سالی استفاده نکنیم. در بخش انرژی هسته‌ای خوشبختانه نیروگاه تولید الکتریسیته بوشهر در حال فعالیت است. بدین‌گونه می‌توان از مساله هسته‌ای موقتا و تا بازگشت اوضاع مردم ایران به وضعیت عادی گذر کرد. شاید بتوان برخی از فعالیت‌های هسته‌ای را در چارچوب یک کنسرسیوم منطقه‌ای یا بین‌المللی دنبال کرد. دارایی فیزیکی و نیروی انسانی متخصص ایران در این امر قابل‌توجه است.

استاد سیاستگذاری انرژی دانشگاه صنعتی شریف